Diken üstündeki ülke: Gürcistan
Batı ile Rusya arasında sıkışan Kafkas ülkesi Gürcistan diken üstünde. Rusya ve Batı yanlıları arasındaki ayrışma derinleşirken protestolar eksik olmuyor. Rusya’ya karşı ikinci cephe mi açılıyor endişesi büyük.
Çevrim ÇEVİREN
Tiflis’te Rustaveli Meydanı. Gürcistan’da protestoların geleneksel adresi. Parlamento binası önünde toplanan göstericiler, Rusya ve Devlet Başkanı Vladimir Putin aleyhine sloganlar atıyor. Protestocuların büyük bir bölümünü Batılı eğitim almış, iyi İngilizce bilen gençler oluşturuyor. Bir kısmı omuzlarına Avrupa Birliği (AB) bayrağı almış. Bir bölümü ise ellerindeki Ukrayna bayrağını sallıyor.
Batı ile Rusya arasında sıkışan Kafkasya’nın küçük ülkesi sık sık protestolara sahne oluyor. Son olarak hafta başında binlerce kişi Rusya'nın etkisi altında olduğunu ileri sürdükleri Gürcü Rüyası Partisi iktidarına karşı sokağa çıktı. Tiflis'teki parlamento binası önünde toplanan göstericiler, Gürcistan, Ukrayna ve Avrupa Birliği (AB) bayrakları salladı ve üzerinde "Avrupalı bir gelecek için" yazan bir pankartlar taşıdı. Göstericilerden 27 yaşındaki ressam Luka Kavsadze, AFP’ye, "Mücadelemiz barışçıl ama tavizsiz olacak ve bizi ait olduğumuz yere, Avrupa Birliği'ne götürecek" diyor. Gösterilere katılan eski Cumhurbaşkanı Margvelaşvili, "Rus köleliğini reddediyoruz" diyor.
Ülkede geçen ay binlerce insanın sokağa dökülmesine neden olan “yabancı ajan” yasa tasarısı protestoların ardından geri çekilmişti. Tasarıya göre herhangi bir sivil toplum kuruluşu (STK) veya medya, gelirinin yüzde 20’sinden fazlasını yurt dışından hibe veya fonlarla alması durumunda "yabancı ajan" olarak değerlendirilecekti. İktidardaki Gürcü Rüyası Partisi, tasarıyı “koşulsuz geri çektiğini” açıkladı. Ancak sorun sadece bu yasa tasarısından ibaret değil.
FAY HATLARI AÇIĞA ÇIKTI
Ukrayna savaşının ardından belli aralıklarla gösterilerin adresi olan parlamento binası önünde Rusya karşıtı eylemler yapılıyor. Ülkede önemli bir kesim Ukrayna’ya açık destek veriyor.
Gürcistan, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının yarattığı depremden en çok sarsılan ülkelerden biri oldu. Yeni fay hatları da görünür hale geldi.
Savaşın başlamasından hemen sonra iktidardaki Gürcü Rüyası Partisi, Rusya’ya karşı hayata geçirilen ambargoya katılmayı reddetti. Rusya’yı kınamadı, Batılı yaptırımlara eşlik etmedi. Bu durum başbakan İrakli Garibaşvili’nin Rusya’ya bağlı olduğu algısını güçlendirdi.
Aynı günlerde Gürcü hükümeti gönüllüler için bir uçak ayarlayarak Ukrayna’ya Rusya’ya desteğe gönderdi. Bunun üzerine Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Gürcistan’daki Ukrayna Büyükelçisi’ni geri çağırdı.
Gürcü hükümeti de AB'ye katılma hedefine bağlı. Ancak Moskova ile de ilişkileri sürdürme taraftarı.
Gürcistan, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden günler sonra Ukrayna ve Moldova ile birlikte AB üyeliğine başvurdu. Haziran ayında AB, Ukrayna ve Moldova'yı resmen aday üye devletler kategorisine aldı.
JEOPOLİTİĞİN ETKİSİ
Gürcistan’ın Batı ile Doğu arasındaki sıkışmışlığı jeopolitik konumuna ve bunun yarattığı tarihe de dayanıyor.
Rusya’ya, 19.yüzyıl’da dahil olmadan önce, yüzyıllar boyunca İran, Türkiye ve Rusya arasında kalmış bir Kafkas ülkesi.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 1991 yılında bağımsızlığını ilan eden Gürcistan’ın nüfusu sadece 3.6 milyon.
