Nefes alamıyoruz!

Umut SERDAROĞLU

Bugün Dünya Basın Özgürlüğü Günü. Her yıl 3 Mayıs’ta ‘kutlanan’ Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde ülkede iktidarın baskılarına maruz kalan onlarca gazeteci ya yargılanıyor ya da cezalandırılıyor. Özellikle son dönemde sansür yasası ile ifade özgürlüğüne getirilen kısıtlamalar, basın mensuplarının haber yapma özgürlüğünü engelliyor. AKP döneminde günden güne zorlaşan gazeteciliğin ve basın mensuplarının yaşadığı sorunlar raporlara da yansıyor.

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün hazırladığı rapora göre, 2022’de 180 ülke içerisinde 149’uncu sırada yer alan Türkiye, bu yıl 165’inci sıraya kadar geriledi. Raporda özellikle Diyarbakır ile Ankara merkezli operasyonlarla 25 gazetecinin tutuklanması ve medya özgürlüğünü tehdit eden sosyal faktörler nedeniyle Türkiye’nin 16 sıra birden gerilediği belirtildi.

263 GAZETECİ YARGILANDI

Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın (TGS) hazırladığı raporda ise son 1 yılda gazetecilere yönelik gerçekleştirilen saldırılar, tehditler ve cezaların boyutu ülkedeki vahim tabloyu bir kez daha gözler önüne serdi. Raporda öne çıkan bazı veriler şöyle:

27 gazeteci tutuklandı.

96 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı.

43 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi.

26 gazeteci ve basın çalışanı hayatını kaybetti.

80 gazeteci gözaltına alındı. Gazeteciler gözaltında toplamda 259 saat kaldı.

Geçtiğimiz yıl görülen 125 ceza yargılamasında 263 gazeteci yargılandı. 35 davada karar çıktı. 90 yargılama devam ediyor.

4 bin 148 habere ve 46 haber sitesine erişimin engellenmesine karar verildi.

682 haberin tamamı veya bir bölümünün içerikten çıkarılmasına karar verildi.

RTÜK’ten 58 ayrı para cezası kararı çıktı. Toplamda 13 milyon 703 bin 913 TL ceza kesildi. 33 defa da yayın durdurma cezası verildi.

***

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ ENDEKSİ

1-Norveç, 2-İrlanda, 3-Danimarka..., 165-Türkiye..., 178-Vietnam, 179-Çin, 180-K. Kore

***

GAZETECİLERE HABERLERİ SORULDU

Dört gündür gözaltından tutulan Dicle Fırat Gazeteciler Derneği Eşbaşkanı Dicle Müftüoğlu ve MA editörü Sedat Yılmaz’ın da aralarında bulunduğu 17 kişi, Ankara Adliyesi’ne sevk edildi. Gazetecilere, yaptıkları haberler, çalışma arkadaşları ve haber kaynaklarıyla yaptıkları görüşmeler ile sosyal medya hesaplarındaki paylaşımlar soruldu. 17 kişinin savcılıktaki ifade işlemleri sırasında, adliye içinde "kısmi yasaklı alanlar" oluşturuldu. Adliye binası içine çok sayıda polisin sevk edilmesi ise dikkat çekti.

***

BU ORTAÇAĞ KARANLIĞINA KARŞI ÇIKMAK HEPİMİZİN BORCUDUR

Yazarımız Zafer Arapkirli, 2018’de “6 yaşındaki çocuk evlenebilir” diyen Sosyal Doku Vakfı başkanı Nureddin Yıldız’ın sözlerine tepki gösterdiği için yargılanıyor. Arapkirli’nin davası bugün saat 13.30’da İstanbul 32. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülecek.  Arapkirli, yaşananları anlattı: “Şahsın sözlerine gösterdiğim tepki nedeniyle hakaret davası açılmıştı. Beraat etmiştim. Ancak istinafta karar bozuldu. 31 Ocak’ta tekrardan yargı önüne çıktım. Meslektaşlarımdan büyük destek gelmesiyle salona sığmadık ve dava 3 Mayıs’a ertelendi. Bu davanın kız çocuklarımızın maruz kaldığı aşağılık baskılara yönelik protestolara ve tarikat zihniyetinin güçlü bir şekilde kınanmasına vesile olmasını diliyorum. Çocuklarımız ve kadınlarımızı ortaçağ karanlığına karşı savunmak hepimizin boynunun borcu." 

***

ÜÇÜNCÜ KEZ BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ GÜNÜ’NÜ CEZAEVİNDE KARŞILIYOR

Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nü birçok gazeteci sadece mesleğini yaptığı için cezaevinde karşılıyor. Onlardan biri de 16 Haziran 2022’de Diyarbakır Başsavcılığı’nın yürüttüğü soruşturma kapsamında tutuklanan Ömer Çelik... Eşi Tülay Çelik, şunları dile getirdi: “Her yıl Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde mutlaka bir gazeteci tutuklu oluyor. Ömer de 3’üncü defa tutuklandı. 3’üncü kez Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nü cezaevinde geçiriyor. Ancak Ömer’in arkadaşları, mesleklerini yaptıkları için tutuklanmaya devam ediyor. Ankara’daki gözaltına alınanlar, geçtiğimiz hafta tutuklananlar... İnsanlar gazetecilik yaptığı için özgürlüğünden mahrum. Biz de onların yaptığı haberlerden mahrumuz. Yaşadığımız bu ihlaller hepimizin canını sıkıyor. Bir an önce herkesin özgürlüğüne kavuşmasını talep ediyoruz.”

***

14 YIL SONRA İKİNCİ GREV

Agence France-Presse’in (AFP) İstanbul Bürosu’nda yerel sözleşmeyle çalışan gazeteciler, toplu sözleşme görüşmelerinin anlaşmaya varılamaması üzerine bugün greve çıkıyor. Türkiye Gazeteciler Sendikası’ndan (TGS) yapılan açıklamada, “Gerçek enflasyonu görmezden gelen AFP işvereni taleplerimize kulak tıkadığı için 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde greve çıkıyoruz. Adil bir ücret ayrıcalık değil, haktır” denildi. TGS, dünyanın en eski haber ajanslarından AFP ile sürdürdüğü toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde anlaşma sağlanamadığını duyurmuştu. Basın sektöründe 2009’dan Ocak 2022’ye kadar hiç grev olmamıştı. İlk grev de bu tarihte TGS ile BBC arasında süren toplu iş sözleşmesi sürecinin tıkanması üzerine uygulamaya konmuştu. AFP grevi, 14 yıl sonra ikinci grev olacak.

***

SİYASİ İKTİDAR GAZETECİLERİ VE HABERİ ‘SUÇLU’ OLARAK GÖRÜYOR

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü nedeniyle bir açıklama yaptı. “Basın özgürlüğü varsa demokrasi var” başlıklı açıklamada, Türkiye’deki demokratik gerilemenin nedeninin basın özgürlüğünün engellenmesi olduğunun altı çizildi. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: “BM Genel Kurulu’nun 1993’te aldığı bir karar ile 3 Mayıs tüm dünyada Basın Özgürlüğü Günü olarak kutlanıyor. Otoriter liderlerin hâkim olduğu ülkelerde basın özgürlüğü kan kaybetmeye devam ediyor. Freedom House‘un yayımladığı 2023 Dünyada Özgürlük Raporu’nda, Türkiye özgürlük puanında son 10 yılda en fazla düşüş yaşayan ülkeler arasında bu yıl beşinci sırada yer alıyor. Seçime giderken daha da görünür hale gelen Türkiye’deki demokratik gerilemede, haberin serbest dolaşımının yayın yasakları ve sansürle engellenmesi, gazetecilere yönelik yıldırma, şiddet, gözaltı ve tutuklamalar büyük rol oynuyor. İktidar tarafından gazeteciler suçlu, haber suç olarak görülüyor. Seçime giderken demokrasinin yeşerdiği, cezaevlerinde gazetecisi bulunmayan aydınlık ve barışçıl bir ülkede gazetecilik yapmayı diliyoruz.”

***

TİMUR SOYKAN’A ÖDÜLÜ SUNULDU

Basın Özgürlüğü Ödülü’ne değer görülen yazarımız Timur Soykan ödülünü aldı. Basın Konseyi, 3 Mayıs nedeniyle Pera Müzesi Oditoryu’mda bir etkinlik gerçekleştirdi. Burada konuşan Basın Konseyi Başkanı Pınar Türenç, “Medyanın ağırlaşan sorunları devam ediyor” ifadesini kullandı. Ödülünü, Türenç’in elinden alan Soykan ise “Sormaya, sorgulamaya devam edeceğiz” dedi. Soykan, 6 yaşındaki çocuğun tarikatta yıllarca cinsel istismara maruz bırakılmasını duyurmasıyla ödüle değer görülmüştü.