Türkiye nüfusunun yüzde 18,4’ünün yaşadığı İstanbul, geçen yıl tek başına tüm ülkede üretilen gelirin yüzde 31’ini aldı. İstanbul’u, Ankara ve İzmir izledi. Bu üç il, toplam GSYH’nin neredeyse yarısını oluşturdu

Ülke gelirinin yarısı üç büyük ilde toplandı

RIFAT KIRCI

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) dün açıkladığı verilere göre İstanbul, 2018 yılında 1 trilyon 155 milyar 254 milyon TL ile en yüksek Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’ya (GSYH) ulaştı ve hasıladan yüzde 31 pay aldı. İstanbul’u 329 milyar 831 milyon TL ve yüzde 8,9 pay ile Ankara, 233 milyar 515 milyon TL ve yüzde 6,3 pay ile İzmir izledi. Bu üç il, GSHY’nin neredeyse yarısını (yüzde 46,2) oluşturdu.

GSYH’den geçen yıl en düşük pay alan iller ise 3 milyar 289 milyon TL ile Dersim, 2 milyar 613 milyon lira ile Ardahan ve 2 milyar 259 milyon TL ile Bayburt oldu.

KİŞİ BAŞINA DÜŞEN GELİRDE KOCAELİ İLK SIRADA

Kişi başına GSYH’de Kocaeli, geçen yıl 79 bin 254 TL ile ilk sırada yer aldı. Kocaeli’ni 76 bin 769 TL ile İstanbul ve 60 bin 249 TL ile Ankara izledi.

Kişi başına GSYH’de son üç sırada yer alan iller ise 16 bin 197 TL ile Urfa, 16 bin 68 TL ile Van ve 15 bin 121 TL ile Ağrı oldu.

Kişi başına GSYH, 2018 yılında 13 il için Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti.

BÖLGELERDE DE İSTANBUL BİRİNCİ

İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) 2. düzeyde ise İstanbul bölgesi, yüzde 31 pay ile 26 bölge içinde toplam GSYH’den en yüksek payı aldı. Bu bölgeyi, yüzde 8,9 pay ile Ankara bölgesi ve yüzde 6,3 pay ile Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova bölgesi izledi.

Son üç sırada ise yüzde 0,85 pay ile Erzurum, Erzincan, Bayburt; yüzde 0,64 pay ile Kastamonu, Çankırı, Sinop ve yüzde 0,60 pay ile Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan bölgeleri yer aldı.

SANAYİDE EN YÜKSEK PAY TRAKYA’NIN

Bölgeler içindeki sektörel GSYH payı dağılımında; tarımda Kuzeydoğu Anadolu, sanayide Trakya, hizmetlerde ise Batı Akdeniz öne çıktı. Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan bölgesi yüzde 29,6 ile tarım sektöründe en yüksek paya sahip oldu. Tekirdağ, Edirne, Kırklareli bölgesi yüzde 51,2 ile sanayi sektöründe; Antalya, Isparta, Burdur bölgesi ise yüzde 72,8 ile hizmetler sektöründe en yüksek payı aldı.

BÜTÜN YATIRIMLAR İSTANBUL’A

Tüm ülkede üretilen gelirin yarısının üç büyük ilde toplanması, yatırımların bu illerde yoğunlaşmasından kaynaklanıyor. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre, 2012-2018 yılları arasında yaklaşık 72 milyar lirayla en çok yatırım yapılan il İstanbul oldu. Aynı dönemde İstanbul’u, 42 milyar liralık yatırım ile Ankara ve 17 milyar liralık yatırımla İzmir izledi. Yalnızca 2018 yılında İstanbul’a 10 milyon 258 bin liralık, Ankara’ya 5 milyon 111 milyon liralık, İzmir’e ise 2 milyon 83 bin liralık yatırım yapıldı.

DOLAR BAZLI KİŞİ BAŞINA GELİR 80 İLDE AZALDI

TÜİK’in yayımladığı verilere göre kişi başına düşen gelirde, 2018’de bir önceki yıla göre dolar bazında ciddi kayıp yaşandı. Ülke genelinde kişi başına GSYH, ülke genelinde 2017’de 10 bin 616 dolar iken 2018’de 9 bin 693 dolar oldu. Bayburt dışındaki tüm illerde kişi başına gelirin dolar bazında düştüğü görüldü.

Söz konusu dönemde İstanbul’da kişi başına GSYH, yüzde 9’luk düşüşle 17 bin 870 dolardan 16 bin 264’e, Ankara’da yüzde 10,31’lik düşüşle 14 bin 232 dolardan 12 bin 764 dolara, İzmir’de ise yüzde 7’lik düşüşle 12 bin 362 dolardan 11 bin 505 dolara geriledi. Kişi başına gelirin en yüksek olduğu il olan Kocaeli’nde ise bu gelir bir yılda 17 bin 766 dolardan 16 bin 791 dolara düştü.

2017-2018 yılları arasında kişi başına dolar bazında GSYH’sini artıran tek şehir Bayburt oldu. Bayburt’ta kişi başına gelir binde 5 artarak 5 bin 829 dolardan 5 bin 861 dolara yükseldi. Dolar bazında kişi başına GSYH’si en az düşen iller ise Hakkâri, Manisa, Gümüşhane, Osmaniye ve Antalya olarak belirlendi.

81 il içerisinde kişi başına geliri en düşen şehir ise Çankırı. Çankırı’nın kişi başına geliri bir yılda 7 bin 353 dolardan 6 bin 178 dolara (yüzde 16) geriledi. Çankırı’yı Sinop, Giresun, Düzce ve Malatya izledi.