Chavez diktatör mü? (2)

Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez, bir televizyon kanalının lisansını yenilemeyerek kapattığı için diktatör mü? Batı basını Chavez'i "kabadayı", "militarist", "otoriter" ve "diktatör" olarak niteleyen başlıklarla dolu. Geçtiğimiz haftaki yazıda RCTV isimli televizyon istasyonunun Chavez yönetimi tarafından lisansının yenilenmemesinin nedeninin bu kuruluşun 2002 yılındaki Chavez karşıtı darbeyi desteklemesi ve o dönemdeki gelişmelere sansür uygulaması olduğunu yazmıştık. Batı basını bu süreci "darbecilere destek olduğu suçlaması" olarak ifade ediyor. Oysa suçlama falan değil apaçık gerçekler ortadaydı... Gelelim bu politikanın haklı olup olmadığına... Chavez'in bu suçlamalara verdiği yanıtlara...

Dünyadaki tüm hükümetler havadan radyo ve televizyon yayıncılığını düzenleme altına almışlardır. Bizdeki RTÜK benzeri düzenleyici kuruluşların yaratılmasının en önemli gerekçesinin kökeninde, kıt kaynakların (frekans) olduğu durumlarda, bir başka deyişle her parayı koyanın yayın yapamadığı koşullarda bu hakka sahip olan yayın kuruluşlarının kamuya karşı sorumlu olduğu ve bu sorumluluğu belli bir düzenleme içinde kullanacağı savı yatmaktadır. Aslında bu savın yanında pek çok gerekçeyle devletin özel ticari yayın kuruluşlarını denetlemesi ve/veya kamu sahipliğinde kamu yayıncılığını sürdürmesi söz konusudur.

Bunlardan biri de çoğulculuk ilkesidir. Temsili demokrasilerin aydınlanmış yurttaşlarının manipüle edilmemiş haber ve bilgi alma hakkı en önemli gerekçelerden biridir. Özel mülkiyete konu olan bir yayın kuruluşununsa denetleme ve düzenleme altında olmadıkça buna saygı göstereceğinin hiçbir garantisi yoktur. Dolayısıyla siyasi çoğulculuğun sağlanması ancak devletin denetimi ve kamu mülkiyetindeki özerk kamu yayıncısını oluşturma yoluyla olabilir.

Egemen düşüncenin iktisat ilkeleri de burada devreye girebilir. Bilindiği gibi serbest pazar ekonomisi yanlısı iktisatçılar düzenleme yapılmamasını savunurken tüketiciyle üretici arasındaki alışverişin üçüncü tarafları etkilememesi gerektiğini önkabullerinden biri yapmıştır. Eğer bu alışveriş üçüncü taraflara etki yapıyorsa buna dışsallık denir. Dışsallıkların olduğu durumlarda devletin düzenleme ve/veya kendisi üreterek devreye girme hakkı tanınmıştır. Örneğin RCTV olayında, bu kuruluşun Venezüela'da o dönemde ortaya çıkan sokak gösterilerindeki olumsuz zararları karşılaması söz konusu değildir. Yani yararlarını (reyting olarak) sahiplenmekte ancak ortaya çıkan zararları üstlenmemektedir. Böylesi durumlarda -ki bu durumlara örnek vermeye sayfalar yetmez- devletin denetleme yetkisini kullanması meşrudur.

Neredeyse her ülkenin yayıncılık yasasında yer alan "kamu düzenini bozmaya", "halkı birbirine kışkırtmaya yönelik" yayınların suç olması yukarıdaki ilkelerin çiğnenmesi durumudur. Her yıl gerek Avrupa Birliği'nde gerekse de diğer gelişmiş ülkelerde onlarca yayın kuruluşunun lisansı bu gibi gerekçelerle yenilenmemektedir. Üstelik Chavez'i suçlayanlar, Venezuela Telekomünikasyon Kuru-mu'nun normal antenlere yayın lisansını yenilemediği RCTVr\\n, kablolu yayında ve dijital televizyon platformundaki yayınlarının sürmekte olduğuna haberlerinde yer vermiyorlar. Ayrıca Venezüela'daki radyo ve televizyon kuruluşları anayasal garantiler altında, sansürsüz olarak yayına devam etmektedir ve bu kuruluşların ezici bölümü özel mülkiyetteki ticari kuruluşlardır. Siyasal olarak da tamamı Chavez karşıtıdır.

Peki, Chavez kendini nasıl savunuyor? Yüz binlerce Venezüelalının katıldığı "Emperyalizme Karşı İfade Özgürlüğü" mitinginde 2 Haziran 2007'de Chavez bu konudaki tutumunu açıkladı {www.vicuk.org). Gramsci'nin "tarihsel blok" kavramını kullanan Chavez, kendisinin öncülüğünü yaptığı Beşinci Cumhuriyet'in, ABD ve onun yerli işbirlikçisi oligarşinin sınıf egemenliğini 200 yıl sürdürmüş olan Dördüncü Cumhuriyet'in yerini aldığını vurguladı. Chavez, Gramsci'ye gönderme yaparak, devlet aygıtının Beşinci Cumhuriyet altında artık ele geçirilmeye başlandığını, emperyalizmin destekçisi oligarşininse "burjuva sivil toplumunu", özellikle medya, kilise ve eğitim sistemini savunmaya doğru geri çekildiğini söyledi. Venezuela Anayasası ve diğer yasalardaki kurallara uymayan medya için lisans döneminin sonunu beklemek zorunda olmadıklarına işaret eden Chavez, bu süreler dolmadan da lisansların iptal edilebileceğini açıkladı. Chavez Venezuela Telekomünikasyon Kurumu'nun RCTVrim lisansını yenilememesiyle ilgili olarak şunları söyledi: