Savaş suçlarının hesabı sorulmalı

DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD ve NATO'nun Afganistan'daki 20 yıllık işgali dün tamamen sona erdi. ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) Afganistan'ı terk eden son ABD askeri olan 82'nci Hava İndirme Tümeni Komutanı Chris Donahue'nun Kabil Havalimanı'nda uçağa bindiği ana ait görüntüyü yayımlayarak işgalin son bulduğunu sembolik bir fotoğrafla ilan etti.

SON ABD ASKERİ GÖRÜNTÜLENDİ

ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Komutanı General Kenneth McKenzie, ABD ve koalisyon güçlerinin uçaklarıyla 123 binden fazla sivilin tahliye edildiğini ve ülkeden tahliyelerin devam edeceğini belirtti. ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken ise Afganistan'dan çekilmeyi "büyük bir askeri, diplomatik ve insani girişim" ve "ABD'nin şimdiye kadar gerçekleştirdiği en zorlu görevlerden biri" olarak nitelendirdi. Blinken ayrıca Taliban yetkilileri ile birlikte çalışmayı deneyeceklerini fakat öncesinde Taliban'ın meşru bir yönetim sergilemesi gerektiğini ifade etti. ABD Başkanı Joe Biden da dün Afganistan işgalinin sona ermesi üzerine yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında askerlerin güvenle ülkeye döndüğünü söyledi. ABD'li yetkililerin "övünç" konuşmaları arasında Taliban'a terk edilen silah mühimmatlarından bahsedilmemesi dikkat çekti. Taliban güçleri en son Kandahar Havalimanı'nda Sikorsky tipi Black Hawk helikopterleriyle görüntülenirken şu anda örgütün eline geçen silahların sayısı belirlenmedi.

HAVALİMANI ARTIK TALİBAN'IN ELİNDE

Taliban güçleri, ABD ve NATO askerlerinin ülkeden ayrılması sonrası Kabil'de havaya ateş açarak kutlamalar yaparken Kabil Havalimanı'nın da kontrolünü ele geçirdiklerini duyurdu. Havalimanında basın toplantısı düzenleyen Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid, "Bu tarihi bir gün ve tarihi bir an. Ülkemizi büyük bir güçten kurtardığımız bu andan gururluyuz" dedi. "Afganistan'ı kutlarım, zafer hepimize ait" diyen Taliban Sözcüsü, "ABD ve dünya ile iyi ilişkiler istiyoruz, hepsiyle iyi diplomatik ilişkileri memnuniyetle karşılıyoruz" açıklaması yaptı. Ancak, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) dün Kabil Havalimanı'nın "hızlı ve güvenli bir şekilde yeniden açılması" çağrısı yapan kararı kabul etti. ABD, Fransa ve İngiltere tarafından BMGK'ye sunulan söz konusu tasarıya 13 ülke destek verirken Rusya ve Çin çekimser oy kullandı.

ÇOCUKLARI KATLEDİP ÜLKEDEN AYRILDILAR

Afganistan'dan hiç savaş suçu işlememiş gibi ayrılan ABD, ülkeyi terk etmesine saatler kala Kabil'de düzenlediği saldırılarla da son savaş suçlarını işledi. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) 29 Ağustos'ta Kabil'de IŞİD-Horasan grubuna ait olduğu iddia edilen hedef noktaya yapılan ABD saldırısı sonucu yedi çocuğun hayatını kaybettiğini doğruladı. UNICEF Afganistan Temsilcisi Herve De Lys, ülkede bu yıl 550 çocuğun çatışmalarda hayatını kaybettiğini, bin 400'ü aşkın çocuğun yaralandığını açıkladı. Bu oranlar ABD ve NATO'nun 20 yıllık işgalinde işlediği suçların yalnızca raporlara yansıyan kısmı. Taliban karanlığına mahkûm edilen Afganistan halkını ise zorlu günler beklemeye devam ediyor.

***

Yüz binlerce kişi ölürken milyonlarca kişi göç etti

ABD ve NATO’nun 20 yıla yayılan kanlı askeri işgalinden geriye kaos, yıkım ve hesabı sorulmayan sayısız sivil katliamı kaldı. ABD, 2001’den beri Afganistan’da yaklaşık 800 bin asker görevlendirdi ve bölgedeki askeri operasyonlara yaklaşık 2 trilyon dolar harcadı. 20 yıl süren işgalde yaklaşık 241 bin kişi hayatını kaybetti. Ölenlerin yaklaşık 66 binini Afganistan güvenlik güçleri, 2 bin 352’sini ABD askeri, bin 144’ünü ise NATO ve diğer ülkelerin askerleri oluştururken 71 bin sivil, 444 yardım görevlisi ve 70 gazeteci de katledilenler arasında yer aldı. Taliban ve diğer gruplardan 51 bin 191 kişinin bu dönem içinde öldürüldüğü tahmin edilirken ülkede 2,5 milyon Afganistan vatandaşı göç etti ve 3,5 milyon Afganistanlı ülke içinde yerinden edildi.

