Çağdaş felsefenin yol güzergâhına dair tartışmalar

ÖZGE UYSAL

“Felsefe, KAVRAMLAR yaratan ve icat eden bir disiplindir. --Ve kavramlar, o halleriyle, hazır-yapım veriler olarak elde bulunmazlar... Göklerin, cennetin bir köşesinde, bir filozofun gelip, onları devşirip kavramasını beklemezler. Kavramların yapılmaları, imal edilmeleri gerekir...” Gilles Deleuze

Sosyal bilimler alanındaki derleme kitapların çok önemli ve değerli olduğunu düşünüyorum. Felsefe öğretimi almış biri olarak açık şekilde söyleyebilirim ki düşünce tarihine yön veren bütün önemli düşünürlerin tüm metinlerini okumak, pek de mümkün olmuyor. Spesifik bir alana yönelik çalışırken ve okumalar temel felsefi akımlar üzerinden ilerlerken, derleme kitapların sundukları hem hayat kurtarıyor hem de yeni düşünce alanlarına kapı açıyor.

Varoluşçuluk, Fenomenoloji Ontoloji: Çağdaş Felsefenin Macerası I, Badiou, Agamben, Ranciére, Arent, Adorno ve Gadamer gibi, yüzyılımızın en önemli düşünürlerinin metinlerini bir araya getiriyor. Kitap, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Felsefe Bölümü hocalarından Güçlü Ateşoğlu tarafından derlenmiş. Güçlü Hoca (kelimenin gerçek anlamıyla hocamdır), son dönemde çalışmaları çok konuşulan, disiplinlerarası okumalar yapan hemen herkesin uğrak noktası olan bu önemli düşünürlerin dikkat çekici metinlerinin bir araya getirildiği bir kitap hazırlamış.

Kitabın Önsöz’ü Ali Akay’a ait. Derinliği muazzam, kavramsal ilişkileri karmaşık olan, felsefenin en temel meselelerini temele alan bu kitapta yol haritasını Ali Akay’ın çiziyor olmasının değeri çok büyük. Önsöz’de, kitaptaki metinlerin vardığı ve ilerlediği düşünce patikalarının öncesi hakkında düşünce tarihine bütünsel bir bakış elde etme şansı yakalıyoruz.

Kitaptaki metinler başarılı bir seçimle bir araya getirilmiş. Okur, kitabı okurken, çağdaş düşüncenin önemli isimlerinin metinlerini, birbirlerini tamamlayan bir akış içerisinde okuma şansı yakalıyor. Dolayısıyla aslında kitap, okura, bu düşünürlerin birbiriyle sohbet havasında bir tartışma yürüttüğü hissini yaşatıyor. Bu şans, hem bu önemli felsefi akımların gelişimlerinin yüzyılımıza yansımalarını görme imkânı sunuyor hem de disiplinlerarası öğeler taşıyan metinler sayesinde, felsefi akımların disiplinlerin düşünce haritalarındaki yollarının görülebilmesini sağlıyor.

Kitaptaki metinlerin hepsi, üzerine uzun ve keyifli sohbetler gerçekleştirilecek metinler; ben okuma izleğime göre, bazı yazıların içeriklerinden kısaca söz etmek istiyorum:

Simon Critchley, “Düşünmenin Kurumsal Biçimi Nedir?” isimli yazısında, felsefenin üniversitelerde kendine ne kadar yer bulabildiğiyle, özgür düşüncenin özerk olmayan üniversitelerde sürdürülmeye çalışılmasının ne gibi durumlar yarattığıyla, bürokratikleşen üniversitelerde düşünmenin sürdürülmesinin imkânsızlığına dair bir tartışma yürütüyor. Giorgia Agamben “Çağdaş Nedir?” isimli yazısında, iki soru üzerinden yeni düşünce alanları açmayı hedefliyor: “Çağdaş Olmak Ne Demektir?” ve “Kimin ve Neyin Çağdaşıyız?” sorularını cevaplama girişiminde Agamben’in ilk durağı Nietzsche oluyor: “Gerçekten çağdaş olanlar, yani kendi zamanına ait olanlar ne zamanıyla tam olarak uyuşanlar ne de zamanın gerekliliklerine göre kendisini uyumlu hale getirenlerdir. Bunların her ikisi de bu anlamda konu dışıdır/ ilgisizdir.”

Hans-Georg Gadamer “Yaşam-Dünyası Bilimi”nde, Husserl’in çalışmasının en çok tartışılan bölümüne dikkat çekiyor. Yaşam-dünyası kavramı (Lebenswelt), Husserl fenomenolojisinin doğurduğu en önemli kavramlardan biridir. Düşünürler, uzun yıllar bu kavramın fenomenoloji içerisinde işaret ettiği yeri tespit etmeye ve kavramın anlam katmanlarını açık bir şekilde ortaya koymaya çalışan tartışmalar sürdürdü.

Kitap, hem üniversitelerde theoria eğitimi alan öğrenciler için hem spesifik alanlarda uzmanlaşmaya çalışan kişiler için hem de sosyal bilimler ve felsefe ile ilgilenen okurlar için, tartışması keyifli metin derlemeleri sunuyor.