2019 dünyada ve ülkemizdeki LGBTİ’ler için nasıl geçti?
Tunca Özlen
Son günlerini yaşadığımız 2019, dünyanın farklı yerlerindeki ve ülkemizdeki LGBTİ’ler için kazanımlara kıyasla zorluklarla dolu bir yıl olarak kayıtlara geçti. 2019 boyunca ülkemizde gündeme gelen haberleri okurlarımız için derledik.
2019’un ilk güzel haberi Hindistan’dan geldi. Lezbiyen çift zorla evlendirildikleri kocalarından ayrılarak sembolik bir düğünle evlendi.
İlk tatsız haber ise Brezilya’dan geldi. 1 Ocak’ta göreve başlayan aşırı sağcı devlet başkanı Jair Bolsonaro, yayımladığı ilk kararnameyle ülkedeki eşcinselleri hedef aldı. Kararnameye göre Kadın, Aile ve İnsan Hakları Bakanlığı yeni dönemde LGBT’lerin haklarını koruma amacı gütmeyecek.
24 yaşındaki Porto Rikolu eşcinsel rap şarkıcısı Kevin Fret, başkent San Juan'daki silahlı saldırı sonucu öldürüldü. Latin Trap müziğinin ilk açık eşcinsel temsilcisi olan Kevin Fret, ülkesinin önde gelen LGBT aktivistlerinden biriydi.
Rusya Federasyonu’na bağlı Çeçenistan’da eşcinsel iki erkeğin öldürüldüğü ve yaklaşık 40 kişinin de eşcinsel olduğu gerekçesiyle yakalanarak toplama kampına alındığı iddia edildi.
İngiltere'de eşcinsellere saldıran Türklere ceza yağdı. Londra’da eşcinsellere asit ile saldırırken kameralara yakalanan ve mahkemeye çıkarılan dokuz Türk asıllı sanığın yedisi tutuklandı.
ABD'nin New York Eyaleti’nde kabul edilen bir yasa ile “onarım terapisi” yasaklandı.
Almanya'nın Bavyera eyaletinden milletvekili seçilen Markus Ganserer, düzenlediği basın toplantısında adının Tessa olduğunu duyurarak, bundan böyle parlamentoya kadın olarak geleceğini beyan etti.
Hindistan’daki ilk Onur Yürüyüşü’ne on bin kişi katıldı Binlerce insan, geçtiğimiz yıl eşcinselliği suç kapsamından çıkartan Hindistan’ın Mumbai kentinde gerçekleşen Pride etkinliğine katıldı.
Tunus'ta eşcinsel bir genç iki kişinin tecavüzüne uğradığı şikayetiyle polis merkezine başvurdu. Tecavüze uğrayan Tunuslu gencin eşcinsel olduğu öğrenilince mahkeme gence 6 ay hapis cezası verdi.
Britanya’da Altrincham Futbol Kulübü, LGBT haklarına destek vermek için futbol tarihinde bir ilki gerçekleştirdi. Altrincham, gökkuşağı renkleriyle bezeli formalarla bu maça çıktı.
Sırbistan'ın ilk eşcinsel başbakanı Ana Brnabic'in hayat arkadaşı Milica Djurdjic, bir erkek bebek dünyaya getirdi. Djurdjic suni döllenme yoluyla hamile kaldı. Sırbistan'da evlilik eşitliği hala yasal değil. Dolayısıyla eşcinsel çiftlerin evlatlık edinmeleri de yasal olarak mümkün değil.
Brunei’de “eşcinsel ilişki” ve “zina”dan suçlu bulunanların taşlanarak öldürülmesini içeren şeriat hükümleri kabul edildi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Bu tür cezalandırma yöntemlerine açıkça karşı olmayı sürdüreceğiz” dedi.
Küba'da 2009’dan beri düzenlenen Havana Onur Yürüyüşü ilk kez devletin desteği olmadan gerçekleşti. Önü polis tarafından kesilen yürüyüşte üç kişi gözaltına alındı.
Tayvan evlilik eşitliğini yasallaştıran ilk Asya ülkesi oldu. Anayasa Mahkemesi eşcinsel çiftlerin evlenme hakkı olduğuna hükmetmiş ve parlamentoya böyle bir karar alması için süre vermişti.
Eşcinselliği listeden çıkarmasından 29 sene sonra, Dünya Sağlık Örgütü trans kimlikleri de hastalık listesinden çıkardı. DSÖ, ‘’Davranış Bozukluğu ve Ruhsal Bozukluk’’ kategorisinden çıkararak trans kimliğinin bir hastalık olmadığını kabul etti.
Londra'da 4 erkek metroda yolculuk eden lezbiyen bir çifte öpüşmeleri için baskı yaptı. Onları "eğlendirmeyi" reddeden çift, erkeklerin saldırısına uğradı. Londra polisi, yaşları 15 ve 18 arasında değişen dört gencin hırsızlık ve saldırı suçlamalarıyla sorgulandıklarını söyledi.
Makedonya tarihinin ilk Onur Yürüyüşü düzenledi. Başkent Üsküp’te gerçekleşen yürüyüşe iki binin üzerinde kişi katıldı. Ülkede eşcinsellik 1996 yılına kadar yasadışıydı.
Bu sene gerçekleşen Londra Onur Yürüyüşü'nün en önünde trans haklarını destekleyen aktivistler yer aldı. Geçtiğimiz yıl bir grup "trans dışlayıcı lezbiyen" (Terf) yürüyüşte korsan pankart açmaya kalkmış, yürüyüş komitesinin duruma müdahale etmemesi eleştirilmişti.
Kenya’da yüksek mahkeme, eşcinsel ilişkiyi yasaklayan ve yedi yıla kadar hapis ile cezalandıran kanunun, Anayasa'ya aykırı olduğunu belirterek iptaline karar verdi.
Bilim insanları noktayı koydu: "Eşcinsel geni" diye bir şey yok. 500 binden fazla kişinin DNA verileri üzerinde yapılan araştırmaya göre, "eşcinsel geni" diye bir şeyin olmadığı ancak çevresel koşullarla birlikte genlerin cinsel yönelimi etkilediği ortaya çıkarıldı.
Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da düzenlenen ilk LGBTİ Onur Yürüyüşü'nde binlerce kişi, keskin nişancı birliklerin de yer aldığı olağanüstü güvenlik önlemleri eşliğinde yürüdü. Bazı gerici gruplar eş zamanlı olarak Onur Yürüyüşü karşıtı bir eylem düzenledi.
Amsterdam Belediye Başkanı Femke Halsema, vaazlarda kadınların aşağılandığı ve eşcinselliğin günah olduğunun savunulduğu camilerin kapatılacağını açıkladı.
Polonya'nın Lublin kentinde düzenlenen Onur Yürüyüşü, yoğun polis koruması altında gerçekleştirildi. Yürüyüşe 1.500 kişi katıldı.
Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğü, toplulukların stant açtığı oryantasyon haftasında Kuir Araştırmaları Topluluğu’nun tanıtım yapmasını engelledi. Rektörlük, iptal edilen Valilik yasağını gerekçe gösterdi.
Kolombiya’da başkent Bogota'nın belediye başkanlığını solcu Claudia Lopez kazandı. Kolombiya başkentini ilk kez lezbiyen bir kadın yönetecek.
Almanya, 'eşcinsellik onarım terapisini' yasaklıyor. Hâlâ birçok ülkede uygulanan, etkinliği kanıtlanmamış olan ve büyük tepki çeken 'terapi'nin depresyon, anksiyete ve yüksek intihar riskine yol açtığı biliniyor.
2019’un ilk trans cinayeti İzmir’de işlendi. Trans kadın Hande Şeker Alsancak semtinde bir polis tarafından öldürüldü. Cinayet Kadıköy’de kadınların ve LGBTİ’lerin katıldığı bir basın açıklamasıyla protesto edildi.
Kâğıthane Belediyesi’nin “eşcinsel ilişki” gerekçesiyle tazminat ödemeden işten çıkardığı çöp kamyonu şoförünün belediyeye açtığı işe iade davası sonuçlandı. Mahkeme, çalışanın işe iade davasını kabul etti ve sözleşmenin feshi kararını iptal etti.
Ankara’nın Büyük Esat semtinde yaşayan trans kadın Esra evinde intihar etti.
Geylerin kullandığı Hornet isimli uygulamada pek çok sahte hesap oluşturarak randevu verdikleri kişileri silah tehdidiyle gasp eden çetenin 9 üyesi İstanbul’da düzenlenen operasyonla gözaltına alındı.
Antalya’da yaşayan trans kadın Gökçe Saygı evine gelen bir erkek tarafından öldürüldü.
Beyoğlu Belediye Başkan Adayı Alper Taş, “Biz bu ayrımcılığı ortadan kaldıracağız. Gökkuşağı gibi bir Beyoğlu, LGBTİ’ler de bu gökkuşağının önemli bir parçası. Bir LGBTİ Meclisi olacak ve biz o meclisle çalışacağız” dedi.
Cinsiyet uyum ameliyatına izin verilmeyen trans kadın mahkûm Buse Aydın ölüm orucuna başladı.
Yerel seçimler için LGBTİ örgütleri tarafından hazırlanan ‘LGBTİ Dostu Belediyecilik Protokolü’nü 27 aday imzaladı.
Kaldığı Ataşehir KYK Kız Öğrenci Yurdu’ndan atılan trans erkek öğrenci Şafak Koç, «Erkek yurdunda kalamayız, kadın yurdundan atılıyoruz. Belki de yerimde bir başkası olsa yapacağı tek şey için intihar etmek olurdu. Fakat ben yaşayacağım ve mücadele edeceğim» dedi.
Bir grup kadın aktivist, Kuledibi’ndeki Sensus isimli mekânda lezbiyen kadınlara yönelik yaşanan ayrımcılığa karşı öpüşme eylemi düzenledi. Mekânın şef garsonu eylem sayesinde, “Size eşit davranmadığım için işletme ve kendi adıma özür dilerim“ demek zorunda kaldı.
RTÜK, FOX Life’a “911” adlı dizi nedeniyle 3 kez program durdurma cezası verdi. Eşcinsel karakterlerin bulunduğu ve yaşantılarının anlatıldığı diziye verilen cezanın gerekçesi ise “erkek bir çiftin uygunsuz görüntüleri” oldu.
Bölge İdare Mahkemesi, Ankara Valiliği’nin Kasım 2017’de OHAL Kanunu’na dayanarak ilan ettiği süresiz LGBT�� temalı etkinlik yasağını kaldırdı. Mahkeme, bir tehdit varsa etkinliği yasaklamak yerine kolluk tedbirleri alınması gerektiğini belirtti.
ODTÜ Rektörü Verşan Kök, şenliklerin ardından ODTÜ Onur Yürüyüşü’nü de yasakladı. Rektörlüğün hukuksuz yasağını tanımayan ve Onur Yürüyüşü’nü gerçekleştirmek üzere bir araya gelen öğrencilere, rektörlük izniyle kampüse giren polisler saldırdı. Biri öğretim görevlisi, 22 kişi gözaltına alındı.
Ankara Barosu, 17 Mayıs Homofobi Karşıtı Gün vesilesiyle baronun eğitim merkezi önünde toplandı. Polis açıklamayı yarıda kesip avukatları merkez binasına girmeye zorladı.
İzmir, Antalya ve Mersin valilikleri, bu illerde düzenlenecek Onur Haftası etkinliklerini yasakladı. İzmir›de yasağa rağmen Onur Yürüyüşü için Alsancak’ta toplanan kitlenin yürümesine polis izin vermedi.
Çok sayıda belediye, sosyal medya hesaplarından Onur Haftası mesajları paylaştı. Rengârenk paylaşımlarda eşitlik vurgusu yapıldı.
İstanbul›da yasak ve tehditlere rağmen LGBTİ’ler Onur Yürüyüşü için bir araya geldi. Polis, Mis Sokak’taki 27. İstanbul LGBTİ Onur Haftası kutlamasına saldırdı. Kalabalık bir kitle Hayriye Caddesi’nde basın açıklaması okudu.
Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, ‘’Anne olmayı devreden çıkaran bir kadın ve baba olmayı devreden çıkaran bir erkek tasavvuru fıtrata, yaradılışa aykırı bir sapkınlıktır’’ sözleriyle LGBTİ’lere nefret kustu.
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu LGBTİ’lerin sorunlarıyla ilgili soruyu, “Gayet tabii o da çözülsün. Tüm tercihlere, yaşam biçimlerine önyargısız bakabilmek önemli» sözleriyle yanıtladı.
2018 Trans Güzellik Kraliçesi Didem Akay, kaldığı otelin odasında ölü bulundu. Akay’ın yaşadığı baskılardan dolayı kendini astığı iddia edildi. Akay, öldürülen trans kadın Hande Kader’in yakın arkadaşıydı.
TERF (Trans Dışlayıcı Radikal Feminizm) tartışmalarına dair açıklama yayımlayan LGBTİ örgütleri tek ses oldu: “Trans kadınlar kadındır!”
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu katıldığı bir TV programında kendisine yöneltilen, “LGBTİ yurttaşların hakkı hukuku ne olacak?” sorusuna böyle yanıt verdi: “Bunun yaygınlaşmasından ve meşrulaştırılmasından endişe ediyorum.”
Emniyet Müdürlüğü’nün talebi üzerine Kadıköy Kaymakamlığı, Türkiye’nin ilk kuir olimpiyatı olma özelliğini taşıyan 3. Queer Olympix’in Kalamış’ta yapılacak bölümlerini yasakladı.
Eskişehir Fakülte Performance Hall’da öpüşen iki kadını dışarı çıkartmak isteyen mekân güvenlikleri ve çalışanları, kadınlara ve arkadaşlarına saldırdı.
Diyarbakır Barosu İnsan Hakları Merkezi bünyesinde LGBTİ Hakları Komisyonu kuruldu.
Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğü, toplulukların stant açtığı oryantasyon haftasında Kuir Araştırmaları Topluluğu’nun tanıtım yapmasını engelledi. Rektörlük, iptal edilen Valilik yasağını gerekçe gösterdi.
LGBTİ’lerin haklarını ve ailelerinin arasındaki dayanışmayı güçlendirmek için 10 yıldır Ankara’da faaliyet gösteren Ankara Gökkuşağı Aile Grubu dernekleşti.
İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi’nin AKP’li meclis üyeleri Dilek Yıldız Büyükdağ, Sema Yeşilçimen ve Çile Özkül, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Komisyonu’ndan adı ve logosunu gerekçe göstererek istifa etti.
20 Kasım Nefret Suçu Mağduru Transları Anma Günü’nde İzmir 20 Kasım Platformu, Kocaeli LGBTİ İnisiyatifi ve Antalya BİZ Cinsel Yönelim ve Cinsiyet Kimliği Derneği basın açıklamaları gerçekleştirdi.
