12 Eylül’ün tazminatı
Aydın Sönmez 12 Eylül Darbesi’nden dört gün sonra gözaltına alındı, 38 gün gözaltında kaldı.
Darbe zamanı gözaltında yaşananlar malumunuz; falaka, elektrik verme, dayak, soğukta bırakma, her türlü tehdit, işkence…
Fiziki ve psikolojik işkencenin en ağır halini yaşadıktan sonra da yine darbe koşullarındaki hapishanelerde 7 yıl tutuklu kaldı, yargılanması ise 31 yıl sürdü.
Beraat edince tazminat davası açtı, tazminat davası 2 Mart 2022’e sonuçlandı.
42 yıl sonra alacağı tazminat belirlendi: 1,17 TL.
Yanlış okumadınız, mahkeme, darbe şartlarındaki 7 yıllık hapsin karşılığı olarak 1 lira 17 kuruş tazminata hükmetti.
31 YIL SONRA BERAAT
Aydın Sönmez şimdi 66 yaşında, gözaltına alındığında 24 yaşındaydı.
Darbenin hemen ardından, 16 Eylül’de gözaltına alındı, 23 Ekim 1980’de tutuklandı. Bu dosyanın haricinde iki dosyadan daha hakkında iki tutuklama kararı daha verildi. O sırada zaten hapisteydi, 12 Mayıs 1987’de tahliye olana kadar da hapiste kaldı.
1243 sanıklı Devrimci Sol ana davasında yargılanıyordu, 1. Ordu Sıkıyönetim Mahkemesinde başlayıp Üsküdar 1. Ağır Ceza Mahkemesinde devam eden ve İstanbul Anadolu 5. Ağır Ceza Mahkemesinde sonlanan davada, hakkındaki “Yasadışı silahlı örgüt kurma veya katılma” suçlaması zamanaşımı nedeniyle düştü. “Anayasal düzeni zorla değiştirmeye kalkışmak” suçundan da beraat etti.
Beraat kararı 30 Mayıs 2011’de kesinleşince Avukatı Efkan Bolaç aracılığıyla tazminat davası açtı.
Tazminat davasının görüldüğü İstanbul Anadolu 15. Ağır Ceza Mahkemesi, Aydın Sönmez’e 56 bin 754 lira maddi tazminat verilmesine karar verdi. Ayrıca, yasal faizi gözaltı tarihi olan 16 Eylül 1980’den başlamak üzere 10 bin lira da manevi tazminata hükmetti.
Tazminatı ödeyecek olan Hazine karara itiraz etti, davayı istinafa taşıdı. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 19. Ceza Dairesi de tazminatı “fazla” buldu.
İstinafın kararı şöyle: “Davacı tarafından açılan maddi tazminat davasının kısmen kabulüne, 1,17 TL maddi tazminatın 16/09/1980 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı hazineden alınıp davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin maddi tazminat talebinin reddine…” (Yasal faizle birlikte 20-25 lira arası bir tutara denk geliyor.)
Gerekçesi, karardan da absürt: Liradan 6 sıfır atılmış olması.
Tabii aynı davadan yargılanıp 10 yıl hapiste kalan bazı sanıklar bu kadar bile ‘şanslı’ değildi, çoğu mahkeme tazminat taleplerini tümden reddetti.
38 günlük işkencenin, 7 yıllık hapisliğin, 31 yıllık yargılamanın karşılığı 1,17 lira.
Memlekette tek ucuz şey insan.