Patron değişmedi

Havva GÜMÜŞKAYA

Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan ‘şahsi nedenlerle’ istifa etti. Erkan bir süredir hakkındaki iddialarla gündemdeydi. Yerine Merkez Bankası Başkan Yardımcılarından Fatih Karahan atandı.  

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildiği 2018’den bu yana beşinci Merkez Bankası başkanı olan Erkan, Naci Ağbal’dan sonra en kısa süre görevde kaldı. Erkan, ilk kadın Merkez Bankası Başkanı unvanıyla birlikte 7 ay 23 gün görev yaparak tarihe geçti. 

Cumhurbaşkanlığı sistemine geçilmesiyle son 5 yılda 5 Merkez Bankası Başkanı değişti. 2018 yılından bu yana gerçekleşen Başkan değişiklikleri iktidarın ekonomi politikalarıyla ters düşülmesi sonucu olurken Erkan’ın istifası, görevden alınması ya da görevden affını istemesinde ‘şahsi’ nedenler öne çıktı. Erkan kendisine yönelik itibar suikastı kampanyası düzenlendiğini vurgulayarak görevinden affını istediğini açıklaması dikkat çekti. Bu nedenle başkan değişikliğinin politika değişikliğine neden olması beklenmiyor. 

Erkan’ın istifasına giden süreçte Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in etkili olduğu ifade edildi. İstifanın açıklanmasının hemen ardından hem İngilizce hem de Türkçe açıklama yayımlayan Şimşek, “önerim doğrultusunda” diyerek yeni TCMB Başkanı’nın atamasında etkili olduğunu açıkladı. 3 Şubat’ın ilk dakikalarında yayımlanan Resmi Gazete’de de Erkan’ın yerine Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Fatih Karahan atandı. Atama kararında Erkan’ın ‘görevden alındığı’ belirtildi. 

SADIK ABİ DİYALOĞU 

Erkan ile ilgili ilk tartışma Hürriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Ahmet Hakan’a verdiği röportaj sonrası yaşandı. İktidar yöneticilerinin de rahatsız olduğu kaydedilen röportajda Erkan'ın ekonomiyle ilgili soruya, “Apartman görevlimiz olan Sadık Abi’ye çoğu zaman fiyatları soruyorum, onu sorguya çekiyorum. Ben ‘indi’ diyorum. O ‘inmedi’ diyor. Sürekli 'Fiyatlar inmedi, istersen git şu soğanın fiyatına bir bak' diyor” sözleri ile Erkan’ın yüksek kiralardan şikâyet edip “Ev bulamadık çok pahalı annemlerin yanına yerleştik” açıklaması günlerce konuşuldu. 

CİMER ŞİKÂYETİ SON NOKTA 

Röportajın ardından Erkan ve ailesi ile ilgili bazı iddialar CİMER’e (Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi) yapılan bir başvuru ile ortaya çıktı. Merkez Bankası içerisinde bir süredir konuşulan iddialar böylece su yüzeyine çıktı. Merkez Bankası çalışanı Büşra Bozkurt’un CİMER başvurusunda Gaye Erkan'ın babası tarafından işten çıkartıldığı iddia edildi, daha sonra Bozkurt verdiği bir röportajda baba Erkan’ın bir çalışanı tokatladığına ilişkin kamera kayıtları olduğunu söyledi. 

Seçim sonrası değişen ekonomi yönetimiyle birlikte uygulanan politika da değişti. Bakan Şimşek’in ‘rasyonel politikalara’ dönüş açıklamasından ardından Erdoğan’ın Nas ile ilişkilendirdiği düşük faiz politikası terk edildi. Erkan’ın TCMB Başkanlık koltuğuna oturduğu ilk Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında yeniden faiz artışına başlandı. Politika faizi, yüzde 8,5’ten yüzde 15’e çıkarıldı. Faiz artışı devam eden aylarda da sürdü, en son yapılan artışla yaklaşık 7 ayda yüzde 45’e çıkarıldı. Ocak ayında yapılan son PPK toplantısında ise faiz artışı sürecinin sonuna gelindiği, TCMB’nin bekle-gör dönemine geçtiği belirtilmişti. 

ŞİMŞEK POLİTİKASI TAM GAZ 

Merkez Bankası’ndaki değişimin ekonomi politikalarına yönelik değişiklik beklentisi yaratmadı. 8 Şubat’ta Merkez Bankası yılın ilk enflasyon raporunu açıklayacak. Enflasyon raporunda yılsonu TÜFE beklentisinin yukarı yönlü güncellenmesi beklentisi oluştu. Önceki rapor döneminde TÜFE’nin yılın ikinci yarısında yüzde 75 seviyesine çıkarak zirveye ulaşması 2024 yılsonunda ise yüzde 36’ya gerilemesi bekleniyordu. 

