Fazladan işletme süresi verilmiş: Her adımlarında kârlarını artırdılar

Nurcan GÖKDEMİR

Yap-işlet-devret modeli ile IC İçtaş, Kalyon ve Astaldi ortaklığına yaptırılan Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu’nun hesaplamalarında kamu yerine şirketlerin yararı gözetildi. Garanti ödemesi öne çekilerek kârı artırılan ortaklığın, katlanmadıkları maliyet karşılığı yolu işletme süresi de uzatıldı.

541 milyon 301 bin avroluk gelir garantisi ile Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu’nu 31 Kasım 2030’a kadar işletecek olan IC İçtaş, Kalyon ve Astaldi ortaklığının, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yol vermesi ile karına kâr kattığı ortaya çıktı.

Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu’nun işletmesini üstlenen ortaklığa verilen 35 bin araç geçiş garantisinin yıllık ödemesinin öne çekilerek erken yapılması sonucu 39 milyon 288 bin lira daha fazla gelir elde etmesinin sağlandığı denetimlerde belirlendi. Ancak ortaklığa bir başka kıyak daha çekildiği görüldü.

EK İŞE EK İŞLETME SÜRESİ

Ortaklığın yolu daha uzun süre işletmesine neden olacak şekilde yapılan hesaplama, KGM’nin yol için ilave işler istemesi üzerine gündeme geldi. Yap-işlet-devret Modeli ile yaptırılan yollar için ilave işlerin bedelleri resmi birim fiyatlar veya piyasa fiyatları ile tespit edilirken bu yol için hesaplamada ilave yatırım tutarının finansman maliyetinin birim fiyatların kârlı tutarları üzerinden hesaplanması yöntemi tercih edildi.

Yap-işlet-devret modeli ile yaptırılan işlerin sözleşmelerinde, idarenin ek iş istemesi nedeniyle meydana gelecek maliyet artışlarının şirketlere ilave işletme süresi olarak verileceği hükmü yer alıyor. İstekliler tekliflerinde toplam yatırım tutarını, yatırım tutarının fiyatlandırılmış miktar cetvelini ve finansman maliyetini belirtiyor. Sözleşmelerdeki düzenlemelere göre, idarenin ek iş istemesi nedeniyle meydana gelen maliyet artışı, şirketin teklifinde yer alan birim fiyatlar ile hesaplanıyor. Ancak, ilave işlerin bazıları projelerde yer almayan imalatlar içerdiğinden, bu imalatların birim fiyatları teklifte yazılmıyor. Bu durumlarda da birim fiyatların tespitinde Karayolları Genel Müdürlüğü, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile diğer kurumlar tarafından yayımlanan birim fiyatlar veya piyasa fiyatları kullanılıyor.

FAZLADAN SÜRE

Ek iş talebi gündeme geldiğinde ilave yatırım tutarı belirleniyor, daha sonra bu tutarın gerektirdiği ek kredi ve finansman maliyeti hesaplanıyor. Ancak bu hesaplamada KGM, “Şirketlerin ilave iş nedeniyle öz kaynaklarından karşıladıkları tutarın finansmanına da katlandıklarını” ileri sürdü. Ayrıca uygulama sözleşmesine aykırı olarak finansman maliyeti ilave maliyetin tamamı üzerinden hesaplandı. Böylelikle ek işin maliyeti olduğundan daha yüksek hesaplanarak ortaklığın, Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu’nu işletme süresi haksız yere uzadı.