Devlet Başkanı Salome Zourabichvili, Frans Büyükelçisi olarak görev yaparken 2004 yılında, o zamanki Başkan Mikheil Saakashvili tarafından dışişleri bakanı olarak atanınca, politik kariyerinde yükselişe geçti. Fakat daha sonra Saakashvili’ye sırtını dönerek, “diktatör” olmakla suçladı. 2012’de Saakashvili’yi yerinden eden iktidardaki Gürcü Rüyası Partisi’ne ise mesafeli duruşunu sürdürdü.
Bunun üzerine Gürcü Rüyası Partisi, Cumhurbaşkanlığı görevini, sembolik bir mevkiye düşürdü. Cumhurbaşkanının halk tarafından değil, Seçim Heyeti tarafından seçilmesi kararını aldı.
Başbakan İrakli Garibashvili, Savunma Bakanlığı’ndan göreve geldi. Muhalefet lideri Nika Melia’yı tutuklatmayı amaçlayan Giorgi Gakharia’nın istifasının ardından Başbakanlık koltuğuna oturdu.
Moskova ve Tiflis yönetimi, Batı’nın Rusya’ya karşı ikinci cepheyi Gürcistan’da açma niyetinde olduğunu iddia ediyor. Batı destekli STK’ların Gürcistan’a yığınak yaptığını kaydeden Tiflis yönetimi ülkenin olası bir çatışmanın içine sürüklenmek istendiğini belirtiyor.
Başbakanı İrakli Garibaşvili, 'yabancı ajan' yasa tasarısı karşıtı protesto gösterilerine ilişkin yaptığı açıklamada eski Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili'nin kurucusu olduğu ana muhalefet partisi ve onu destekleyen 'güçleri', ülkede kaos yaratarak Rusya'ya karşı 'ikinci cephe' açmaya çalışmakla suçlamıştı. Garibaşvili, "Gürcü Hayali hükümeti iktidarda olduğu sürece burada ikinci bir cephenin açılmasına izin vermeyeceğiz. Bu, söz konusu bile olamaz" demişti.
Rusya’nın etki alanındaki coğrafyada yaşanan “renkli devrimler”in başlangıç ülkesi olan Gürcistan, 2003’te Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze'nin görevini bırakmak zorunda kaldığı protestolara sahne olmuştu.
TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ
Bağımsızlığından bu yana Gürcistan’ın “toprak bütünlüğü”nü destekleyen bir yaklaşım içinde olan Türkiye, NATO ülkeleri içinde ABD’den sonra askeri destek veren ikinci ülke konumunda. Ancak Bakü’den bahsetmeden bu ilişkiden söz etmek doğru olmaz. Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı, ilişkilerin doğasını da belirliyor. Türkiye, Gürcistan’ın NATO’ya girebilmesi için en büyük destekçilerinden biri. Batum üzerinden yoğun bir ticaret yaşanırken bu durum siyasi ilişkileri de erki ediyor.
***
OSETYA TRAVMASI
Birçok Gürcü açısından Ukrayna Savaşı, 2008’de kısa ama kanlı bir baskınla Güney Osetya’yı ele geçirmeye çalıştığı savaşı hatırlatıyor. Savaş, uluslararası arenada Gürcistan toprağı olarak tanınan Osetya ve Abhazya’nın bağımsızlıklarına kavuşması ve bunun Rusya tarafından kabulü ile sona erdi. Bu savaş sonucunda 300.000 Gürcü vatandaşı göç etmek zorunda kaldı. O savaşın ülkede ve toplumda yarattığı travma hala aşılabilmiş değil. Ukrayna Savaşı, Gürcüler açısından Rusya’nın 2008’de kendi ülkelerine düzenlediği saldırıyla ilgili olumsuz deneyimlerini çağrıştıran ve dersler çıkartmaları gerektiği duygusu yaratan anıları da çağrıştırıyor. Sık sık Tiflis sokaklarını dolduran binlerce genç protestocu açısından ise yaşananlar kişisel olarak 2014’te gördüklerini hatırlatıyor. Avrupa yanlıları ile Rusya yanlıları arasındaki çatışma ve bu çatışmanın günün birinde Ukrayna’da olduğu gibi kendileri açısından da yıkıcı bir savaşa dönüşebileceği gerçeği endişelendiriyor.
***
GÜNEY KAFKASYA ÜLKESİ
Güney Kafkasya ülkesi Gürcistan Karadeniz’in doğu kıyısında yer alır Kuzeyinde Rusya, doğusunda Azerbaycan, güneyinde Ermenistan ve güneybatısında Türkiye bulunuyor.
