Sebzeye meyveye bahar gelmedi
Baharın gelişiyle tezgâhlarda sebze ve meyve miktarı artmasına karşın fiyatlarda beklenen düşüş olmadı. ATB Başkanı Çandır, “Miktar ve fiyat arasındaki ilişki koptu. Vade uzadıkça bozulma daha etkili oluyor” dedi.
Havva GÜMÜŞKAYA
Bahar aylarının gelmesine rağmen pazarda, markette sebze ve meyve fiyatlarında beklenen düşüş hâlâ yaşanmadı. Ülkenin sebze meyve üssü Antalya’da üretim arttı ama fiyatlar da yükseldi.
Havaların ısınmasıyla beraber tüketici ulaşılamaz duruma gelen sebze ve meyve fiyatlarında düşüş bekliyor. Ancak son birkaç yıldır alışılan yaz etiketlerine rastlamak mümkün olmuyor. Tarla ve seralardaki üretimin bollaşmasına rağmen kış aylarına göre kısmen düşen fiyatlar bir önceki yaza göre ciddi oranda arttı.
DOMATES FİYATLARI YÜZDE 87 ARTTI
Meyve ve sebzenin merkezlerinden Antalya’da birçok üründe üretim miktarı artmaya başladı. Antalya hallerinde işlem gören domates miktarı yıllık yüzde 4,32 artış gösterdi. Domatesin piyasada bollaşmasıyla fiyatında da düşüş beklenirken yükseldi. Domateste yıllık fiyat artışı Yüzde 87,95 olarak ölçüldü.
Aynı durum hallerde işlem gören diğer sebze ve meyvelerde de yaşandı. Sebze miktarı yüzde 14,27 arttı ancak fiyatta da yüzde 55,85 yükseliş görüldü. Meyvede ise ürün miktarının yüzde 20,44 artmasına karşın fiyat artışı resmi enflasyonun da üstünde yüzde 78,24 oranında arttı.
Antalya Ticaret Borsası’nın (ATB) verilerine göre nisan ayında üretim miktarı domates ve sebze için 9 yıllık ortalamanın üzerinde gerçekleşti. Ancak fiyat artışları domates, sebze ve meyvede ortalamanın üzerinde gerçekleşti.
MİKTAR-FİYAT ARASINDAKİ İLİŞKİ KOPTU
ATB Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, miktar ve fiyat arasındaki ilişkinin koptuğuna dikkat çekti. Çandır, BirGün’e yaptığı açıklamada “Antalya halleri domates, sebze-meyve miktar ve fiyat endekslerinde bazen aynı yönlü değişimler görülmektedir. Nitekim nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre miktar ve fiyat endekslerinin farklı ölçülerde de olsa arttığı görülmektedir. Temel iktisat yasalarından olan ‘miktar ile fiyat arasında ters yönlü ilişki vardır’ tespitine aykırı bir durum söz konusudur” dedi.
Özellikle ödemelerdeki vadenin ve fiyat algısının bozulduğu dönemlerde miktar artsa bile fiyattaki artışın önlemediğini belirten Çandır, "Nisan ayında da miktardaki artış, fiyat artış hızını frenlemiş ancak fiyatları düşürmeye yetmemiştir. Özellikle ödemelerdeki vade yapısı uzadıkça bu bozulma daha etkili olmaktadır. 2015-2020 dönemindeki miktar-fiyat ilişkisi birbirleriyle duyarlıyken özellikle 2023 ve 2024 yıllarında bu ilişki tamamen kopmuş gözükmektedir” diye konuştu.
Üretim miktarında yaşanan artışa rağmen fiyatların gerilememesinde artan maliyetler de etkili oldu. TZOB’un nisan ayı verilerine göre, geçen yılın aynı ayına göre son bir yılda amonyum sülfat gübresi yüzde 40,2, ÜRE gübresi yüzde 38,7, DAP gübresi yüzde 31,2, amonyum nitrat gübresi yüzde 29,5 ve 20.20.0 gübresi yüzde 26,5 oranında arttı.
Elektrik fiyatları yıllık olarak yüzde 19,8 oranında artarken tarım ilacı fiyatları yüzde 56,6 oranında arttı. Yıllık bazda en fazla artış yüzde 108,8 oranıyla mazotta görüldü.