Referanduma karşı üç koldan yaptırım: Sınır kapatılacak konsolos çağrılacak

YAŞAR AYDIN yasaraydin@birgun.net @yasaraydinnn

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin 25 Eylül Pazartesi günü yapacağı bağımsızlık referandumu nedeniyle beş gün erkene alınan kritik Milli Güvenlik Kurulu (MGK) toplantısı bugün. Bölgede tansiyonu yükselten referandum konusunda IKYB Başkanı Mesut Barzani geri adım atmazken, Erdoğan hem ABD yolunda hem de New York’taki konuşmalarında referanduma karşı alınacak tavrın MGK’da belirleneceğini söyledi. Bugünkü MGK’da Barzani yönetimine karşı uygulanacak ekonomik, siyasal ve askeri yaptırım kararlarının başlıkları da netleşmeye başladı.

IKBY Başkanı Barzani, neredeyse Erdoğan’ın bölgedeki tek partneri. Uzun dönemdir devam eden yakın ilişki MGK toplantısı sonrası kesilebilir. MKG toplantısı ile ilgili gelen ilk bilgiler “sert siyasal bildiri ve kademeli ilerleyecek askeri-ekonomik yaptırım” olarak özetlenebilir.

Erdoğan bu hamlesi ile Ortadoğu’da tek partnerini kaybetme pahasına Türkiye’de kurduğu ortaklığı ve izlediği siyasal hattı sürdürmeyi hedefliyor.

İlişkiler sınırlandırılacak temsilcilik kapatılacak
MGK tarafından Hükümete sunulacak metinde ilk başlığın ‘diplomatik ilişkilerin sınırlandırılması ya da geçici olarak durdurulması’ olmasına kesin gözü ile bakılıyor. Bu anlamda uzun süredir Barzani yönetimi ile sıcak ilişkilerin kurulduğu Erbil Başkonsolosluğu’nun kapatılıp, başkonsolosun Türkiye’ye çağrılması ilk hamle olarak öngörülüyor. Buna ek olarak Barzani’nin partisi KDP’nin Ankara’da açtığı temsilciliğin kapatılmasının da gündemde oluğu söyleniyor.

Yine alınan bilgiye göre Erdoğan Bakanlar Kurulu’na özellikle de Başbakan Binali Yıldırm’a uzun süredir mesafeli durduğu, hatta medya üzerinden tartıştığı Irak Merkezi Yönetimi ile yeniden iyi ilişkiler geliştirme görevi verecek. Böylece Barzani yönetimini biraz daha köşeye sıkıştırmayı planlıyor.

Ekonomik yaptırım en önemli silah
IKBY’nin gerçekleştireceği referandum öncesi Türkiye’nin masaya koyduğu diğer bir caydırıcı güçte ekonomik alanda. Bu alanda Türkiye’nin en önemli silahları petrol hatlarının ve Habur Sınır Sınır kapısının kapatılması olarak öne çıkıyor. Her iki durumda da Türkiye’nin önemli bir gelir kaybı olacak. Özellikle petrol sevkiyatını Irak Merkezi Hükümetini by-pas ederek sürdüren bazı Türk firmalarının bu alandan ciddi gelir elde ettiği biliniyor. Bu alanda ekonomik kayıp Türkiye’nin başını ağırtacak cinsten.

Bununla birlikte IKBY için durum çok daha ciddi. Özellikle sınır kapılarının kapatılması ve ihracata son verilmesi halinde IKBY’de başta gıda olmak üzere bir çok kalemde sıkıntılar yaşanacak. IKBY’de tüketilen yumurta bile Türkiye’den bölgeye gidiyor.

MGK sonrası bir başka ekonomik yaptırımın da Erbil Havaalanından kalkan uçaklara Türk hava sahasının kapatılması olacağı söyleniyor. Böyle bir durumda ise bölgenin dünya ile bağı çok sınırlı bir düzeye inecek.

Askeri önlem son sırada
MGK’da alınacak ve referanduma ilişkin caydırıcı kararlar arasından çok merak edilen konuların başında askeri önlemlerin boyutu. Tayyip Erdoğan ABD ziyareti sırasında sorulan “güç kullanımı söz konusu olabilir mi?” sorusuna, “Şimdi bu çeşitlendirmeyi burada ifade edersem doğru olmaz. MGK’da bunları çalışacağız” yanıtını vermişti. Kulislere gelen bilgilere göre bir yakın bir tarihte askeri operasyon planlanmıyor. Bununla birlikte bir kaç yıl önce başlayan TSK tarafından Peşmerge’ye askeri eğitim verilmesi projesi sona erdirilebilir.

PKK gerekçesi ile bölgeye müdahale artabilir
Askeri önlemler arasında doğrudan IKBY operasyonu olmasa bile TSK’nın bölgede askeri varlığını daha çok hissettirecek bir süreç öngördüğü belirtiliyor. Bu güne kadar IKBY ile görüşülerek yapılan PKK’ya karşı operasyonların hem havadan hem de karadan artarak sürmesi gündemde. Böylece TSK’nin bölgedeki varlığı sürekli hissettirilmiş olacak.

ABD ile birlikte hareket etme isteği
Tüm bu yaptırımlara rağmen Erdoğan’ın referandum ve bağımsızlık süreçlerini özellikle ayırdığı belirtiliyor. Yaptırımların bir kısmı sürecin bağımsızlık noktasına evrilmesi durumunda hayata geçirileceği söyleniyor. Bu anlamda MGK’dan çıkacak sonucun mutlaka kademelendirilmiş bir süreci tarif edeceğine kesin gözü ile bakılıyor.

MGK öncesi kulis bilgilerine göre Türkiye’nin dikkat edeceği diğer bir konu ise başta ABD olma üzere bölge üzerinde etkili diğer ülkelerle birlikte hareket etme isteğinde olduğu şeklinde. Bu da AKP ve Erdoğan’ın sesi çok yükselse bile hiçbir zaman Bahçeli’nin istediği noktaya gelmeyeceği anlamına geliyor.