11.8 milyarlık keyfi alım
Kamu Alımları İzleme Raporu’na göre iktidarın istisnalar kapsamında yaptığı alımların tutarı altı ayda 12 milyar TL’ye yaklaştı. Bu tutarın içinde mal alımları 6.6 milyar TL ile ilk sırada yer alırken geçen yıla göre yüzde 10’luk bir artış oldu.
Nurcan Gökdemir
İktidarın kamu kaynaklarını yasalardan kaynaklanan kısıtlamalara takılmadan belli çevrelere aktarma alışkanlığı hız kesmiyor. 18 yılda AKP iktidarı belli çevreleri fonlama aracı olan istisnaları altı fıkradan alfabenin son harfine kadar uzattı. Alfabede harf kalmayınca da “aa” ile başlayan yeni fıkralar eklenmeye başlandı. Belirlenen bu istisnalarla yapılan alımlar her yıl daha da arttı. 2020’nin ilk altı ayında istisnalardan yararlanarak 11.8 milyar TL’lik alım yapıldı.
Kamu İhale Kurumu’nun 2020 yılının ilk altı ayına ilişkin Kamu Alımları İzleme Raporu açıklandı.
Buna göre, 2020’nin ilk altı ayında istisna kapsamında 11 milyar 830 milyon 400 bin liralık mal ve hizmet alımı yapıldı. Bunun 6.8 milyar TL’sini mal, 3 milyar TL’sini yapım, 1.9 milyar TL’sini hizmet alımları oluştururken 6 milyon 133 bin liralık da danışmanlık hizmeti alımı yapıldı.
İstisna kapsamında yapılan alımlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10 arttı. Geçen yıl yapılan 11.8 milyar TL’lik alım içinde yine mal alımları 6.6 milyar TL ile ilk sırada yer aldı. 1.6 milyar TL’lik yapım işi, 2.4 milyar TL’lik hizmet alımı 18 milyon liralık da danışmanlık hizmeti alımı yapıldı. Salgın gerekçesiyle mal alımının arttığı iddialarına karşın istisnalarla yaratılan denetimsiz alanda yapılan alımlardaki en yüksek artış “bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, alt yapı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santralı” gibi yapım işlerinde oldu.
SAYISI AZ TUTARI ÇOK
2020 yılı ilk altı ayında sonuç bilgisi Kamu İhale Kurumuna gönderilen istisna kapsamında gerçekleştirilen alımların adet olarak yüzde 69,11’i mal alımı, yüzde 3,24’ü yapım işi, yüzde 27,49’u hizmet alımı ve yüzde 0,16’sı danışmanlık hizmet alımı oldu. Sayı olarak yapım işi üçüncü sırada yer almasına karşın tutar bazında bakıldığında yüzde 25,41 ile ikinci sıraya yükseldi. Toplam tutarın yüzde 58,01’i mal alımlarına, yüzde 16,53’ü hizmet alımlarına ve yüzde 0,05’i ise danışmanlık hizmet alımlarına harcandı.
TÜM ALIMLARIN YÜZDE 15’İ
2020’nin ilk altı ayında istisnalardan yararlanılarak yapılan 11.8 milyar TL’lik alım, 83.9 milyar TL’lik tüm alımların yüzde 14.1’ini oluşturdu. Sayı olarak ise 3 bin 700 alımla kamu alımlarının yüzde 12’si istisna kapsamında yapıldı.
Kamu alımlarında istisnalardan yararlanmak için en fazla kullanılan hüküm kanunun 3/g maddesi oldu. Kamu idarelerinin kanundaki kısıtlamalara takılmadan alım yapmak için aynı nitelikteki işleri bölme alışkanlığının sürdüğünü rakamlar gösterdi. 2020 rakamlarıyla 14.8 milyon liranın altında kalan alımlar istisna kapsamında yapıldı. Bu çerçevede yapılan kamu alımlarının adet bazında yüzde 75,08’ini 3/g maddesi kapsamında yapılan alımlar oluşturdu. Bunu yüzde 10,16 oranı savunma, güvenlik ve istihbarat amaçlı alımlar izledi.
KAYNAK GENEL BÜTÇE
2020 yılı ilk altı ayında yapılan istisna kapsamındaki kamu alımlarının yüzde 42,99’unun finansman kaynağı genel bütçe, yüzde 38,14’ünün belediye bütçesi, özel bütçe gibi diğer bütçeler, yüzde 12,09’unun ise KİT bütçesi oldu. İstisnalardan yararlanarak tutar bazında en fazla alımı 4.5 milyar TL ile Milli Savunma Bakanlığı yaptı. Cumhurbaşkanlığı da 16.4 milyon TL’lik iki alım yaptı.