Enflasyonda dikiş tutmuyor
Erdoğan, ‘Enflasyon aşılamaz bir tehlike değil’ dese de dikiş tutmuyor. TÜFE ocakta aylık bazda %6,65, Yİ-ÜFE %4,15 artış gösterdi. TÜİK’e göre yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında %57,68, yurtiçi üretici fiyatlarında %86,46 oldu. ENAG ise %9,26 aylık enflasyon açıkladı.
Tek adam yönetiminin uyguladığı politikalar her alanda olduğu gibi ekonomide de büyük bir yıkıma yol açıyor. Kriz tırmanıyor, pahalılık durdurulamıyor, çarşı pazar yanarken ücretler pula döndü, yurttaşlar ise yoksulluğun dibine vurdu. “Ben ekonomistim” diyen, bu tablonun baş sorumlusu AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Yılbaşından sonra biz enflasyondaki sıkıntıyı aşacağız” dese de veriler sıkıntının daha da artacağına işaret ediyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre baz etkisiyle ocak ayında yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 57,68, yurtiçi üretici fiyatlarında yüzde 86,46 olarak gerçekleşti. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık bazda yüzde 6,65, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) de yüzde 4,15 artış gösterdi. İktidarın baskısıyla ocak ayında zincir marketlerin fiyat sabitleme kampanyalarına rağmen aylık enflasyon 9 ayın zirvesine çıktı.
NE YAPSALAR OLMUYOR
TÜİK verilerine göre, ocak ayında 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 72,45, yurtiçi üretici fiyatları yüzde 125,53 arttı. Ocaktaki yüzde 6,65’lik enflasyon, son 9 ayın en yüksek aylık enflasyonu olarak kayıtlara geçti. Aralık ayında TÜİK, aylık enflasyonu yüzde 1,18, yıllık enflasyonu yüzde 64,27 olarak açıklamıştı.
ARTIŞ YÜZDE 237
Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında yüzde 101,51, imalatta yüzde 70,49, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 237,14 ve su temininde yüzde 116,64 artış olarak gerçekleşti.
Aylık değişimlere bakıldığında ise, madencilik ve taşocakçılığında yüzde 6,08 artış, imalatta yüzde 5,12 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 3,13 azalış ve su temininde yüzde 2,15 artış olarak gerçekleşti.
SEPET GÜNCELLENDİ
TÜİK, 2023 yılı için enflasyon sepetinde yer alan ürünleri ve ağırlıklarını güncelledi. TÜİK, kadın taytını enflasyon sepetine alırken, kakaolu toz içecek, pamuklu kumaş, çocuk gömleği, plastik mutfak eşyaları, hastane yatak ücreti ve kültürel faaliyetleri sepetten çıkardı.
NEBATİ DALGA GEÇİYOR
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, mevcut verilerin, enflasyonda en zorlu dönemin geride kaldığına, önümüzdeki ayların çok daha iyi olacağına işaret ettiğini ileri sürdü. Twitter üzerinden açıklama yapan Nebati, şunları söyledi: "Kasım ayında başlayan enflasyondaki düşüş eğilimi Ocak ayında da sürmüştür."
Ekonomi yazarı Uğur Gürses, Bakan Nebati’ye “2010-2020 arası 10 yılda Ocak ayı TÜFE artış oranı ortalama yüzde 1.39, 2023 Ocak ayı yüzde 6.65. Dalga mı geçiyorsunuz?” diye yanıt verdi. İktisatçı Hakan Kara, “Bugünkü enflasyon verisi beklentiler bozulduğunda döviz kurunu sabitlemenin de işe yaramadığını net bir şekilde gösterdi” dedi. Gazeteci Ali Ekber Yıldırım ise ocakta sağlıkta yüzde 18,35, gıdada ise yüzde 6,62 artış olmasının halk sağlığına da zarar verebileceğini belirtti.
***
ENFLASYONU DÜŞÜRÜYORUZ YAYGARASI İLK AYDA ÇÖKTÜ
Ekonomi yönetiminin ‘enflasyonu düşürüyoruz’ yaygarası daha 2023’ün ilk ayında çöktü. Ocak ayı tüketici enflasyonu yüzde 6,65 gelince, yıllık yüzde 22,3 hedefini tutturmak adeta imkânsızlaştı.
Merkez Bankası’nın bu tahmininin gerçekleşmesi için kalan 11 ayda ortalama yüzde 1,2 artış gerekiyor ki bu sırf enflasyon beklentileri kanalıyla bile olanaksız. Çünkü işletmeler daha ilk aydan sıçrayan enflasyonu fırsat bilerek yeni fiyat artışlarına gidecekler. Yurttaşlar da ellerindeki nakitle, kredi kartlarıyla mal ve hizmet alımlarını öne çekecek, talep kanalından enflasyona yukarı yönlü basınç yapacaklar. Yıllık enflasyonun yüzde 57,68’e düşmesi 2022 Ocak ayındaki yüzde 11,1’lik enflasyonun aradan çekilmesinin sonucu. Yoksa yüzde 6,65 aylık anlamda 2022 Nisan’dan bu yana açıklanan en yüksek oran. Dahası çekirdek enflasyon denilen işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkol ve tütünün yer almadığı çekirdek enflasyon aylık yüzde 7,07 ile manşet enflasyonun üzerinde.
MAZARETLERİ KALMADI
Bu enflasyonda artış ivmesine işaret ediyor. Üstelik tüm dünyada gıda ve enerji fiyatlarının düştüğü, döviz kurlarının neredeyse sabitlendiği bir konjonktürde yaşanan bu enflasyon suçu dış faktörlere bağlama mazeretini de ortadan kaldırıyor. 12 aylık ortalamalara göre enflasyonun yüzde 72,45 olması da yurttaşların muhatap olduğu enflasyonun maaş artışlarının çok üzerinde olduğunu gösteriyor. Gıda enflasyonunun yüzde 71 ile sepet enflasyondan daha yüksek seyretmesi de dar gelirli yurttaşlarımızın enflasyondan daha da fazla mağdur olduğunun kanıtı kabul edilebilir.
***
ENFLASYONUN %45’İN ALTINA İNMESİ ÇOK ZOR
Aylık fiyatlarda yüksek artışa rağmen hem tüketici hem de üretici enflasyonunda yıllık olarak gerileme baz etkisi nedeniyle gerçekleşti. Aralık ayında başlayan baz etkisi ile yıllık gerileme azalarak devam etse de bu etkinin yıllık enflasyonu yüzde 45 altına çekebilme olasılığı düşük. Bu veriler ışığında aylık TÜFE’nin de uzun süredir sürdürülen uluslararası rezervleri eritme politikası bazlı sabit döviz kuruna rağmen yüzde 6,65 olarak gerçekleşmesi enflasyon ile mücadele açısından endişe verici. Sabit döviz kuru politikasının mevcut ödemeler dengesi yapısı ile mümkün olamaz. Döviz kurundaki olası bir şokun ise TÜFE’yi Aralık 2021’dekine benzer bir şekilde artırabilir. Enflasyonun baz etkisi ile gerilemesi sürdürülebilir değil. Enflasyon ile mücadelede para ve maliye politikalarına dönüş gerekiyor.
Günün Manşetleri için tıklayın