Gorran Hareketi: Bağımsızlığa kimse karşı değil ama zamanlaması manidar

ERK ACARER erkacarer@birgun.net @eacarer

Irak Kürdistan Özerk Bölgesi’nde referandum heyecanı sürüyor. Özellikle, Erbil ve Kerkük şehirlerinde etkinlikler devam ediyor. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Mesud Barzani, “Artık karardan dönüş olmaz” dese de halk sandığa gidene dek, ‘acaba bağımsızlık oylaması’ gerçekleşecek mi tartışmaları devam edecek gibi görünüyor.

Irak Kürdistan Bölgesi’nde, halkın yüzde 90’a yakını, coşku ve heyecanla bağımsızlık talebinde bulunuyor. Ne var ki özellikle ABD’in yaptığı “Zamanlama uygun değil, riskler ortaya çıkabilir” açıklamasının ardından tedirginlik de gözleniyor. Halkın ‘savaş’ ya da ‘kaos’ durumuna göre konum aldığı hissediliyor. Süleymaniye’de sokaklar, pazar yerleri ve caddeler önceki günlere oranla daha tenha.

‘Parlamento karar verir’
“Bağımsızlığa değil, zamanlamaya karşıyız” düşüncesinin Barzani’nin Lideri olduğu Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) dışında kalan tüm siyasal zeminde görüldüğünü söyleyebiliriz. IKBY’nin şu anda aktif olmayan Meclis çatısı altında bulunan üç önemli parti var. Son seçimlere göre, KDP yüzde 38, Gorran (Değişim) Hareketi yüzde 24 ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK) yüzde 18 oy oranına sahip. KDP’nin ardından ikinci büyük parti konumundaki Gorran Hareketi’nin referanduma ilişkin değerlendirmeleri önemli. Partinin resmi görüşü; aslında Irak Kürdistan Bölgesi’ndeki durumu da özetliyor: “Referanduma parlamentonun karar vermesi gerekir. Yasalara da demokrasiye de uygun değil. Böyle önemli bir konuda tek kişi, alelacele karar veremez!”

Sivil bir platform
Gorran Hareketi’nin Strateji ve Araştırma biriminden sorumlu Dr. Saed Kakei; “Olmayan Parlamento ile halk oylaması yapılmaz” diyor. Hükümet ve Peşmerge Danışmanı iken 2015’te görevinden alınan Dr. Kakei öncelikle ‘Değişim Hareketi’ hakkında kısa bir bilgi veriyor:

“Talabani’nin sağ kolu ve Peşmerge Komutanı Norşirvan Mustafa’nın kurduğu bir parti. Sivil bir platform. Öncelikli amacımız reform. Sistemi daha demokratik hale getirme amacı taşıyoruz. Sosyal adalet, kadın erkek ayırımının kalkması konuları programımızın önceliği. Norşivan Mustafa’nın ölümünün ardından partiye Ömer Seyid Ali liderlik yapıyor.”

‘Resmi bir lider yok’
Dr. Kakei, Irak Kürdistan Bölgesi’nde yaşananlara ve Mesud Barzani’nin durumuna şöyle dikkat çekiyor: “Hükümetin anayasaya göre çalışması gerekir. Ancak Kürdistan’da şu anda bir anayasa yok. Parlamento 2 yıldır kapalı. Barzani’nin görev süresi 2015 yılında bitti. Bunun seçimle uzatılması gerekiyordu. Fakat demokratik yollarla bu yapılmadı. Fiili olarak resmi bir liderden söz etmek mümkün değil.”

‘Meclis karar vermeliydi’
Dr. Kakai; yapılması planlanan referandumu; “Şüphesiz bağımsızlığa kimse karşı değil ancak altyapı kurulmadan zamansız ve ‘menfaate dayalı’ adımlar atıldı” ifadeleriyle değerlendiriyor: “Meclis karar vermeliydi. Ancak birkaç organizasyon bir araya gelip kimseye danışmadan bu kararı aldı. Dolayısıyla durum yasalara ve demokrasiye aykırı.”

‘Sonrasında ne olacak?’
Gorran Hareketi sözcüsü referanduma karar verildikten sonraki süreçte yaşananları ve sonrasında ortaya çıkabilecek sorunları da şöyle aktarıyor: “Bir program bile ortada yok. Durum nedir? Referandumdan sonra atılacak adımlar nelerdir? Hiçbir bilgimiz yok. Halk da bilmiyor. ‘Bölge ülkeleri ile Türkiye, İran ve Irak’la bağlar nasıl kurulacak?’ konusunda soru işaretlerimiz var. Bölgede Kürt nüfusu dışında yaşayan Türkmen, Arap, Hristiyan ve Keldani toplulukları bulunuyor. Bu toplumların hakları ile ilgili düzenlemelerin nasıl yapılacağı konusu da belirsiz.”

‘Göz boyama operasyonu’
Bu bölgede bağımsızlığa, haklara, statüye ve devletleşmeye kimse karşı olmasa da ‘zamanlama manidar’ açıklaması da ön plana çıkıyor. Gorran sözcüsü Dr. Saed Kakei, bu konuyu şöyle ele alıyor: “Bölgede çok öncelikli sorunlar var. Vatandaş aç. Memurlar, Peşmerge, öğretmen maaşını zamanında alamıyor. Parası da ya yarım ya çeyrek miktarda eline geçiyor. Ekonomi çok kötü. Gençler göç etmek zorunda kalıyor. Referandum demokratik bir enstrüman. Ancak yanlış zamanda, bir kişinin isteğiyle ve yinelemekte yarar gördüğüm üzere parlamento kararı olmadan gündeme getirilmiş durumda. Barzani kanunsuz bir şekilde yönetimde, yok hükmünde. Kasım ayında genel seçimler var. Önce vatandaşın parası verilmeli. ‘Tek adam’ Kasım seçimleri için, vatandaşın gözünü boyayıp, aldatmaya çalışıyor.”

Bölgenin önemli partilerinden Gorran Hareketi’nin yanı sıra diğer partiler içerisinde ve halkın önemli bir bölümünde, sözü edilen endişelerin tümü mevcut. Pazartesi günü planlanan referandumun gerçekleşse de gerçekleşmese de bölge çok ciddi hadiselere gebe görünüyor.