Ukrayna Savaşı’nın Ortadoğu cephesi

Ken KLIPPENSTEIN
Murtaza HUSSAIN

Birkaç gün önce sızdırılan ABD istihbarat belgeleri, ABD–İran arasında çatışma risklerinin arttığını ve İran’ın Ortadoğu’daki amaçlarını hedefe koyan İsrail’in stratejisinin, ABD’yi olan bitene taraf yapmak olduğunu gösteriyor. Rusya ve İsrail arasındaki gerilimin, Rusya’nın Ukrayna’da yürüttüğü savaşa doğrudan etki edebileceği de gün yüzüne çıkan konular arasında.

Gizli belgeler 21 yaşındaki asker Jack Teixeira tarafından internette bir oyun forumunda paylaşıldı. Teixeira, perşembe günü tutuklandı.

4 SENARYO 1 BELGE

Savunma İstihbarat Ajansı tarafından hazırlanan 28 Şubat tarihli belgede İsrail’in Ukrayna’ya askeri yardım ulaştırılabilmesi için dört başlıca senaryo ele alınıyor. Washington’ın bu konuda büyük çaba sarf ettiği, fakat Rusya ile ilişkileri sebebiyle İsrail’in isteksiz davrandığı biliniyordu.

Brifingin ele aldığı senaryolardan birinde, “Rusya, İran’ın Suriye’ye ileri teknoloji silahlar sokmasına izin vermeyi sürdürür. ABD’nin bölgede İran ile daha etkin mücadele yürütmesini talep eden İsrail, Ukrayna’ya yardım ulaştırmaya razı olur.” (İsrail, olası bir çatışmada kendisine karşı kullanılacak silahların İran tarafından Suriye’ye sokulduğunu söylüyor.)

Belgelerde yer alan diğer bir senaryo ise Rusya’nın Suriye’de gerçekleşecek İsrail saldırılarında “Zaiyat vermesi” ve İran yardımıyla İsrail uçaklarını hedef alması. Belgelerde yer verilen diğer bir detay da, Suriye’deki İran çıkarlarının önüne geçmek isteyen İsrail’in ABD’den düzenli olarak hava desteği talep ediyor olması.

Diğer bir çarpıcı detay da, ABD’nin amaçlarının gerçekleşmesi halinde Ukrayna’ya ulaştırılacak İsrail silahlarının detaylı envanterine yer verilmiş olması. Listelenen silahlar arasında İsrail’in “zeminden havaya” savunma sistemleri ve anti-tank silahları var. Silahların Ukrayna’ya teslimi “ABD baskısının artması ya da Rusya-İsrail ilişkilerinin kötüleşmesi ile mümkün olabilir” deniyor.

Son zamanlarda artan gerilime karşın ABD istihbaratı “İran’ın nükleer enerji programını, nükleer silah üretecek şekilde dönüştürmediğini” savunuyordu. Geçtiğimiz seneye ait Pentagon raporunda da “İran şu anda nükleer silahlara sahip değildir ve nükleer silah üretmeye çalıştığına dair bir gösterge bulunmamaktadır” deniyordu. CIA direktörü Bill Burns, şubat ayında CBS televizyonuna verdiği bir röportajda aynı görüşü tekrarladı. Fakat İsrail ve İran ilişkilerindeki güvensizlik ve kötü gidişat, ABD’li yetkililerin konuyu tehlike ekseninde değerlendirmesine sebep oldu. Sıcak savaş ve İran’da rejim değişikliği senaryoları, krizi çözebilecek olası ihtimaller olarak tartışılmaya başlandı.

KONU ÜÇÜNCÜ TARAFLAR

Sızdırılan belgeler farklı konuları ele alıyor fakat birçoğu Ukrayna Savaşı’nın gidişatı ve savaşa dahil olan “üçüncü taraflar” ile ilgili. ABD hükümeti belgelerin doğruluğunu henüz teyit etmedi fakat sıkıntıya dair soruşturma başlatılmış olması ve resmi açıklamalar yapılmış olması belgelerin doğru olduğunu gösteriyor.

Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Rebecca Farmer, “Savunma Bakanlığı ve istihbarat kurumlarımız sosyal medyada fotoğrafları yayımlanan belgelerin gerçek olup olmadığını araştırmaktadır. Belgelerde yer alan bilgileri doğrulayacak ya da yalanlayacak pozisyonda değiliz” dedi.

Sızıntının zamanlaması manidar çünkü Ukrayna Savaşı ile Ortadoğu’da tansiyonun artması arasındaki bağlantı giderek daha fazla konuşulur oldu. İran, Rusya’ya insansız hava aracı sağlayan başlıca oyuncu olarak resme dahil oldu. İranlı yetkililerin kısa süre önce yaptığı açıklamaya göre İran ordusu Rusya’dan savaş uçakları satın alacak.

Ukrayna Savaşı’nın başından bu yana İsrail, Rusya karşısında net bir pozisyon almadı. Suriye’deki İran birliklerine karşı saldırılar düzenlerken, Rus birliklerle iletişim kanallarını açık tutmayı tercih etti. Rusya’yı “İran’ı dizginleyen bir güç” olarak gördüğü için Suriye’deki Rus varlığını da memnuniyetle karşıladı. Fakat Ukrayna Savaşı’nın başından beri Rusya-İran ilişkilerindeki yakınlaşma, İsrail’i rahatsız eder oldu ve bu sürece sızan belgelerde de gönderme yapıldığını görüyoruz.

İsrail, İran’ın bölgedeki etkisini artırması konusunda endişeli ve İran ordusu ile doğrudan çatışmaya girmesi ihtimal dahilinde. Olası bir savaşa ABD’nin de çekilmesi gayet olası fakat ABD halen “şahince” yaklaşımları onaylıyor gibi görünüyor. Geçtiğimiz pazartesi ABD’nin nükleer denizaltılarından birinin Akdeniz’de konuşlandığı ve denizaltının güdümlü füzeler taşıdığı bilgisi paylaşıldı. İran’a “tehditkar” mesajlar verilmek istendiği açıktı. İran ise karşılığında ABD’yi “savaş çığırtkanlığı” yapmakla suçladı. Normal şartlarda ABD Donanması’nın bir denizaltısının konumu ve görevi hakkında bilgi vermesini beklemeyiz.

Şubat ayında Kudüs’te yapılan bir etkinliğe katılan ABD Büyükelçisi Tom Nides, İsrail’e istediğini yapması için yeşil ışık yakmış gibiydi: “İsrail, İran ile mücadele etmek için ne gerekiyorsa yapabilir, arkalarındayız.”

Çeviren: Fatih Kıyman
Kaynak: The Intercept