Merkez Bankası’nın ocak ayında yaptığı Piyasa Katılımcıları Anketi’nin sonucuna göre ise enflasyon beklentisi yüzde 42,04 oldu. Buna karşın durgunluk belirtileri ve buna bağlı işsizlikte artış beklentisi devam ediyor. 

*** 

İşsizlik giderek artacak 

İstifayla birlikte, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ekonomi yönetimi üzerindeki ‘vesayeti’ tartışma konusu olurken ekonomistler Erkan'ın istifasını değerlendirdi: 

• Prof. Dr. Yalçın Karatepe: Bundan sonra Hafize Gaye Erkan’ın yerine kimin geleceğinin de bir önemi yok. Çünkü göreve gelecek olan yeni Merkez Bankası Başkanı, şimdiye kadar uygulananlardan farklı bir politika izlemeyecek. Bundan sonra gelecek Merkez Bankası Başkanı da mevcut politikaları uygulamaya devam edecek ve sonuçları vatandaş açısından farklı olmayacaktır. İşsizlik artmaya devam edecek, yoksulluk da derinleşmeye devam edecektir. Sonuç, vatandaş açısından daha ağır ekonomik koşullar olarak karşımıza çıkacaktır, diye düşünüyorum. 

• Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu: Rus Merkez Bankası başkanı Nabuillina 6, ABD FED başkanı Powell 5, TCMB başkanı eskitti! 

• Mustafa Sönmez: Hafize Erkan’ın azliyle sonuçlanan sürecin makro politikalarla ilgili olduğu sanılmasın. Erkan fiyaskosu, yanlış insan istihdamının, tek adam kibrinin yeni bir örneği. İyi diploma, başarılı yöneticilik getirmiyor her zaman. Liyakat bu ikisinin birleşimi ama Erdoğan’da bu basiret yok. 

• Ozan Bingöl: Tüm faiz artışlarını bir kişiye yaptırıp yolladılar! Artık faiz artırımı yok, yeni başkan tertemiz bir sayfa ile yoluna devam edebilir. 

*** 

Dünyaya yansıması 

Erkan'ın istifası dış basında da yankı buldu. ABD merkezli iş dünyası dergisi Forbes, Erkan'ın İstanbul'daki kira fiyatları nedeniyle annesinin evine taşındıklarını söylediği röportajına Erdoğan'ın sinirlendiğini yazdı. Forbes, “Ayrıca bir röportajında, yüksek enflasyon nedeniyle İstanbul'da kiraların karşılanamaması nedeniyle ailesinin yanına taşındığını söyleyerek Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı kızdırdığı bildirildi” ifadelerini kullandı. Financial Times, Gaye Erkan'ın faiz oranlarında büyük artışlar içeren yeni ekonomi politikasında büyük bir revizyona başladıktan birkaç ay sonra istifa ettiğini belirtirken Erkan ve Şimşek'in politikalarıyla haziran ayından itibaren yabancı yatırımcıların ülkeye yavaş yavaş dönmeye başladığını belirtti. Reuters, agresif parasal sıkılaştırma politikasına ilişkin soru işaretlerini arttığını ancak Mehmet Şimşek'in aynı ekonomik programın kesintisiz devam edeceğini ve Erkan'ın istifasının kişisel kararı olduğunu söylediğini aktardı. 

*** 

Maaş almaya devam edecek 

Resmi Gazete’de yayımlanan atama kararıyla Erkan, resmiyette ‘görevden alındığı’ için iki yıl boyunca maaş alacak. Erkan, iki yıl içerisinde başka bir kamu kurumuna atamasının yapılmadığı ya da iş bulamadığı takdirde maaş almaya devam edecek. 

Konu ile ilgili Merkez Bankası Hukuk İşleri Genel Müdürü, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda verdiği bilgide şu ifadeleri kullanmıştı: Merkez Bankası başkanlarının, üst kademe kamu yöneticilerinin atanması hakkında 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde görev süreleri dört yıl olarak belirleniyor. Ancak 375 sayılı KHK’nin ek 35. maddesine göre KHK’nin kullandığı tabirle, performanslarının yeterli görülmemesi durumunda bu görevden alınabiliyorlar. Görevden alındıktan sonra ise yine bu 375 sayılı KHK’nin ek 35. maddesine göre iki yıl boyunca eski görevlerinin ücretlerini almaları mümkün.