Emekliye hayat yok

Haber Merkezi

AKP iktidarı özellikle son birkaç yılda emeklilere ciddi zararlar verdi. Maaşları enflasyonla aynı oranda artmayan emeklilerin yaşam kalitesi ve finansal durumları ciddi zarar gördü. Bu durum elbette ki emeklileri birçok açıdan etkiledi. Fransa merkezli Natixis tarafından 44 ülkede yapılan araştırma Türkiye’deki emeklilerin durumunu net bir biçimde ortaya koydu. Sağlık, emeklilikte finansal durum, hayat kalitesi ve maddi refah endekslerinde yapılan araştırmaya göre Türkiye 44 ülke içinde Küresel Emeklilik Endeksi'nde 42’nci oldu. 100 üzerinden yapılan puanlamaya göre Türkiye sadece Sağlık endeksinde 50’nin üstünde yer aldı.

Sağlık endeksinde 92 puanla ilk sırayı Norveç aldı. Türkiye’nin bu alandaki puanı ise tüm endekslerdeki en yüksek puan olmasına rağmen sadece 54 oldu. Bu alanda 37’nci olan Türkiye Litvanya’yla aynı sırayı paylaştı. Türkiye’nin altındaki ülkeler Letonya, Çin, Rusya, Meksika, Kolombiya, Brezilya ve Hindistan oldu.

Emeklilikte finansal durum endeksinde herhangi bir ülke 75 puanı aşamadı. İlk sırayı ise 75 puanla İsviçre aldı. Bu alanda 47 puanı olan Türkiye 44 ülke arasında 44’üncü oldu. Bu endeks yaşlılık bağımlılığı, bankaların takipteki kredileri, enflasyon, faiz oranları, vergi baskısı ve borçluluk gibi durumlara göre belirlendi.

Hayat kalitesi endeksi ise hava kalitesi, biyolojik çeşitlilik ve habitat, çevresel faktörler, mutluluk ve içme suyunun kalitesine göre belirlendi. Türkiye’nin en düşük puan aldığı endeks bu oldu. En yüksek puanı 89’la Finlandiya’nın aldığı endekste Türkiye sadece 25 puan alabildi. 43’üncü olan Türkiye bu alanda sadece Hindistan’ı geçti.

Sonuncu endeks olan maddi refah belirlenirken ise gelir eşitliği, kişi başına düşen gelir ve işsizlik oranı baz alındı. Bu alanlarda OECD sonuncusu olan Türkiye araştırmadaki ülkelerde ise sadece 28 puanla İspanya, Kolombiya, Brezilya ve Hindistan’ı geçebildi. Türkiye’nin 40’ıncı olduğu bu alanda ilk sırayı ise Norveç aldı.

NÜFUS ARTIYOR PAYLARI DÜŞÜYOR

Öte yandan ülkede emeklilerin nüfusa oranı artarken gayrisayfi milli hasıladan (GSYH) aldıkları pay düşüyor. Özellikle 2021 ve 2022 yıllarında emeklilerin GSYH'den aldıkları pay oldukça azaldı.

Euronews’in Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve TÜİK verilerinden derlediği bilgilere göre 2009 yılında emekli aylıklarının gayrisafi milli hasılaya oranı yüzde 6,82 idi. 9,2 milyon emeklinin maaşı için 68,6 milyar lira ödenirken Türkiye’nin üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH’si 1 trilyon 6 milyar lira idi. 2022 yılında ise emekli sayısı 13.9 milyon olurken bu kişilerin yıllık maaş ödemesi 668,8 milyar lira oldu. 2022’de GSYH ise 15 trilyon 11 milyar lira gerçekleşti. Böylece emekli aylıklarının GSYH’ye oranı 4,46’ya kadar düştü. Üstelik bu zaman diliminde emekli sayısının nüfusa oranı yüzde 12,6’dan yüzde 16,3’e çıktı.

2008 yılında bütçe transferlerinin GSYH’ye oranı yüzde 3,49 idi. Bu oran 2020 yılında yüzde 4,93’e kadar çıktı. Ancak önce 2021’de yüzde 3,47’ye; sonra da 2022 yılında yüzde 2,56’ya kadar geriledi. Bu da 2008’den bu yana en düşük değer oldu.

∗∗∗

KÜRESEL EMEKLİLİK ENDEKSİ

İlk 5:

Norveç - 83 puan

İsviçre - 82 puan

İzlanda - 81 puan

İrlanda - 80 puan 

Lüksemburg - 79 puan

Son 5:

Meksika - 39 puan

Kolombiya - 37 puan

Türkiye - 36 puan

Brezilya - 36 puan

Hindistan - !0 puan

∗∗∗

METRODA PROTESTO

İzmir'de işçi emeklileri, maaşlarına yapılan zamları metro araçları içinde protesto etti. Metro içinde yolculara bildiri dağıtan emekliler, yaşadıkları sıkıntıları da anlattı. Tüm Emekliler Sendikası Konak Şubesi üyesi İbrahim Yılmaz eylem sonrası yaptığı açıklamada, “Emekliler gerçekten şu anda açlık sınırının çok çok altında yaşamaya çalışıyorlar. Emekliler artık evine yumurtayı, peyniri, zeytini, eti almayı unuttu. 16 milyon emekliye çağrımızdır. Lütfen ellerini vicdanlarına koysunlar. 31 Mart'ta oy kullanırken de 10 bin lirayı reva görenlerden hesabını sorsunlar” dedi.