Zaman, bağımlıların aleyhine işliyor
Eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 22 Aralık 2022’deki Bağımlılıkla Mücadele Çalıştayı’nda yaptığı açıklamada, ilk kez Adana’da, üniversitelerin desteğiyle kanalizasyondan atık su alarak, kullanılmış uyuşturucunun türünü ve miktarını her 3 ayda ölçmeye yönelik yeni bir veri seti elde ettiklerini, bu verilerin Yeşilay tarafından da takip edildiğini söylemişti: “Kullanıcıyı takip etmek, kullanıcı eğilimlerini tespit etmek de ayrıca önemlidir. 62 ilde atık sulardan uyuşturucu analizi yapıyoruz ve bu sayede şehirdeki uyuşturucu kullanan profili, bunlardaki değişimi takip ediyor, ona göre de tedbir alıyoruz.”
Bu araştırma yapıldı mı, halen yapılıyor mu, yapılıyorsa sonuçları ne, bilmiyoruz.
***
Ancak sonuçlarını bildiğimiz daha geniş çaplı bir araştırma var. Geçen hafta haberlere de konu olan, Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi’nin (EMCDDA) 2022 Avrupa Atık Su Raporu.
Raporda, Türkiye’den iki kent ışıl ışıl parlıyor: İstanbul ve Adana. Farklı uyuşturucu türünde bu iki kentle ilgili bulgular yer alıyor.
Medyada son dönemde kendine geniş yer bulan, siyasilerin de açıklamalarına konu olan metamfetamin maddesi de raporda incelenen uyarıcı/uyuşturucu madde türlerinden. Aslında Türkiye’de görece yeni sayılan maddenin kullanımı, Avrupa’da önceden beri Çekya ve Slovakya’da yoğunlaşıyor. Son dönemde kullanımının arttığı ülkeler arasında Türkiye de var.
Atık suyunda metamfetamin incelenen 60 ülkede, 2021 ile 2022 arasında kullanımın en çok yükseldiği ülkeler şöyle: Çekya, Letonya, Almanya, Türkiye ve Kıbrıs.
Bu yükselişte haritada Türkiye’den iki kent yer alıyor: Adana ve tabii İstanbul.
Narkotik Suçlarla Mücadele Başkanlığı da rapora ilişkin açıklamasında, bu iki kentin metamfetamin kullanımının yükseldiği kentler arasında olduğuna dikkat çekildi.
Diğer uyuşturucu türlerine dair incelemede de yine Türkiye’den bu iki il yer alıyor.
105 şehrin bulunduğu listede günlük ortalama ecstacy tüketim miktarında Hollanda’nın Amsterdam kenti ilk sırada bulunurken, Adana 54, İstanbul 64. sırada yer alıyor.
***
Günlük ortalama kokain tüketim miktarında da 109 Avrupa kentinden Belçika’nın Antwerp Zuid şehri ilk sırada yer alırken, İstanbul 75, Adana 93. sırada.
Medyada pek öne çıkmayan ancak gayet tehlikeli olan ketamin maddesi, atık su analizinde ilk kez bu rapor için ölçüldü. Bu konuda Danimarka, İtalya, İspanya ve Portekiz başı çekiyor.
Aslında Avrupa genelinde yukarıda saydıklarımızla birlikte esrar, kokain, amfetamin, MDMA kullanımında da artış var. Neredeyse bir pandemi yaşıyoruz.
Ancak rapordaki sorun, belki de bilinen en tehlikeli uyuşturuculardan eroinle ilgili bilgi içermemesi. Rapordaki açıklamaya göre, atık suda yapılan incelemede, eroinin incelenmesi diğer maddelere kıyasla daha karmaşık ve tıbbi sebeplerle kullanılan ilaçların da bu karmaşayı arttırması riski bulunuyor. Dolayısıyla yapılan incelemede eroinle ilgili bulgu yok.
***
Uzun yıllardır eroin ticaretinde kullanılan rotaların artık metamfetamin için de kullanıldığını bilsek de, bu tehlikeli ve bağımlılığı yüksek uyuşturucunun da kullanımı devam ediyor. Resmi açıklamalara göre 2021 yılında Türkiye’de ele geçirilen eroin miktarı 22,5 ton. Bir önceki yıla göre (13,2 ton) yüzde 70 daha fazla. Kullanım oranlarının arttığını da bu rakamlara bakarak anlayabiliyoruz. Yani eroin kullanımının da en az iki kat arttığını tahmin edebiliriz.
Bağımlılığı “kolay” ancak kurtulması bir ömür boyu süren bu tehlikeli uyuşturucunun kullanıcılarına, sadece hakkında yasal işlem yapılanlara uygulanacak olan, onun da nasıl/hangi merkezlerde uygulanacağı belirsiz bir “rehabilitasyon” açıklamasından başka çözüm sunulmadı. Eski bakanın da söylediği gibi “kullanıcıyı ve kullanıcı eğilimlerini tespit etmeye” dair ne yapılıyor bilmiyoruz ancak çok geç olmadan somut adımlar atılmalı. Zaman, bağımlıların ve müstakbel bağımlıların aleyhine işliyor.