100 yılın felaketi yıktı
Türkiye, tarihinin en büyük felaketlerinden biriyle sarsıldı. Maraş’ta önce 7.7 ardından 7.6’lık depremler ülkenin 5 bölgesi ile Gürcistan’dan Mısır’a geniş bir coğrafyayı sarstı. Yıkım büyük, bin 500’ün üzerinde can kaybı var. Uzmanların yaptığı uyarıları dinleyen olmadı, bilanço ağır.
Haber Merkezi
Türkiye tarihinin en büyük felaketlerinden birini yaşadı. Büyüklük olarak ikinci etkilediği alanın genişliği anlamında birinci olan deprem saat 04.17’de meydana geldi. Merkez üssü Maraş’ın Pazarcık ilçesi olan deprem ülkenin Doğu ve Güneydoğusunu sarstı. Kıbrıs, Lübnan, Mısır ve Gürcistan’da da hissedilen deprem Suriye’de de büyük yıkım ve en az 500 can kaybına yol açtı.
Depremin önce 7.4 olarak açıklanan büyüklüğü bir süre sonra 7.7 olarak revize edildi.
Kent ve ilçe merkezlerinde 10’ar 15’er katlı apartmanlar peş peşe çöktü. Yüzlerce kişi yıkılan binaların altında can verdi, binlercesi enkaz altında kaldı. Bir bölümü kendi çabaları ya da yakınlarının yardımıyla enkazdan çıktı. Kurtulanları ise dışarıda büyük bir yıkım, karanlık ve dondurucu soğuk bekliyordu.
Yıkımın büyüklüğü sabahın ilk ışıklarıyla daha da netleşti. Maraş, Hatay, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Antep, Urfa, Adıyaman, Malatya ve Mersin’de çöken binaların ve ölenlerle yaralananların haberleri akmaya başladı. Deprem toplam nüfusu 13 milyon olan 10 kentte yıkıma yol açtı. Bu nüfusun 5 milyonu depremden doğrudan etkilendi.
Enkazda kalanların zamanla yarışı sürerken saat 13.24’te büyük bir sarsıntı daha meydana geldi. Maraş’ın Elbistan ilçesindeki depremin büyüklüğü 7,6 oldu. 13,35'te de Malatya Doğanşehir'de 5,6 büyüklüğünde bir sarsıntı daha kaydedildi. İlk depremde hasar gören bazı binalar bir sonraki depremle tamamen yıkıldı.
Meydana gelen artçı sarsıntıların en az 1 yıl daha süreceği açıklandı. Artçı sarsıntılar arama kurtarma çalışmalarını da engelledi.
UZMANLAR YER VEREREK UYARDI
Prof. Dr. Naci Görür başta olmak üzere çok sayıda uzmanın özellikle Elazığ depremi sonrası yaptığı uyarıların ardından göz göre göre geldi. Resmi rakamlara göre 17 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi sonrası en büyük felaket yaşanmış oldu.
***
500 YILLIK STRES AÇIĞA ÇIKTI
AFAD Deprem Risk Azaltma Genel Müdürü Prof. Dr. Orhan Tatar, "Durum, Elazığ depreminden daha güney batıya doğru kırılmayan kesimin kırıldığını gösteriyor. Malatya'dan İskenderun'a, Hatay'a kadar uzanan bir hat. Deprem oldukça sığ (yüzeye yakın) olduğu için çok geniş bir coğrafyada hissedildi. Depremin ivmesi 664 gal. Önemli bir değer. 100 ve üzeri galde daha çok yıkımın beklendiğini biliyoruz.
İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, “Bu depremde, 500 yıldır stres biriktiren fay parçaları kırıldı. Bu fayların deprem üretme aralığı da 400-500 yıl olduğundan bilimsel anlamda bu faylar üzerinde deprem bekleniyordu. En büyük deprem 1939 yılında 7.9 büyüklüğünde Erzincan'da yaşanmıştı. 52 saniyede 33 bin kişi can vermişti. Depremin meydana geldiği Doğu Anadolu Fayı, Türkiye'nin 2'nci büyük fayı. Bu fay boyunca son deprem, 2 yıl önce Elazığ-Sivrice merkezli 6.8 büyüklüğünde gerçekleşmişti.
***
130 ATOM BOMBASI GÜCÜNDE
Deprem Bilimci Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan, yaklaşık 130 atom bombası gücünde olduğunu söyledi. Ercan “Deprem olan yer dört ana kırığın kavşağı. Ölü Deniz Kırığı, Doğu Anadolu Kırığı, Arap Kalkanı ile Kıbrıs Yayı. Osmaniye Üçgeninde olabilecek en büyük deprem. Depremin yıkım gücü 11'dir. 5 km çok sığda olması yıkımı, ayrıca yıkım uzaklığını artırdı” dedi.
***
KIRILAN FAY 180 KİLOMETRE
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü’nde yapılan toplantıda kırılan fayın uzunluğuna dikkat çekildi. Enstitü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, "Deprem, Kahramanmaraş, Gaziantep il sınırlarının birleştiği yerde oluyor. Doğu Anadolu fayı üzerinde, geniş bir alanda olan bir deprem. 180 km’lik fayı kırabileceği tahmin ediliyor. Bu deprem 17 Ağustos 1999 depreminden sonra en büyük deprem. Maalesef o büyüklükteki depremi yeniden yaşıyoruz” dedi. Özener, 7,4 büyüklüğündeki depremin ardından Akdeniz bölgesi için tsunami uyarısında bulundu.
Büyük bir bölümü fay hattında olan ülkede son deprem 10 kenti etkiledi. Deprem, Doğu Anadolu Fay hattı üzerinde meydana geldi.
***
SİSMİK BOŞLUKTA MEYDANA GELDİ
Açıklanan son resmi verilere göre, 2379 kişi hayatını kaybetti. 14 bin 483 kişi yaralandığı depremlerde 4 bin 758 binanın yıkıldı. Artçı sarsıntılar ilk depremlerde hasar gören binaların yıkılmasına yol açtı. 6.6 büyüklüğündeki en büyük artçı deprem saat 04.28'de Antep Nurdağı'nda meydana geldi.6.0 büyüklüğündeki ikinci en büyük artçı ise saat 13.35'te Malatya Doğanşehir'de meydana geldi. En az 140’ın üzerinde artçı sarsıntı kaydedildi. Yaklaşık 15 tanesi 5 ve 6 arası büyüklükte. 92 tanesi 4 ve 5 arası. Diğerleri de 4’ün altında. Üç tane de 6 ve üzeri büyüklükte kaydedildi.
Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Özmen deprem bölgesinin sismik boşluk olarak adlandırıldığını belirterek şöyle dedi: Kahramanmaraş merkezli bu deprem, yaklaşık 480 yıldır suskun, kırılmayan bir fay hattı üzerinde meydana geldi. 1900 yılından günümüze kadar Doğu Anadolu fayı üzerinde meydana gelen en büyük deprem olarak kayıtlara geçti. 2019'da yayınlanan Yeni Deprem Tehlike Haritası'nda bu bölge riskliler arasındaydı.
Özmen, "Artçı şoklar olmaya devam edecek. Bölge halkının olası artçı şoklardan etkilenmemesi için kesinlikle hasarlı binalarına girmemeleri gerekiyor. Telefon hatlarını kullanarak meşgul etmemeleri ve araçlarla trafiğe çıkıp, yolları kapatmamaları da önem arz ediyor." uyarılarında bulundu.