***

20 yılda neler yaşandı?

ABD ve NATO'nun 11 Eylül 2001 saldırıları sonrası başlayan Afganistan'ı işgal sürecinde 20 yıla yayılan olaylar şu şekilde:

► 11 Eylül 2001: El Kaide dört yolcu uçağı kaçırarak Dünya Ticaret Merkezi'nin İkiz Kuleleri'ne ve Pentagon binasına saldırı düzenledi, bu saldırılarda 2 bin 996 kişi hayatını kaybetti.

► 20 Eylül 2001: Dönemin ABD Başkanı George W. Bush, Afganistan'ı yöneten Taliban'a ültimatom gönderdi, ülkedeki tüm El Kaide liderlerinin ABD'ye gönderilmesini istedi.

► 7 Ekim 2001: ABD ve NATO ülkelerinin başını çektiği askeri koalisyon Afganistan'ın işgaline başladı. Kabil, Kandahar ve Celalabad kentlerindeki Taliban ve El Kaide mevzileri vuruldu.

► 13 Kasım 2001: Afganistan'da Taliban'a karşı savaşan ABD destekli silahlı örgüt Kuzey İttifakı, Mezar-ı Şerif ve Kandahar operasyonlarının ardından başkent Kabil'i ele geçirdi.

► 22 Aralık 2001: Afganistan Ulusal Meclisi'nin kararıyla Hamid Karzai yemin ederek Devlet Başkanı sıfatıyla göreve başladı. Karzai, ABD'nin desteklediği bir figür olarak öne çıktı.

► 27 Ocak 2003: Taliban, Firavun Faresi Operasyonu'yla başlattığı saldırılarla ABD koalisyon güçlerine büyük darbe vurdu, 2005 yılının ağustos ayına dek Taliban örgütü gücünü korudu.

► 14 Kasım 2006: Birleşmiş Milletler Güvenlik Meclisi, artan Taliban şiddeti ve yasadışı uyuşturucu trafiği nedeniyle Afganistan hükümetini "başarısız devlet" olmakla suçladı.

► 4 Mart 2007: Afganistan'ın Nangrahar eyaletinin Shinwar bölgesine NATO güçlerinin düzenlediği saldırılarda onlarca sivil hayatını kaybetti, Shinwar Katliamı olarak kayda geçti.

► 7 Şubat 2009: Dönemin ABD Başkanı Barack Obama, Afganistan'daki askeri birliklerin sayısını artırması sonucu ülkedeki asker sayısı 140 binle rekor sayıya ulaştı.

► 25 Temmuz 2010: WikiLeaks, 90 binden fazla belgeyle 2003-2009 yılları arasındaki ABD ve NATO güçlerinin sivillere yönelik savaş suçlarını dünya kamuoyuna duyurdu.

► 2 Mayıs 2011: El Kaide lideri Usame bin Ladin, ABD güçlerinin Pakistan'ın Abbottabad kentinde düzenlediği bir operasyonla öldürüldü.

► 28 Aralık 2014: NATO, Afganistan'daki muharebe operasyonlarını sonlandırma kararı aldı. ABD yalnızca Afgan güvenlik güçlerini eğitmek için asker bulundurma kararını duyurdu.

► 22 Haziran 2015: Kabil'deki parlamento binası saldırıya uğradı. Taliban, 2001 yılından itibaren ilk kez Kunduz'u ele geçirerek ülkedeki en büyük yerleşimlerden birinde kontrol sağladı.

► 29 Şubat 2020: ABD ve Taliban arasında Katar'ın başkenti Doha'da barış anlaşması imzalandı. ABD ve NATO müteffikleri, 14 ay içerisinde Afganistan'ı terk etmeyi kabul etti.

► 13 Nisan 2021: ABD Başkanı Joe Biden tüm ABD birliklerinin 11 Eylül'de Afganistan'ı terk edeceklerini duyurdu. 1 Mayıs 2021'de ABD askerlerinin geri çekilmesi süreci başladı.

► 15 Ağustos 2021: Taliban Kabil de dahil olmak üzere Afganistan'ın dört bir yanındaki kasaba ve şehirlerin kontrolünü ele geçirdi. Afgan güvenlik güçleri Taliban ilerleyişi karşısında çöktü.

► 26 Ağustos 2021: IŞİD-Horasan örgütünün Kabil Havalimanı'na düzenlediği saldırı sonucu 13 ABD askeri, 28'i Taliban militanı 180 kişi hayatını kaybetti.

► 31 Ağustos 2021: ABD ve NATO askerleri Afganistan'dan tamamen ayrıldı.