10 projeden 9’unda ‘sakınca’ görülmedi
Mustafa M. BİLDİRCİN
Türkiye Çevre Durum Raporu, projelerin çevreye olası olumsuz etkilerin belirlenmesi amacıyla kritik önem taşıyan ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi’ (ÇED) uygulamasının işlevsizleştirildiğini gözler önüne serdi. Rapora göre, 1993-2019 yılları arasında ÇED kapsamında yalnızca 54 olumsuz karar alınırken 63 bin 112 proje için “ÇED gerekli değildir” sonucuna ulaşıldı.
Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olası olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesi amacıyla uygulanan ÇED verileri, uygulamanın işlevselliğine ilişkin soru işaretleri yarattı. Rapora göre, 1993 yılı itibarıyla alınan ‘ÇED olumlu’ kararı sayısı 5 bin 728 oldu. Olumsuz karar sayısı 54 olarak kayıtlara geçirilirken toplam 63 bin 112 adet, ‘ÇED gerekli değildir’ kararı alındı. 1993-2019 döneminde alınan 69 bin 970 kararın içinde olumsuz kararların oranı yüzde 0,07 ile ifade edildi. ÇED’in gerekli olmadığı yönündeki kararlar ise toplam kararların yüzde 90’ını oluşturdu. Raporda, ‘ÇED gerekli değildir’ kararlarının sektörlere göre dağılımları da paylaşıldı. Yüzde 49 ile petrol-madencilik sektörü en fazla ÇED gerekli değildir kararı alınan sektör olurken yüzde 14 ile tarım-gıda sektörü ikinci sırada yer aldı.
***
KARARLAR NE ANLAMA GELİYOR?
• ÇED Olumlu: Projenin çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin, önlemler sonucu kabul edilebilir düzeylerde olduğunun belirlenmesi üzerine projenin gerçekleşmesinde çevre açısından sakınca görülmediğini belirten Bakanlık kararı.
• ÇED Olumsuz: Projenin çevre üzerindeki etkileri nedeniyle gerçekleştirilmesinde çevre açısından sakınca görüldüğünü kaydedilen Bakanlık kararı.
• ÇED Gerekli Değildir: Projenin çevre üzerindeki etkilerinin, bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olduğunun belirlenmesi üzerine projenin gerçekleşmesinde çevre açısından sakınca görülmediğini dile getirilen Bakanlık kararı.
• ÇED Gereklidir: Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanmasının gerektiğini belirten Bakanlık kararı.
