Yakalamalar 5 yılda dört katı arttı: Uyuşturucu kadar yaygın ve tehlikeli

Standart dışı, sahte veya onaylanmamış ilaç pazarı büyük bir hızla büyüyor. Kaçak yolla üretilen ya da ülkeye sokulan maddeler uyuşturucuyla yarışıyor. 2021’de 60 milyon TL’lik ilaç ve tıbbi malzeme ele geçirildi.

Nurcan GÖKDEMİR

İlaç fiyatlarının yüksekliği, talebin yüksek olması ve kâr marjının yüksekliği sentetik ecza ile sahte ve kaçak ilaç pazarını hızla büyütüyor. Operasyonlar sonucu sağlık gereksinimlerinin yanı sıra uyuşturucu amaçla da kullanılabilen 60 milyon TL değerinde ilaç ve malzeme ele geçirildi, beş yılda yakalananların tutarının dört katına yakın artması pazarın büyüklüğünü gösteriyor.

Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı’nın hazırladığı 2022 yılı Türkiye Uyuşturucu Raporu’nda, sentetik ecza ve sahte ilaçlara ilişkin bilgilere de yer verildi.

HALK SAĞLIĞI PROBLEMİ

Küreselleşme ile birlikte standart dışı, sahte veya onaylanmamış ilaçların üretimi ve tüketiminin ciddi bir halk sağlığı problemi haline geldiği belirtilen raporda, şu tespitler yer aldı: “Modern ulaşım ağları, internet, düşük iş gücü ile özellikle Çin ve Hindistan’daki kimya ve ilaç endüstrisinde yaşanan gelişmelerin bir araya gelerek oluşturduğu kombinasyon bu alanda ciddi bir pazarın oluşumunu kolaylaştırmaktadır. Böyle bir pazar ve sunmuş olduğu potansiyel kârlılık suç gruplarını da alana dahil etmektedir.

Yasa dışı yollarla arz sürecine giren ilaçlar kullanıcılarına farklı yollarla ulaşabilmektedir.

Bu yollar arasında;

•Reçete ile temin eden kullanıcıların para karşılığı satması,
•Reçeteli ilaçların eczane veya depolardan çalınması,
•Sahte reçetelerle edinilmesi,
•Reçete talep edilmeyen çevrimiçi sitelerden satın alınması,
•Yasadışı piyasa için özel üretim,
•Suç gruplarınca kendi laboratuvarları ve üretim hatları kullanılarak yapılan imalat ve yine bu gruplarca sahte ilaçların yurt dışından getirilerek yeniden paketleme ve dağıtımı,
•Ülke dışında üretilen sahte ilaçların ülke içine kaçakçılığı yer almaktadır.”

UYUŞTURUCU AMAÇLI

Sentetik ecza olarak isimlendirilen ilaçların da amaç dışı kullanılarak suiistimal edilmesinin arttığı bildirilen raporda, “Son yıllarda yapılan yakalamalardaki artışlar, bu ilaçların suiistimalinin hızlı bir şekilde yaygınlaştığını gösterir niteliktedir” denildi.

Uyuşturucu pazarına yönelik sokak baskısının artmasıyla yasadışı narkotiklere ulaşılabilirliğin azaldığının savunulduğu raporda, sentetik ecza ve ilaç satışı ve kullanımının artmasına ilişkin şunlar kaydedildi:

“Sentetik ecza/ilaç ile ilgili sokaklarımızda görülen talep artış sebeplerinden birinin, uyuşturucu arzına vurulan darbe sonucu aradığı yasa dışı maddeye ulaşamayan kullanıcıların rağbeti olduğu değerlendirilmektedir. NPS (yeni psikoaktif maddeler) ve sahte ilaçların hammadde olarak birbiri ile geçirgen ilişkisi, ham madde ve ilaç yapımında ön plana çıkan Çin ve Hindistan gibi ülkelerden ve belirli bir oranda da Avrupa’dan dünyaya yapılan NPS ve ilaç hammaddesi kaçakçılığının, bir şekilde sahte tabletlenmiş sentetik eczalara dönüştürülerek uyuşturucu tacirlerince dünyaya pazarlanmasının, ülkemizi de etkilediği değerlendirilmektedir. Söz konusu sahte ilaç yakalamalarına ilişkin küresel bir artış eğilimi mevcuttur.”

