Asbestli gemi her yeri zehirleyecek

İçinde 600 ton asbest barındırdığı iddia edilen uçak gemisi sadece Aliağa'yı kirletmeyecek. Hurdalar ülkenin dört bir tarafına yayılırken ASTA Başkanı Fidan, “Tüm Türkiye zehirlenme tehlikesiyle karşı karşıya” dedi.

Berkay SAĞOL

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın, Brezilya donanmasına ait NAe São Paulo adlı savaş gemisinin Aliağa'da sökümü için Sök Denizcilik adlı firmaya 30 Mayıs 2022'de izin vermesine tepkiler sürüyor. Türkiye gemi sökümü pazarında Bangladeş, Pakistan ve Hindistan’la beraber en ucuz ülkeler arasında. Geminin Aliağa’da sökülmesinin ardından ülke geneline yayılacak olan hurdalar tüm Türkiye’yi zehirleme riski barındırıyor.

Bakanlık 20 Mayıs 2021'de TBMM'de verilen bir soru önergesine verdiği cevapta, Aliağa'da son beş yılda 714 geminin söküldüğünü ve bunun sonucunda yaklaşık 250 tonu asbest olmak üzere, 74 bin 325 ton tehlikeli atığın bertaraf edildiğini açıkladı. Söküm için gelecek olan geminin ise yaklaşık olarak 600 asbest barındırdığı ileri sürülüyor. Yalnızca bu gemide, Aliağa’da son 5 yılda sökülen 741 gemiden yüzde 140 daha fazla asbest bulunuyor.

Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği (ASTA) Başkanı Cafer Fidan, “Gemideki 600 ton asbest kesin bir rakam değil. Bu daha az veya daha fazla olabilir. Ancak bir başka sorun ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın açıkladığı rakamlar. 714 gemi sökümü yapılıp 250 ton asbest bertaraf edildiği rakamı hiç gerçekçi değil” dedi.

MEVZUATA UYGUN YAPILMALI

Asbestle ilgili söküm çalışmalarıyla ilgili bir yönetmelik olduğunu ve bu yönetmelikte söküm çalışmalarının nasıl yapılacağının tarif edildiğini belirten Fidan, “Öncelikle Çalışma Bakanlığı’na başvuru yapılmalı. Daha sonra asbest ölçümü yapma zorunluluğu var. Söküm bittikten sonra ise söküm yapılan alanda tekrar asbest ölçümü yapılmalı ve sonuçları Bakanlığa bildirilmeli. Yapılan söküm işlemleri hem ulusal hem de uluslararası mevzuata uygun mu? Bakanlığa bu soruların sorulması gerekiyor. Yönetmeliğe uygun söküm yapıldıysa bu raporların hepsi Bakanlıkta ve söküm yapan şirketlerde bulunur” diye konuştu. Asbesti sökerken hangi teknik kurallara uyulması gerektiğine ve asbestli çalışmalarda sağlık güvenlik önlemlerine ilişkin yönetmeliğe dikkat çeken Fidan şöyle konuştu: "Bunların hepsine uyulması gerekiyor. Eğer ki gemi asbest ve diğer tehlikeli maddeler tekniğine uygun sökülmezse, gemi sökülüp parçalandığı zaman bu tehlikeli maddelerin tamamı geminin bütününe bulaşır. Doğal olarak o gemi hurdası artık hurda değil, bir atık haline gelir ve geri dönüştürülemez. Buradaki en önemli tehlike aslında bu. Hurda tamamen atık hale gelirse geri dönüşüm sektöründe çalışan herkes bu hurdalardan zehirlenir. Mevzuata uygun yapılmazsa tüm Türkiye zehirlenebilir.”

TÜM ÜLKEYE YAYILACAK

CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım da tüm Türkiye’nin tehdit altında olduğunu vurgulayarak, “Aliağa'dan hurda satın alan kentlerin başında İstanbul, Ankara, İzmir, Denizli ve Balıkesir geliyor. Bunları birde Konya takip ediyor. Konya'daki sanayi dökümcüleri hurdaları buradan alıp dökümhanelerde işliyorlar. Dolayısıyla bu asbest başta söküldüğü İzmir olmak üzere bu illeri de zehirleyecek. Konya bu şehirlerin sonunda olmasına rağmen Aliağa'dan ortalama haftalık olarak 100 ton hurda alıyor” dedi.

SOL Parti Ekoloji Çalışma Grubu tarafından yapılan açıklamada, “Kimyasal ve zehirli atıklar içeren Brezilya donanması gemisinin sökümü İzmir'de yapılmak isteniyor. Memleketimizin nükleer çöplük olarak kullanılmasına izin vermeyeceğiz! Çevre felaketlerine, iş cinayetlerine sebep olan gemi söküm tesisleri bir daha açılmamak üzere kapatılmalıdır” denildi.

İzmir Yaşam Alanları ise yaptığı açıklamada, "NAe São Paulo’nun bünyesinde barındırdığı ölümcül tehdit bilinirken yüksek derecedeki radyasyonun varlığının kanıtlanması için gemiyi Aliağa’ya kadar taşıması sadece ve sadece cinayettir. Ülkemiz ne gemi sökümlerden çıkan nükleer atıkların, ne de batının çöplerinin yığıldığı merkez olmamalıdır. Gaziemir’deki nükleer atığın kaynağının gemi sökümü olduğu konusunda görüş ortaklığı varken, bu meseleye henüz bir çözüm bulmayan /bulamayan Çevre Bakanlığının şimdi de bile bile, bu onayı vermesi kabul edilebilir değildir” ifadelerine yer verdi.

HALK SAĞLIĞI AÇISINDAN BÜYÜK RİSK

Türk Tabipler Birliği (TTB) tarafından yapılan açıklamada da geminin gelişine tepki gösterildi. Açıklamada, “Başta asbest olmak üzere tehlikeli atık yüklü NAe Sao Paulo isimli Brezilya donanmasına ait geminin, sökülmek üzere Aliağa'ya getirilmesi izninin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından verildiğini öğrendik. Halk sağlığı açısından büyük risk oluşturan geminin ülkemize sokulmaması için, TTB olarak her türlü bilimsel ve hukuksal mücadeleyi sürdüreceğimizi kamuoyuna saygı ile duyururuz” denildi.

Günün Manşetleri için tıklayın