10 Temmuz İstanbul Depremi: Büyük zelzele!
Ege Denizi merkezli güçlü depremler öncesi ilk uyarı CHP İstanbul eski milletvekili gazeteci Melda Onur’dan geldi:
-İki gündür şehir merkezlerinde görülen yılan haberleri var. En son 1999 Depremi öncesinde de böyle belirtiler görülmüştü. Demedi, demeyin!
Onur’un bu uyarısı 12 Haziran 2017 saat 13.38’de twitter hesabından yayınlandıktan 2 saat sonra Ege’de 6.2 şiddetinde deprem meydana geldi.
1999 Marmara Depremi yaşandıktan sonra anladık ki, deprem ile sadece bilim insanları ilgileniyormuş. Onların ulaştıkları bilgiler, yaptıkları uyarılar, başta yöneticiler olmak üzere herkesin bir kulağından girip diğerinden çıkıyormuş.
• • •
Medyanın bu konudaki aymazlık payını da yabana atmamamız gerekir. Koca merkez medyada deprem ile ilgili haberler yapacak bir tane muhabir vardı: Göksel Göksu!
Radikal’den CNN Türk’e geçmiş olan Göksel, iletişim değil de jeoloji mühendisi diplomasına sahip olarak mesleğe katılmıştı. CNN Türk’ün törenle yayına başladığı gün ilk özel haber de Göksel Göksu imzalıydı:
“Adapazarı, yine aynı yerine kurulacak!”
Bu skandalın ortaya çıkması üzerine kentin yeniden inşası kuzeye kaydırılmıştı.
O tarihte öğrendik ki, İstanbul’da 100 yıl önce de büyük bir deprem olmuş. 1894 Depremi İstanbul’a büyük bir yıkım yaşatmış.
Bu bilgilerin ardından kahve falı ile bilimsel veriler harmanlanarak olası deprem tarihi üzerinde varsayımsal tahminler başladı:
-Her 100 yılda bir İstanbul’da büyük deprem olur!
-1999 Depremi ile 100 yıllık periyot tamamlanmış mıdır?
-Evet, artık korkmamıza gerek yok!
-Şimdi 100 yıl rahat mıyız hocam?
-Ben onun garantisini veremem. 1894 Depremi…
Hep deprem tahmini 1894 Depremi üzerinden yapılıyordu. Ama bu depremin 1894’ün hangi ayında, saat kaçta meydana geldiğine ilişkin bir bilgi kırıntısı gazetelere, televizyonlara sızmıyordu.
1894 Depremi denilip, ardından güncel depremlere geçiliyordu.
• • •
Büyük İstanbul Depreminin ne zaman yaşanacağını kimse tam olarak bilemiyor. Ben de bilmiyorum. Ama 1894 İstanbul Depreminin nasıl, ne zaman meydana geldiğini, İstanbul’un merkezinde nasıl yaşandığını ince ayrıntılara kadar biliyorum!
Önce aşağıdaki satırları okuyalım:
“Büyük Zelzele
310 senesi Temmuzunun onuncu Salı günü, bizim süvari kısmı kimyahaneye bitişik dershanede kimya okurken, birdenbire evvela hafif bir salıntı oldu. Muallimimiz Dr. Kimyager Binbaşı Abdi Bey, daima elinde tuttuğu beyaz mendili avuçlarının içinde sıkmasıyla beraber öyle şiddetli bir hareketi arz başladı ki, koca mektebi Harbiye, yerle yeksan oldu zannettik. Duvar ve tavanla, döşemenin (yer) hasıl ettiği çatırtı, camların şangırtısı, talebenin Allah Allah diye feryadı birbirine karıştı.
3000’e yakın talebeyi ihtiva eden o koca mektep dershanelerinde hiç kimse kalmamıştı. Herkes havuz başına ve tramvay yoluna dökülmüştü. İstanbul’dan cihetinden yüksek bir toz bulutu havayı kaplamıştı.”
1894 İstanbul Depremine ait bu bilgiler Harp Okulu Süvari Bölümü öğrencisi Ahmet Nazım Bey’e (Büyükbabam) günlük üslubuyla yazılmış hatıratında yer alıyor.
2009 Yılında Beykoz Belediyesinden çıkan “Evvel Zaman İçinde Beykoz” kitabında kısa bir bölümü yayınlandı.
1310 Miladi takvime göre 1894’e denk geliyordu.
Deprem 10 Temmuz’da olmuştu. Günlerden Salı idi. Saat olarak bir bilgi yoktu. Ancak öğlenden sonra olma ihtimali vardı. Sabahtan at binme, tımar, koşum takımlarının bakımı gibi pratik eğitimin yapıldığı düşünüldüğünde bu sonuca varılabilir.
Eğer 100 yıllık periyot 1999 Depremi ile tamamlanmamışsa o zaman “Onuncu temmuzlara” dikkat etmek gerekir. Çünkü bir tanesi bu tarihte yaşandı:
-10 Temmuz 1894 Salı İstanbul Depremi.