2021 yılında Türkiye’de tüm yılların en yüksek miktarı olan 8 milyon 456 bin 901 tablet sentetik ecza ele geçirildiği bildirildi. 2019 yılında 2 milyon 32 bin tablet ele geçirilirken bu rakam 2020’de iki katına yakın artışla 4 milyon 262 bine çıktı. 2021’de ise üç yıl önceye göre yakalanan tablet sayısı dört katı arttı.

Tıbbi ilaçlar, vitaminler, bitkisel ilaçlar, cinsel sağlık ürünleri, veteriner ilaçları ve çeşitli tıbbi malzemelerin yüksek yakalama miktarlarıyla göze çarptığı belirtildi. Ticaret Bakanlığı’nın raporlarında, 2021 yılında, toplam 179 olayda, 60 milyon 358 bin TL değerinde tıbbi malzeme ve ilaç yakalaması gerçekleştirildiği de açıklandı.

X-RAY DEVREDIŞI

Son yıllarda, özellikle uyuşturucu ve patlayıcı maddeler ile silah, mühimmat, sigara, sentetik narkotiklerin, gümrük kapılarında X-ray sistemleri ile yakalanmasını imkânsız hale getiren gizleme yöntemlerinin arttığına dikkat çekildi. Bunu önlemek için yeni teknolojilerin kullanılmaya başlandığı bildirildi.

1 MİLYON KİŞİ ÖLÜYOR

Raporu değerlendiren Türk Eczacıları Birliği Başkanı Arman Üney, şunları söyledi: "Sahte ilaç konusu sadece Türkiye’de değil son yıllarda bütün dünyada artarak kendini gösteren ciddi bir sorundur. Sağlıksız koşullarda, denetlenmeden ruhsatsız üretilen ilaçlar hastaların sağlığı ve can güvenliği için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2021 yılı rakamlarına göre her yıl 100 bin ila 1 milyon kişi sahte ilaçlardan dolayı yaşamını yitirmekte ya da gerekli önlemleri alamadığından sağlığını tehlikeye atmaktadır. Ucuz ve kontrolsüz ürünlerle, “merdiven altı” diye tabir edilen sağlıksız koşullarda, hekim ve dozaj kontrolü olmadan üretilen bu ilaçlar halk sağlığını ciddi anlamda tehdit etmektedir. Uluslararası İlaç Güvenliği Enstitüsü’nün 2019 yılı araştırmasına göre zayıflama ilaçlarından kanser ilaçlarına, ağırı kesicilerden cinsel gücü artırıcı ilaçlara kadar her türlü ilacın sahtesi yapılmakta ve sahte ilaç trafiğinden çok yüksek kâr elde edilmektedir.

Öte yandan ülkemizde de eczanelerde ilaç olarak kontrollü ve güvenli bir şekilde satılması gereken bu ürünlerin internet ortamında veya sosyal medyada kontrolsüzce satılması, halk sağlığı açısından endişe verici boyutlara ulaşmıştır. Bir diğer tehdit ise, “bitkisel kökenli” olduğu iddia edilen ürünlerdir. Bazıları, içinde ilaç hammaddesi taşımasına ve üstünde herhangi bir uyarı olmamasına rağmen, eczaneler dışında kontrolsüzce ve halk sağlığını tehdit ederek internet ortamı gibi halkın çok rahat ulaşabileceği ortamlarda satılmaktadır. Burada da bu ürünleri almak yerine en güvenli kaynaklar olan eczacı ya da hekime başvurmak önem taşıyor.

Biz Türk Eczacıları Birliği olarak hep söyledik ve söylemeye devam ediyoruz! İlaç satışının doğru adresi eczanelerdir. Özellikle internet sitelerinden yapılan özendirici söylemlere aldanılmaması ve asla internet üzerinden ilaç alınmaması gerekmektedir."

Günün Manşetleri için tıklayın