Rap müzikte yoksulluğun kayboluşu
Cenk Durlu - @cenkdurlu, HipHop araştırmacısı
Rap müzik, kendi tarihi boyunca toplumsal sorunları, zorlukları ve hayatın gerçekliklerini yansıtmak için bir platform olarak görülebildi. Rap, Dünyanın tamamındaki varyantlarında yoksulluk, eşitsizlik gibi meselelere dikkat çekerek, gençlerin hayatlarında olup bitenlere bir ayna tutarak eşsiz bir yere kavuştu diyebiliriz. Ancak bugün ne Türkiye ne Dünyada bu reflektif duruştan bahsetmek mümkün değil, peki bunun ardında yatan sebepler neler olabilir?
Değişen Trendler:
Rap müziği, dönemin sosyal ve siyasi gerçekliklerini yansıtırken sürekli evrim geçirmiştir. Geçmişte, yoksulluk ve fakirlik gibi temalar, müzikte yaygın bir şekilde işlenirdi çünkü rapçiler, kendi yaşadıkları veya tanık oldukları zorlukları dile getirerek dinleyicileri etkilemeyi amaçlardı. Ancak zaman içinde, rap müziğin popüler kültürün bir parçası haline gelmesiyle birlikte, popülerlik ve ticari başarı elde etme arzusu, bazı rapçilerin bu temalardan uzaklaşmasına yol açtı.
Maddi Başarı Odaklılık:
Güncel müzikte başarı hikâyeleri ve maddi zenginlik üzerinden bir imaj var. Birçok rapçi, yoksulluktan çıkıp zenginliği gittikleri yolu anlatarak, “imrenilesi” profil satma çabası barındırıyor. Bu, birçok rapçinin, kendi maddi başarılarına odaklanarak, yoksulluk ve fakirlik gibi konuları göz ardı etmelerine yol açtı. Hızlı arabalar, lüks evler ve pahalı kıyafetler, pop-rap imajının bir parçası haline gelirken “yoksulluktan” bir ana tema olarak bahsetmek rapçilerin “marka” olarak kendilerini konumlandırmaktan kaçındığı bir yer halinde.
Burada değerlendirmek zorunda olduğumuz başka bir gerçeklik Türkiye’de asıl etkisini gösteren durum, “Şirketleşme”.
Türkçe Rap müzik güncel olarak bağımsızlıktan uzak bir şekilde bir avuç şirket insanı tarafından belli hedef kümelere “içerik üretimi” halinde. Bu “yaratılmış” dünyada “neo-arabesk rap”, “spor salonu rapi” “arabalık rap” ve orta-üst sınıf genç erkeklerin hayali başarılarını anlatan rap şarkıları ve profilleri, başarısı kanıtlanmış formüller.
Bu saydığım formüllerin her birinin ortak noktası “Yoksulluk” kavramına uzak duruşları. Belki yeni nesil arabesk rap için söylediklerime itiraz edilebilir, ancak onun da yoksulluğa bakışı “yoksulluğu yendik ve buradayız, başaranların arasındayız”dan öte değil. Geri kalan her “rap formülü” kendini düşük-mutsuz-gerçeği aramaya iten sözlerden ayrıştırarak “pozitif duygular” ile hareket etmeyi amaçlıyor. Bu noktada ülke gerçekliği olan sonsuz yoksullaşmanın kendine Rap müzik içerisinde yer bulması mümkün değil.
Aynı zamanda Rap müzisyenlerinin sıkı adli takibe alındığı bu dönemde, Rap şarkılarında ucuz popülist muhalefet veya sosyal adalet temaları daha kolay bir aktivizm fırsatı doğuruyor. Bu şüphesiz başka ve farklı bir yol. Ayrıca yine kolayca tüketilebilir, uçucu bir şekilde üretilebilmeleri de Rap müziğin “makyajı”nı koruduğu için müesses nizam içerisinde neredeyse alkışlanacak bir durumda.
Bir kaçış olarak rap.
Çok hızlı bir şekilde yazalım: Yeni nesil rap dinleyicisi gençler, kendi hayatlarının problemlerinden kaçarak Rap müziğe sığınıyorlar, bu kaçışçı refleks ile geldikleri dünyada tekrar bunlarla yüzleşmek istemiyorlar. Aşırı politize oluşları veya Apolitik oluşları günün sonunda onlar için Rapi bunların olmadığı bir yer olarak benimsemelerini, istemelerini sağlıyor. Her ne kadar korkunç bir hızda fakirleşen bir ülke de olsak, bu “çöplük” içinde “Trapstarlık” kavramını bir süper kahramanın kendilerini kurtarmaya gelişi gibi görüyorlar.