Direnişler de hedef

DOĞU EROĞLU @dogueroglu

Kamuoyunda polise tanıyacağı yeni yetkilerle faili polis olan cinayetleri artıracağı, toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma hakkını fiilen rafa kaldıracağı gerekçeleriyle tartışılan İç Güvenlik Paketi yasa tasarısı, Türkiye’nin son yıllarda en önemli gündem maddelerinden biri haline gelen ekoloji ve kent hareketi mücadelelerine de darbe vurma potansiyeli taşıyor.

Yargı kararlarını tanımayan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreçlerini beklemeden uygulama aşamasına geçmek isteyen şirketler veya devlet yatırımlarına direnmede kullanılan yöntemler, tasarının yasalaşması halinde önlenebilecek. Direniş nöbetleri, insan zincirleri, yol kapama eylemleri gibi direniş şekilleri pek çok gerekçeyle savcı kararı olmaksızın, polis inisiyatifi veya mülki amir emriyle yapılacak gözaltılar yoluyla kırılabilecek. Öte yandan vali ve kaymakamların jandarma üzerindeki tahakkümlerinin artmasıyla, yatırımcı şirketlerin son dönemde özel güvenlik personeli aracılığıyla uyguladığı şiddet karşısında yerel direnişçiler daha da korumasız kalacak.
Kolluk direnişleri dağıtacak: Polis Ve Salahiyet Kanunu’nun 13’üncü maddesinde yapılacak değişikle, kolluk “eylemin veya durumun niteliğine göre,” iç hukukta tanımlı olmayan koruma altına alma ya da uzaklaştırma tedbirlerine başvurabilecek. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yapılacak düzenlemeyle polis toplu işlenen suçlarda 48 saate kadar gözaltı yapabilecek, bu gözaltı için savcıdan izin almayacak.

Cezalar artacak:  Sloganlardan ötürü yurttaşlar 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanabilecek. Öte yandan kolluk müdahalesi sonucu oluşup oluşmadığı belli olmasa da, bir eylemde meydana gelecek tüm hasar yurttaşlara ödetilebilecek. Dağılmamak için direnenlerse, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yapılacak değişiklikler uyarınca tutuklanabilecek.
Talanın en yoğun hissedildiği kıyılar ile jandarmanın görev yaptığı bölgelerdeki yatırımlar, tasarının geçmesi halinde ortaya çıkacak kolluk-mülki amir bütünleşmesinden önemli ölçüde faydalanacak. Bu yolla, bölge sakinlerinin rızası dışında planlanan projeler hakkındaki yürütmeyi durdurma veya iptal kararlarının uygulanmasının daha da zorlaşacağı tahmin ediliyor. Şirketlerin uymadığı yargı kararlarının uygulanmasında jandarmaya yapılan şikâyetler yoluyla hukuksuz inşaatlar mühürlenebiliyordu. Son dönemde şirketlerin yerel direnişleri kırmada başvurduğu bir diğer yol olan özel güvenlik şiddetini de jandarma kimi zaman engelleyebiliyordu.

***

PAKET OLSAYDI MÜCADELELER NASIL OLURDU? 

Andon: Uzaklaştırma
HES projelerine karşı açılan davalardan defalarca zaferle ayrılan Rizeliler, yargı kararlarını uygulamamakta ısrar eden şirket ve yerel idareye karşı defalarca farklı eylemler yaparak direndi. Paket bu direnişten önce çıkmış olsaydı, pek çok Küçükçayır Köyü sakini, “kendilerinin veya başkalarının can güvenliğini tehlikeye düşürdükleri” gerekçesiyle “uzaklaştırma ve koruma” tedbirleri kapsamında bölgeden uzaklaştırılabilir, toplu işlenen suç gerekçesiyle 48 saat gözaltında tutulabilir ve hukuksuz HES inşaatlarına başlanabilirdi.

Yırca: Dağıtılabilirdi
Yargı kararlarını uygulatabilmek için aylar süren bir savaş veren, bu sırada hakkındaki kamulaştırma kararının yürütmesi durdurulmuş zeytinliklerindeki binlerce ağacın katledilmesine engel olamayan Yırca halkı, daha ilk günden direnişlerinin vali veya kaymakam emriyle topyekûn dağıtılması halinde bölgeye yapılması planlanan Kolin Termik Santralını engelleyemeyebilirdi.

Gerze: Santral yapılabilirdi
Yapılmak istenen termik santral projesi kapsamında, OHAL uygulayan jandarma ve polise defalarca direnen Gerze ve Yaykıl halkı, paket 2011’de yürürlükte olmuş olsaydı ağır para cezaları ve tutuklulukla karşılaşabilirdi.
Direnişçilerin bu cezalar altında ezilmesiyle kamuoyu baskısı azalabilir, proje hakkında ÇED Olumlu kararı verilerek Yaykıl Köyü’ne yapılmak istenen termik santral projesi hayata geçirilebilirdi.