SGK Başkanlığı ısrarla asgari ücret altında aylık alan emekli sayısına ilişkin bilgi vermiyor. SGK’ye yaptığım son bilgi edinme başvurum reddedildi. Milyonlarca emeklinin asgari ücret altında emekli aylığı aldığı biliniyor ama SGK Başkanlığı bu bilgileri vermiyor. Bu gizliliğin sebebi nedir?

Çalışma Bakanı Bilgin’e açık mektup: Emekli aylıkları neden gizleniyor?
Emekliler Ankara’da \Geçinemiyoruz\ sloganıyla miting düzenlemişti. (Fotoğraf: AA)

Sayın Vedat Bilgin
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı,

Bakanlığınızın ilgili kuruluşu olan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanlığı sistematik biçimde anayasal bir hak olan bilgi edinme hakkını çiğnemekte ve kamuoyunu yakından ilgilendiren bilgileri talep edilmesine rağmen sudan gerekçelerle vermemektedir. Bu tutum giderek sistematik bir hal aldığı ve son bilgi edinme başvurum da reddedildiği için size bu açık mektubu yazmaya karar verdim.

Sayın Bilgin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı olmanın yanında sosyal politika alanında çalışmaları olan bir sosyal bilimci ve akademisyensiniz. Ayrıca uzun süre Türk-İş’te danışmanlık yaptınız. Dolayısıyla çalışma hayatına ilişkin verilerin önemini çok iyi bildiğinizden eminim ve konuya hassasiyetle yaklaşacağınıza inanıyorum. O nedenle SGK Başkanlığı’nın çalışma hayatına ilişkin temel bilgileri gizlemesi konusunda size bu açık mektubu yazma gereği hissettim. Daha önce yapmış olduğum çeşitli başvuruları reddeden SGK Başkanlığı son başvurumu da reddetti. SGK Başkanlığı’na “15 Haziran 2022 tarih, 2202736326 sayılı” yazıyla CİMER üzerinden yapmış olduğum başvuruyla aşağıdaki bilgileri talep ettim:

1. Kurumunuzdan emekli aylığı almakta olanlar (4/a kapsamındakiler) arasında Mayıs 2022 itibarıyla en düşük emekli aylığı (Hazine desteği hariç) kaç TL’dir?

2. Kurumuzdan emekli aylığı alanların (4/a kapsamı) kaçı cari asgari ücret olan 4 bin 253 TL’nin altında aylık almaktadır?

SGK Başkanlığı 20 Haziran 2022 tarihinde şu cevabı verdi: “Kurumumuzca yayınlanan aylık istatistik bülteni kısımlarından mali istatistik bülteninden yer alan 25- 4-a emekli aylığı sayfasında 2022 Ocak- Haziran dönemi için asgari emekli aylığı 3.166,1 TL olarak paylaşılmış olup, her ay kamuya açık bir şekilde paylaşılmakta http://eski.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/aylikistatistikbilgileri linkinden ulaşılabilmektedir.”

SGK BİLGİ EDİNME HAKKINI İHLAL EDİYOR

SGK Başkanlığı’nın cevabı hatalı ve gerçek dışıdır. SGK 1 no.lu talebime eksik/hatalı yanıt verirken, 2 no.lu talebime ise cevap vermeye tenezzül etmedi. SGK tarafından verilen cevap bilgi edinme hakkının yok sayılması yanında ciddi hatalar da içeriyor.

SGK Başkanlığı, 1 no.lu talebime eksik veya hatalı cevap verdi. Verilen cevaba göre göre, 4/a kapsamında en düşük işçi emekli aylığı 3 bin 166,1 TL’dir. Ancak sözkonusu miktar 5510 sayılı Yasa kapsamında emekli aylığı alan tüm işçi emeklilerini değil, SGK’nin ilgili internet sayfasında yer alan notta da görüleceği üzere 31 Aralık 1999 öncesi emekli aylığı bağlananların en düşük aylığını ifade etmektedir. (SGK web sayfasında yer alan not şöyledir: “31.12.1999 tarihinde gösterge sistemine göre bağlanan aylıklar baz alınmıştır.”)

1999’da işçi emeklisi ve hak sahibi sayısı 3,2 milyon iken 2022’de 8,6 milyona yükselmiştir. SGK’den talep ettiğim bilgi 2022 yılı itibarıyla bütün işçi emeklileri dikkate alınarak (Hazine katkısı hariç) en düşük işçi emekli aylığının tutarıdır. Talebim net olmasına rağmen SGK Başkanlığı talebi görmezden gelmekte ve farklı bir bilgiyi sorumun cevabı olarak sunmaktadır.

