Beyhude ayaklanmalar
Haiti’de, Mısır’da ve başka birçok yerde halk sokaklara döküldü. Dünya basınına göre bunun nedeni gıda fiyatlarındaki yükselme. Son bir yıl içinde gıda fiyatları Mısır’da yüzde 40,...
Haiti’de, Mısır’da ve başka birçok yerde halk sokaklara döküldü. Dünya basınına göre bunun nedeni gıda fiyatlarındaki yükselme. Son bir yıl içinde gıda fiyatları Mısır’da yüzde 40, Hindistan’da yüzde 70 civarında yükseldi. Türkiye’de gıda fiyatları tırmanmaya başladı. Bir TV haberine göre Türkiye’de yoksul halkın su tüketiminde dikkat çekici azalmalar var, su şirketlerinin satışları yoksul semtlerde epey düşmüş. Anlaşılan yoksullar musluk suyuna talim ediyor.
Gıda fiyatları neden yükseliyor? Bunun birkaç nedeni var. Birincisi, Hindistan ve Çin’de doğmakta olan orta sınıfın dünya gıda talebini artırması. Dünya pirinç üretiminin büyük bir kısmını gerçekleştiren bu ülkeler pirinç ihracatına yasaklama getirince bu sefer dünyanın öteki kesimlerinde pirinç fiyatları yükseldi.
Peki bunu nasıl yorumlayacağız? Dünya gıda üretimi yükselen talebe yetmiyor diye mi? Bu yanlış olur. Çünkü biz, Amerikalılar aşırı beslenme yüzünden obeziteye maruz kalırken Afrika’nın açlıktan kırıldığı, Avrupa’da her akşam marketlerden tonlarca sebze ve meyve sokağa atılırken Asya’nın yetersiz beslenmeye maruz kaldığı bir dünyada yaşıyoruz ve böyle bir duruma tarihte hiç rastlanmadı şimdiye kadar. Hindistan’da açlıktan ölümlerin olduğu yıllarda genelde tahıl fazlası olur. Madem gıda üretimi talebe yetecek düzeyde, o zaman neden gıda fiyatları son zamanlarda hızlı artışlar gösteriyor? Birincisi, tüketimin dağılımı yukarıda da söylediğim gibi çok çarpık.
Bunun nedeni piyasa mekanizmasının üretimi parası olanlara yöneltmesi. İkincisi, dünyada ellerindeki muazzam paralarla spekülasyon yapanların gıda piyasalarına yönelmesi. Üçüncüsü, tarımsal üretim artmakla birlikte gelişmekte olan ülkelerde verimliliğin düşmesi, bunun önemli bir nedeni Türkiye’nin de önemli dertlerinden biri olan toprak parçalanması, yani miras yoluyla toprağın giderek daha küçük parçalara bölünmesi. Bütün bunlara petrol fiyatlarındaki yükselmeyi, neo-liberalizmin zorlamasıyla tarım üreticilerine verilen devlet desteklerinin çekilmesini de eklemek lazım. Önemli bir sebebi sona sakladım. Bu, gelişmekte olan ülkelerde tarımsal üretimin altyapısına yapılan devlet yatırımlarının azalması. Bunun da nedeni neoliberal politikalar. Devletlerin vergi tabanı aşınıyor, borçları artıyor ve bu onları yatırımları kısmaya, o arada mesela tarım için çok önemli olan sulama yatırımlarını da kısmaya zorluyor.
Egemen basın son yıllarda Hindistan’da giderek artan çiftçi intiharlarını, küçük pirinç üreticilerinin giderek zorlaşan hayat koşullarını gizlemeye çalıştı ama şimdi iş sokak ayaklanmalarına, yağmalamalara dönünce yapacak bir şey kalmadı.
Sol, hem parçalanmış durumda hem de gelecek vizyonu olan politikalar üretemiyor. Hindistan’da neoliberal politikaların başlıca destekçilerinden biri Stalinist Komünist Partisi mesela. Bu partinin militanları birçok yerde polisle bir olarak köylülere saldırdı.
Sol, bir dünya sistemi alternatifi olarak sahneye çıkmadıkça bu ayaklanmalar sonuçsuz kalacak. Ya birikmiş enerji boşa akarak bir yerde sakinleşecek ya da bu işten mesela İslamcı hareketler yararlanacak.
Gıda fiyatları neden yükseliyor? Bunun birkaç nedeni var. Birincisi, Hindistan ve Çin’de doğmakta olan orta sınıfın dünya gıda talebini artırması. Dünya pirinç üretiminin büyük bir kısmını gerçekleştiren bu ülkeler pirinç ihracatına yasaklama getirince bu sefer dünyanın öteki kesimlerinde pirinç fiyatları yükseldi.
Peki bunu nasıl yorumlayacağız? Dünya gıda üretimi yükselen talebe yetmiyor diye mi? Bu yanlış olur. Çünkü biz, Amerikalılar aşırı beslenme yüzünden obeziteye maruz kalırken Afrika’nın açlıktan kırıldığı, Avrupa’da her akşam marketlerden tonlarca sebze ve meyve sokağa atılırken Asya’nın yetersiz beslenmeye maruz kaldığı bir dünyada yaşıyoruz ve böyle bir duruma tarihte hiç rastlanmadı şimdiye kadar. Hindistan’da açlıktan ölümlerin olduğu yıllarda genelde tahıl fazlası olur. Madem gıda üretimi talebe yetecek düzeyde, o zaman neden gıda fiyatları son zamanlarda hızlı artışlar gösteriyor? Birincisi, tüketimin dağılımı yukarıda da söylediğim gibi çok çarpık.
Bunun nedeni piyasa mekanizmasının üretimi parası olanlara yöneltmesi. İkincisi, dünyada ellerindeki muazzam paralarla spekülasyon yapanların gıda piyasalarına yönelmesi. Üçüncüsü, tarımsal üretim artmakla birlikte gelişmekte olan ülkelerde verimliliğin düşmesi, bunun önemli bir nedeni Türkiye’nin de önemli dertlerinden biri olan toprak parçalanması, yani miras yoluyla toprağın giderek daha küçük parçalara bölünmesi. Bütün bunlara petrol fiyatlarındaki yükselmeyi, neo-liberalizmin zorlamasıyla tarım üreticilerine verilen devlet desteklerinin çekilmesini de eklemek lazım. Önemli bir sebebi sona sakladım. Bu, gelişmekte olan ülkelerde tarımsal üretimin altyapısına yapılan devlet yatırımlarının azalması. Bunun da nedeni neoliberal politikalar. Devletlerin vergi tabanı aşınıyor, borçları artıyor ve bu onları yatırımları kısmaya, o arada mesela tarım için çok önemli olan sulama yatırımlarını da kısmaya zorluyor.
Egemen basın son yıllarda Hindistan’da giderek artan çiftçi intiharlarını, küçük pirinç üreticilerinin giderek zorlaşan hayat koşullarını gizlemeye çalıştı ama şimdi iş sokak ayaklanmalarına, yağmalamalara dönünce yapacak bir şey kalmadı.
Sol, hem parçalanmış durumda hem de gelecek vizyonu olan politikalar üretemiyor. Hindistan’da neoliberal politikaların başlıca destekçilerinden biri Stalinist Komünist Partisi mesela. Bu partinin militanları birçok yerde polisle bir olarak köylülere saldırdı.
Sol, bir dünya sistemi alternatifi olarak sahneye çıkmadıkça bu ayaklanmalar sonuçsuz kalacak. Ya birikmiş enerji boşa akarak bir yerde sakinleşecek ya da bu işten mesela İslamcı hareketler yararlanacak.