1 Mayıs ve genel tatil ücreti
Dünya emekçilerinin birlik dayanışma ve mücadele günü olan 1 Mayıs İstanbul’da bir kez daha kutlanamadı. Şehirde bir tür sıkıyönetim ilan eden hükümet 42 bini aşkın polis görevlendirip, metro ve diğer raylı sistemler, metrobüs ve şehir hatları gemileri gibi tüm toplu ulaşım araçlarını Taksim’e çıkılmaması amacıyla durdurdu ve şehirde yaşam adeta felç oldu. CHP, DİSK, KESK, TMMOB, TTB TDB, DEM Parti ile sosyalistler Saraçhane meydanından daha önce açıklandığı gibi Taksim’e yürüyeceklerdi ancak tarihi Bozdoğan Kemeri’nin önündeki polis ve TOMA’lardan oluşan engel aşılamadı. Sonrasında yaşanılanlar ise hepimizce malum. Tertip Komitesi yürüyüşü durdurdu ancak kimi gençlik örgütleri polis barikatını aşmak için mücadeleye devam etti ve yine gaz, yine plastik mermi ve yaşanılan kaos…
Özetle halaylarla, marşlarla, renkli görüntüleriyle bir bayram ve aynı zamanda mücadele günü olması gereken 1 Mayıs Emek Bayramı hükümetin Taksim paranoyası yüzünden İstanbul’da yine karmaşa günü haline dönüştü. Üstelik bu sorunun mevcut hükümetin yönetimde olduğu sürece aşılması da mümkün görünmüyor. Dolayısıyla umudumuzu yitirmeden gelecek 1 Mayıs’ları yine, yeniden 1977 yılından beri simgeleşen Taksim 1 Mayıs alanında kutlayacağımız günleri özlemle bekliyoruz.
Bugün değinmek istediğim bir başka konu da aynı zamanda bir genel tatil günü olan 1 Mayıs’ta çalışan işçilerin bana sıkça yönelttikleri tatil ücreti sorusudur. Gerçekten de ülkemizde dini bayram günleri dışında kalan ulusal bayram ve genel tatillerde ( örneğin 1 Mayıs, 23 Nisan, 19 Mayıs, vb.) sanayi ve üretimde pek çok işyerinde çalışmanın devam ettiği, işçilerin bugünlerde çalıştırıldığı bilinmektedir. Bununla birlikte tatil yapmayarak çalışan bu işçilerin genel tatil ücretleri ödenmemektedir. Oysa bu konuda İş Kanunu açıktır. İlgili madde aynen aşağıdaki gibidir:
“MADDE 47 – Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.”
Bu maddeden anlaşılması gereken genel tatilde çalışan işçiye bir günlük ücreti kadar ek bir ödeme yapılması gerektiğidir. Yani bunu halen geçerli olan asgari ücret üzerinden somutlaştıracak olursak:
İşçinin net aylık ücreti 17,002 TL. / 30 = 566.73 TL. 1 günlük ücret
17.002 aylık net ücret
566,73 Genel tatil ücreti
17.568.73 Toplam ödenecek ücret
Bu konuda halk arasında bazı yanlış bilgiler olduğu için bir konuyu açıklamaya gerek duyuyorum. Genel tatil günleri yapılan çalışmaların karşılığının ne şekilde ödeneceğini ilgili yasa maddesi ve örnek ile birlikte yukarıda açıkladım. Buna karşın kamuoyunda bu tatil günleri çalışmalarının %100 ve daha fazla rakamlarla zamlı ödenmesi gerektiği gibi bir algı var. Gelen sorular da bu yönde oluyor genellikle. Ancak yukarıda bahsettiğim yasada da görülebileceği gibi bu yönde bir ibare yer almıyor ve işverenin yasada gösterilenin dışında bir ödeme yapma zorunluluğu yok. Bununla birlikte özellikle de sendikal uygulamanın olduğu işyerlerinde toplu sözleşmelerle işçilere sağlanmış bu yönde haklar elbette ki mevcuttur. Toplu sözleşme ve/veya bireysel sözleşmelerle yasada belirtilen tutarların üzerinde genel tatil ücreti her zaman saptanabilir. Böylece işçiye yasada belirtilenin üzerinde %100 hatta %150- 200 gibi tutarlarda zamlı Genel tatil ücreti ödenmesi mümkündür.
Diğer taraftan işçi genel tatilde tam gün değil sadece 1 saat bile çalışsa o gün için kendisine 1 günlük tam yevmiye (günlük ücret) ödenecektir konu ile ilgili bir Yargıtay kararı özetini aşağıda sunuyorum:
“Ulusal bayram ve genel tatil çalışması bakımından da, davacının tatil gününde sadece bir saat çalışması sebebiyle, bir saat çalışma karşılığı ücret hesaplanmış ise de, söz konusu tatilin de kesintisiz kullandırılması gereklidir. Tatil gününde bir saat çalışılmış ise de, çalışma karşılığı ücretin, bir günlük yevmiye tutarında ödenmesi gereklidir. Bu yöne aykırı kabulle sonuca gidilmesi hatalıdır.’
(Yargıtay 22. HD. 2014/23997 E. 2015/34572 K.)