En düşük işçi emekli aylığının SGK tarafından iddia edildiği gibi 3 bin 166 TL olmadığı yasa koyucu tarafından da teyit edilmiştir. Başvuru yaptığım Haziran 2022 itibarıyla en düşük emekli aylığı Hazine desteği ile 2 bin 500 TL’ye yükseltilmiştir. 19 Ocak 2022 tarihli ve 7351 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesiyle 5510 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesinde yapılan düzenlemeye göre malullük ve yaşlılık sigortasından ödenen aylıklar 2 bin 500 TL’den az olamaz. En düşük emekli aylığı SGK tarafından iddia edildiği gibi 3 bin 166 TL iken yasa koyucunun en düşük emekli aylığını Hazine katkısıyla 2 bin 500 TL’ye yükseltmesi hayatın olağan akışına aykırıdır. Yasa koyucu 2 bin 500 TL’den düşük emekli aylığı olduğu için bu tutarı 2 bin 500 TL’ye yükseltmiştir. (Temmuz 2022 itibarıyla en düşük emekli aylığı yasaya göre Hazine desteği ile 3 bin 500 TL’ye yükseltilmiştir)

SGK Başkanlığı “Kurumuzdan emekli aylığı alanların (4/a kapsamı) kaçı cari asgari ücret olan 4 bin 253 TL’nin altında aylık almaktadır?” sorumu ise görmezden gelmiş ve geçiştirmiştir. Bu her şeyden önce bilgi edinme hakkının yok sayılmasıdır.

Yukarıdaki değerlendirmeler ışığında SGK’nin talep ettiğim bilgilerle ilgili olarak 1 no.lu talebime eksik ve/veya hatalı cevap verdiği 2 no.lu talebime ise cevap vermediği anlaşılmıştır. Bu nedenle bilgi edinmeye ilişkin mevzuat ve diğer ilgili mevzuat çerçevesinde SGK Başkanlığı’nın cevabına Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu nezdinde itiraz ettim. Maalesef kurul da özensiz bir incelemeyle talep edilen bilgilerin kurumun web sitesinde yayımlandığı gerekçesiyle talebi reddetti.

SGK BUNU HEP YAPIYOR

Sayın Bakan, SGK Başkanlığı’nın bilgi edinme taleplerimi reddetmesi ilk değil. SGK Başkanlığı’na CİMER aracılığıyla yapmış olduğum daha önceki çeşitli bilgi edinme başvuruları da temelsiz gerekçelerle reddedildi. İşte size birkaç örnek.

1. Taşeron işçi sayısına ilişkin bilgi talebi (28 Haziran 2017 tarih ve 1700912211 sayılı başvuru): Alt işverenler (taşeron şirketler) tarafından yıl bazında çalıştırılan ve bildirimi yapılan sigortalı işçi sayısının 2000 yılından bu yana kamu-özel ve kadın-erkek ayrımına göre gelişimine ilişkin bilgi talebi. Cevap (6 Temmuz 2017): “Bilgi edinme başvurunuzda yer alan hususlar özel bir çalışma gerektireceğinden Bilgi Edinme Hakkı Kanunu 7. Maddesi’ne istinaden verilememektedir.”

2. İşten çıkış kodlarına ilişkin bilgi talebi (02 Haziran 2017 ve 1700784702 sayılı başvuru): Sosyal Güvenlik Kurumu’na 2015 ve 2016 yıllarında verilen işten çıkış bildirgelerinin toplam sayılarını ve işten çıkış kodlarına göre dağılımına ilişkin bilgi talebi. Cevap (20 Haziran 2017): “İstenilen 2015-2016 döneminde çıkış kodlarına göre işten çıkış bildirgeleri toplamı, özel bir çalışma gerektireceğinden Bilgi Edinme Hakkı Kanunu 7. Maddesi’ne istinaden verilememektedir.” Oysa bu bilgi SGK’nin rutin işlerinden biridir. Bu verilerin elektronik ortamda SGK’nin elinde olmaması hayatın olağan akışına aykırıdır. Yapılması gereken iş konuyla ilgili uzmanın birkaç dakikasını alacaktır. Nitekim daha sonra DİSK tarafından bu yönde yapılan bir başvurunun reddedilmesi sonrasında açılan dava sonucunda SGK bu bilgileri DİSK’e verdi.

3. Emekli aylık aralıklarına ilişkin bilgi talebi (8 Şubat 2019 tarih ve 1900362881 sayılı başvuru): “Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan aylık ve gelir alanların aylık ve gelir türlerine ve aylık aralıklarına göre dağılımına ilişkin bilgi talebi. Cevap (8 Mart 2019): “Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan aylık ve gelir alanların aylık ve gelir türlerine göre sayıları, Kurumun www.sgk.gov.tr internet sitesinde istatistik menüsünde yayımlanan SGK Aylık İstatistik Bültenleri’nde yer almaktadır. Aylık aralıklarına göre dağılımları ise özel bir çalışma gerektireceğinden Bilgi Edinme Hakkı Kanunu 7. Maddesi’ne istinaden verilememektedir.”

Sayın Bakan,

Görüldüğü üzere SGK Başkanlığı derlediği ve görevi gereği elinde bulunan bilgileri anayasal güvence altına olan bilgi edinme hakkına rağmen vermemekte ve gizlemektedir. Bakanlığınız ilgili kuruluşu olan SGK’nin Anayasa’ya ve hukuka uygun davranarak çalışma hayatını ilişkin bilgileri kamuoyuna açıklaması ve yukarda yer alan emekli aylıklarına ilişkin bilgi edinme taleplerime olumlu ve doğru cevaplar vermesi için size açık çağrı yapıyorum.