Bedelli askerlik ve tazminat hakkı

Soru: Ben haziran ayında askerliğimi bedelli olarak yapacağım. İşten ayrılmak istediğimde ben de tazminatımı alabiliyor muyum? Askere gideceğim ay işyerimde 2 yılım dolmuş oluyor.

Cevap: Halen yürürlükte olan eski iş yasamızın kıdem tazminatı konusunu düzenleyen 14. maddesi kapsamında işçiye kıdem tazminatını alarak işten ayrılma hakkı veren nedenlerden biri de askerlik hizmetidir. Bu nedenle işten ayrılan bir çalışan işyerinde yine mevzuat gereğince en az 1 yıl fiilen çalışma şartını da yerine getirmiş olmak koşuluyla kıdem tazminatına hak kazanır. Bu konuda herhangi bir tereddüt olmamakla birlikte günümüzde vatandaşlık ödevi olan Askerlik hizmetinin kısaltılması ve dönem, dönem çıkartılan bedelli askerlik uygulamaları nedeni ile kıdem tazminatına hak kazanılmak bakımından tereddütler yaşanılmaktadır.

Bedelli askerlik konusunda tereddütlere sebep olan önemli bir düzenleme ise 3 Ağustos 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğü giren 7146 sayılı Kanun’un 2. Maddesinde yer alan ibaredir. Anılan düzenlemenin 3. fıkrasında  “Bu madde hükümlerinden yararlananlar temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yeri, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılırlar” hükmü mevcuttur.

Düzenlemede bahsi geçen bedelli askerlik hizmeti yapanların 21 günlük temel askerlik eğitimidir. Madde metninde bu süre içinde işten ayrılmak yerine görülebileceği gibi “ücretsiz ve aylıksız izinli” sayılmaktan söz edilmektedir. Yani çalışan 21 günlük sürede ücretsiz izinli sayılacak ve iş sözleşmesi bu süre içinde askıda kalacak ve döndüğünde işine devam edecektir. Dolayısı ile askerlik hizmeti sebebi ile işten ayrılmak söz konusu olmayacağından kıdem tazminatının ödenmesi de mümkün değildir.

Ancak Asker Alma Kanunu’nda yapılan düzenlemeler ve değişiklikler ile bedelli askerlik artık kalıcı oldu. KHK ile getirilen bedelli askerlik düzenlemesinde bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçinin 21 gün süresince ücretsiz izinde olacağı düzenlenmişken kanun değişikliği ile 1 ay olan temel eğitim süresinin tamamlanmasını ön gören bedelli askerlik süresine ilişkin ücretsiz izinle ilgili bir düzenleme yapılmamıştır.

Diğer taraftan kıdem tazminatını düzenleyen eski İş Kanunu’nun 14. Maddesinde de konuya ilişkin herhangi bir değişiklik söz konusu değildir. Yani bir başka deyişle askerlik hizmetinin bedelli olarak yerine getirilmesi nedeni ile işçiye kıdem tazminatının ödenmeyeceği gibi bir düzenlemeye gidilmemiştir. Burada önemli olan işçinin bedelli askerlik hizmeti de olsa işyerinden ayrılması koşuludur. İşten ayrılan bir işçiye askerlik süresine bakılmaksızın (1 gün bile olsa) kıdem tazminatının ödenmesi zorunludur.

Uygulamada bazı işverenlerin yukarıdaki düzenlemeden bağımsız olarak işçileri ile anlaşmak suretiyle işten çıkışlarını yapmayarak, askerlikleri süresince onları ücretsiz izinli saydıkları ve askerlik sonrası bu işçilerin işlerine devam ettikleri de sıkça görülmektedir. Ancak işçinin bu tür bir uygulamayı kabul etmeyerek kıdem tazminatını talep ederek işten ayrılmak hakkı vardır. Kaldı ki yasada zaten bu nedenle işten ayrılan bir işçinin askerlik dönüşü 2 ay içinde işverene başvurarak işe geri alınma talebi hakkı bulunmaktadır. (İş Kanunu Madde 31) 

Dolayısı ile size de bu açıklamalardan sonra vereceğimiz yanıt: işyerinizden bedelli de olsa askerlik sebebi ayrılacağınızdan ve 2 yıllık çalışma sürenizin de olması nedeniyle Kıdem tazminatı hakkınızın olduğu yönündedir.

Önemli not: Bu pazar günü bir kez daha karanlığa karşı gelen Baharla birlikte umudu yeşertmeye sandık başına gideceğiz. Sakın küskünlük, bezginlik, ümitsizlik gibi gerekçelerle oy vermekten kaçınmayın, şairin dediği gibi: “Ümidi kesmeyelim yurdumuzdan.”