2. Murat da gitti
Merkez Bankası Başkanı 16 ay sonra yeniden değiştirildi. Göreve geldiği andan itibaren iktidarın talimatlarına uyan Murat Uysal, ekonomik kriz, enflasyon ve döviz kurundaki artışın sorumlusu ilan edildi. Yerine eski Maliye Bakanı AKP’li Naci Ağbal atandı.
Ekonomi Servisi
Uzun zamandır bağımsızlığı tartışma konusu olan Merkez Bankası’nda (TCMB) Eski Başkan Murat Çetinkaya’nın ardından yerine atanan Murat Uysal da görevden alındı. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Resmi Gazete’de dün yayımlanan kararla Uysal’ın yerine Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı olan eski Maliye Bakanı Naci Ağbal getirildi.
Öte yandan Ağbal'dan boşalan Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı'na, İbrahim Şenel getirildi.
Uysal, yine Cumhurbaşkanı kararıyla görevden alınan Murat Çetinkaya’nın yerine 6 Temmuz 2019’da atanmıştı.
Uysal’ın göreve geldikten 16 ay sonra görevden alınması soru işaretlerini de beraberinde getirdi. Çetinkaya’nın görevden alınması bizzat AKP’li Erdoğan tarafından "Önceki Merkez Bankası Başkanı'nı görevden aldık, çünkü laf dinlemiyordu" şeklinde açıklanmıştı. Çetinkaya’nın aksine Uysal, Erdoğan’ın sözünü dinleyerek 16 aylık görev süresi boyunca 12 tam puanlık faiz indirimine gitti. Ancak bu faiz indirimleri sonucu döviz kuru rekordan rekora koştu.
SON AÇIKLAMALARI DİKKAT ÇEKMİŞTİ
Uysal, son açıklanan enflasyon raporu sunumunda gazetecilerin dolar kuruyla ilgili sorusuna verdiği yanıt dikkat çekmişti. Raporda TCMB’nin yılsonu enflasyon hedeflerini yüzde 8,9’dan yüzde 12,1’e revize edilirken, Uysal “Döviz kurunun seviyesi ile ilgili bir hedefimiz yok” ifadelerini kullanmıştı.
Aynı toplantıda Uysal, Merkez Bankası'nın bağımsızlığı ve iletişimiyle ilgili sorulara da yanıt verdi.
"Son faiz kararınızda herhangi bir siyasi müdahale oldu mu? Mesela Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'dan, Maliye Bakanlığı'ndan direkt bir siyasi müdahaleyle uğraşıyor musunuz?" sorusuna Uysal şu yanıtı verdi:
"Dönem dönem bu konular gündeme geliyor. Merkez Bankası'nda araç bağımsızlığımız var, enflasyon hedeflemesi uyguluyoruz; tabii bunu yaparken fiyat istikrarının yanında finansal istikrarı da gözetiyoruz. Araç bağımsızlığımızı serbest bir şekilde kullanabiliyoruz. Verilere dayalı adım atıyoruz. Önümüzdeki dönemde de kararlarımızı bu şekilde tereddütsüz almaya devam edeceğiz."
***
Başkanların Merkez Bankası geçmişi kısaldı
TCMB’de çalışmaya başladıktan kısa süre sonra başkan olmaya başlandı. Eski başkanlardan Süreyya Serdengeçti, TCMB’de göreve başladıktan 21 yıl sonra 2001 yılında başkan oldu. Serdengeçtiden görevi devralan Durmuş Yılmaz ise 26 yıl sonra başkan oldu. Serdengeçti ve Yılmaz’dan sonra bu süreler kısalmaya başladı. Yeni başkan Naci Ağbal ise hiç TCMB’de çalışmadı.
