Saklanan bir şey mi var?

Acaba ABD ekonomisini yönetenlerin bildiği, onların dışında da kimsenin bilmediği bir şey mi var? Bu soru aklıma epeydir takılıyor, ABD faiz oranı 75 baz puan düşürüldüğünden beri daha çok takılıyor. Üstelik faizin daha da düşürüleceği söyleniyor. Aslında bu soruya cevabım hayır. Sadece ABD ekonomi yöneticilerinin bildiği ama başkalarının bilmediği önemli bir şey olamaz diye düşünüyorum... Derken Salih Neftçi son olaylara ne diyor acaba diye düşündüm, kendisini epeydir izlemiyordum. Bir de baktım o da böyle bir olasılıktan söz ediyor. 0 da "olmaz öyle şey" diyor ama yine de böyle bir olasılıktan söz ediyor.

Birincisi şu: Neden böyle bir soru aklımıza takılsın ki? Çünkü ABD ekonomi yönetiminde ekonomi göstergelerinin hak ettiğinden daha fazla bir telaş var. Bana öyle geliyor. O zaman insanın aklına "acaba durum sanılandan daha da mı kötü acaba" sorusu takılıyor. Nitekim faizi daha da düşüreceklerini söylüyorlar, Hazine Bakanı Paulson hazırlanan önlem paketinin derhal onaylanmaması halinde sorumluluk kongre üyelerine ait olur diyor. FED Başkanı Bernanke ise sanki "sen bu işleri halledebilecek adam değilmişsin" muamelesi görüyor.

Aslında ABD yönetimi klasik bir para ve maliye politikası paketi sunuyor. Vergileri kıs, faizleri düşür, kredileri bollaştır. Geleneksel yaklaşımda bu, daralmakta olan ekonomiyi canlandırma yöntemidir. Kimilerine göre ise yangına benzin dökmektir.

Ben bunun bir işe yaramayacağını düşünüyorum. Belki geçici ve kısmi bir düzelme görüntüsü yaratabilir ama resesyonu durduramaz. Her daralmanın kendine göre sebepleri ve koşulları olur. Bunlara göre hazırlanmış özel bir ilaç uygulanmazsa işe yaramaz. Zaten böyle bir ilaç beklemek de safdillik olur. Çünkü şimdiye kadar hep tersi yapıldı, yani yanlış politikalar uygulandı. Bilgisizlikten mi? Tabii ki hayır. Kim güçlüyse politikalar onun çıkarına olur. Bu kadar basit.

Şimdi işin bir başka yönüne daha değinmek istiyorum. Çoğu insan, özellikle Türkiye'de gazete okuyanlar "bu ne biçim derin re-sesyon, biz bir şey hissetmiyoruz" diyebilir. Haklıdırlar da. Sorun şurada: Fiyatlar (kur, ücret vs dahil) esnek olduğu ölçüde daralmanın etkisi zamana yayılır. Tersinden söylersek fiyatlar sert olduğu ölçüde etki daha kısa süreli ve sert olur. Biz şimdi fiyatların görece esnek olduğu bir ekonomi rejimi altında olduğumuzdan, daralmanın etkisi her yerde farklı zamanlarda ve farklı yoğunluklarda yaşanacak. O nedenle çoğu insan şu anda bir şey hissetmiyor. Önce Amerikalılar ve Asyalılar için hayat zorlaşacak. Dahası Türkiye bu kez kazançlı bile çıkabilir. Bunu sonraki yazılarımda ele almaya çalışacağım.

Başa dönersek: Birçok yerde ABD'nin Büyük Depresyon'dan bu yana en büyük resesyonu yaşamakta olduğu yazılıyor. Birçok yerde ise ABD yönetimi neden bu kadar telaşlı soruları soruluyor, çünkü o çevrelere göre bu kadar paniğe kapılacak bir durum yok (o yüzden bilmediğimiz bir şey mi var sorusu doğuyor). Dolayısıyla tüm yazılıp çizilenlere rağmen, henüz, görünen köy kılavuz istemez noktasına gelmedik.