***
Murat Uysal’ın karnesi zayıf
Murat Uysal, 5 yıllık görev süresinin dolmasına henüz 44 ay kala yine bir gece yarısı görevden alındı. Başkanlık dönemindeki 16 ayda Saray’ın talimatlarını sıkı sıkıya uygulayan Uysal, hem arkasında büyük bir enkaz bıraktı, hem de Saray’a yaranamadı. 16 ayda rezervler eridi, döviz kurları fırladı, Merkez Bankası’nın temel hedefi olan enflasyon ise tek haneye düşürülemedi. Uysal’ın 16 aylık başkanlık döneminin karnesini çıkardık. Sonuçları ekteki gibi;
***
GÜNAH KEÇİSİ OLDU
Kamuoyuna iktidarın en çok sözünü dinleyen Merkez Bankası Başkanı olarak yansıyan Uysal’ın görevden alınması soru işaretlerini beraberinde getirdi. İktidarın sözünü dinlemeyen Çetinkaya görevden alınırken sözünü dinleyen Uysal da görevden alındı. Yeni atama kararını BirGün’e değerlendiren Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Yalçın Karatepe, göreve kimin geldiğinin bir önemi olmadığını söyledi. “Kurların yükseliyor olmasının siyasi sorumluluğunun faturası bir bürokrata kesildi” diyen Prof. Dr. Karatepe’nin görüşleri şu şekilde: “Aslında Merkez Bankası Başkanın kim olduğunun hiçbir önemi yok. Türkiye’de kurumların kendi başlarına karar alma yetkileri olmadığını hepimiz biliyoruz. Bütün ekonomi birimlerinin yöneticileri tek merkezden gelen işarete, talimatlara bakıyor. Görevden alma gerekçesi olarak, kurların bu kadar yükselmesine kamuoyunun verdiğinin tepkiler var. Herkes artık doların avronun geldiği yerleri çok yüksek sesle konuştuğu için buna bir sorumlu bulunması gerekiyordu. İktidar da bütün kararları kendisi alıp uygulamasına rağmen sürekli sorumluluğu başkalarına yıkan bir yönetim anlayışına sahip. Kararı da bu çerçevede düşünmek lazım. Ekonomi yönetimde uzun yıllar görev almış bir isim Naci Ağbal. Ama ne kadar alan açacaklar o kısmı önemli. Eğer bir politika değişikliği olacaksa ona da Cumhurbaşkanı Erdoğan karar verecektir. “
***
Eski bakan yeni başkan
Murat Uysal’ın yerine atanan Naci Ağbal hem siyaset hem de bürokrasi kökenli bir AKP’li isim. 1968 Bayburt doğumlu olan Ağbal, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü mezunu. Daha sonra yüksek lisansını Exeter Üniversitesi’nde işletme alanında yapan Ağbal, 2009-2015 arasında Mehmet Şimşek’in maliye bakanlığı döneminde bakanlık müsteşarı olarak görev yaptı. Daha önceki başkanların hiçbirinin bir parti geçmişi yokken, yeni başkanın AKP’den milletvekilliği geçmişi dahi var. 2015 seçimlerinde Bayburt milletvekili seçilen Ağbal, bu dönemde Bakanlar Kurulu’nda da Maliye Bakanı olarak görev yapmıştı. Daha önce merkez bankacılığı deneyimi olmayan Ağbal’ın bu siyasi konumu, iletişimini doğrudan AKP’yle paralel yürüteceğine dair beklentiyi artırıyor. Geçmiş Merkez Bankası başkanları en azından kurdukları iletişim itibariyle piyasaların beklentisiyle uyum içinde olmaya gayret göstermişti. Ağbal’ın kamuoyuyla kurduğu ilişkinin hükümetin siyasi diline paralel olması bekleniyor. Öte yandan Merkez Bankası’nda ilk kez daha önce hiç kurumda çalışmayan biri kuruma başkan olarak atanması da dikkat çeken bir diğer ayrıntı.
***
Dünyada yankı buldu
2’nci Murat olarak da anılan Murat Uysal’ın görevden alınması dünya ekonomi basınında da geniş yer buldu. Bloomberg Ağbal’ın daha önce Merkez Bankası’nda hiç çalışmış olmamasına vurgu yaptı.
Bloomberg: Uysal ağustos ayından bu yana faiz artışı ve arka kapı adımlarıyla borçlanma maliyetlerini artırıyordu ama TL için yeterli desteği sağlamakta ya da enflasyonu dizginlemekte başarısız oldu. Hedef yüzde 5 iken enflasyon çift hanelerde geziniyor. Yerine gelen başkanın ise daha önce Merkez Bankası deneyimi bulunmuyor.
Financial Times: TL’deki büyük değer kaybının ardından Erdoğan Merkez Bankası Başkanı’nı tasfiye etti. Son kovma kararı, normalde bağımsız olan merkez bankasındaki para politikasına Erdoğan’ın müdahalesiyle ilgili kaygıları muhtemelen artıracaktır.
Reuters: Erdoğan’ın yakın müttefiki. Hiçbir zaman merkez bankasında bulunmayan Ağbal, Erdoğan'ın hükümetlerinde çeşitli görevlerde yer aldı. Ali Babacan ve Mehmet Şimşek ile yakın çalıştı. Ağbal'ın Erdoğan'la yakınlığının, kilit meselelerde doğrudan cumhurbaşkanıyla iletişime geçme fırsatına sahip olduğu için sorunlarla mücadelede avantaj olacağı söyleniyor.