2019'u saran mor dalga

SEDA BALMUMCU- DUYGU AKPINAR

"Haksızlıklar kuralları yaratır,
cesaret ise onları yıkar"

Ursula K. Le Guin

2019 yılı kadınların adaleti sosyal medyada aradığı bir yıl oldu. Yıl sonuna gelirken 400’ün üzerinde kadın katledildi. Ceren Damar, Emine Bulut, Ceren Özdemir… Erkek şiddeti sonucunda yaşamları çalınan kadınların sadece isimleri değişti. Dünyanın her yerinde direnişin en önünde kadınlar yer aldı. Şili’den Türkiye sokaklarına “Suç bende değil, tecavüzcü sensin!” sesleri yankılandı. 2019’da Türkiye’de ve dünyada öne çıkan kadın mücadelelerini derledik:

OCAK

  • Kadınlar eşitsizliğe karşı sokakta

2019-u-saran-mor-dalga-667723-1.

-Fransa'da petrol zammına karşı yapılan eylemlerin 8. haftasında Sarı Yelekli Kadınlar şiddete ve güvencesizliğe karşı sokaklara döküldü.

-Türkiye'nin dört bir yanından gelen kadınlar İstanbul'da buluşarak 'Haklarımızdan vazgeçmiyoruz.' dedi.

-Amerika'da binlerce kadın Trump'ın cinsiyetçi söylemlerine karşı eylem yaptı. Eylemciler, Meksika sınırında inşaa edilecek duvara ve cinsiyet eşitsizliğine karşı sloganlar attı.

ŞUBAT

  • Latin Amerikalı kadınlar direniyor

-Şubat ayında Latin Amerika'da kadınlar cinsel taciz, cinsiyet eşitsizliği, kadın cinayetlerine karşı ses çıkardılar. 1 Şubat'ta Arjantin'de kadınların hükümete çağrısı ile başladı. Arjantinli kadınlar cinsiyetçi şiddeti ortadan kaldırmak için kamu politikaları talep etti.

-2 Şubat'ta Kolombiya'da 20 yaşında bir üniversite öğrencisinin cinsel şiddete uğrayıp, öldürülmesi davasında adalet talebiyle sokaklara çıktı.

-Meksikalı kadınlar gençlerin ve kadınların kaçırılma girişimlerine karşı sokağa çıktı.

-8 Şubat'ta Honduraslı kadınlar kadın cinayetlerine karşı sokağa çıktılar. Yapılan çalışmalara göre Ocak ayında 30’dan fazla kadın öldürüldü. Öldürülen kadınların yaşları 40-70 arasında değişiyor, kadınlar eşleri ya da aile üyeleri tarafından öldürülüyordu. Kadın cinayetlerine karşı kadınlar sokakları terk etmedi.

  • Öldüren sevgi istemiyoruz

2019-u-saran-mor-dalga-667724-1.

Türkiye'nin her yerinde kadınlar eş zamanlı 14 Şubat'ta öldüren sevgi istemiyoruz dedi, sokağa çıktı. Kadınlar 'Aşkın Kanunu Yeniden Yazacağız' başlıklı bir manifesto yayımladı.

CHP’li Sera Kadıgil kadınların menstural dönemlerinde kullanmak zorunda oldukları ped ve diğer hijyenik ürünlerinin vergilerinin düşürülmesi için kanun teklifi verdi. "Regl olduğumuz için vergi vermek istemiyoruz" dedi.

  • MEB cinsiyet eşitliğine karşı

10 Eylül'de Milli Eğitim Bakanlığı tarafında yayımlanan 2019-2020 eğitim programında yer alacağını duyurduğu Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği dersi 24 saat dolmadan iptal edildi. Derse, bazı derneklerin aile yapısını zedeleyeceği sebebiyle itiraz etmesi üzerine ders iptal edildi ve YÖK Başkanı konuyla ilgili "Türkiye'nin değerleriyle mütenasıp değil" dedi.

MART

  • Flormar direnişi sona erdi

2019-u-saran-mor-dalga-667725-1.

Kozmetik firması Flormar’ın Kocaeli Gebze’deki fabrikasında Petrol-İş Sendikası’na üye olan çoğu kadın 132 işçi işten atılmış, işçiler sendikal haklarının tanınması ve işe iade talebiyle fabrikanın önünde direnişe geçmişti. Bu işçilerin 80’i 10 ay boyunca birçok engelleme ve baskıyla karşılaşmış, buna karşın direnişi kararlı şekilde sürdürmüştü. Flormar yönetimi, 8 Mart’a iki gün kala Petrol-İş Sendikası’na teklif gönderdi. Buna göre işçiler, kıdem ve ihbar tazminatlarını alacak, 4 maaş tutarında boşta geçen zaman ve 12 maaş tutarında sendikal tazminat ödenecek. İş Kanunu’nun 25/2 maddesi gerekçe gösterilerek çıkarılan işçiler başta olmak üzere, işten çıkarma gerekçesi 18’inci madde olarak değiştirilecek. Böylece işçiler, çalışmadıkları 10 ay boyunca işsizlik maaşı alabileceklerdi.

  • Kadınlar her yerde

2019-u-saran-mor-dalga-667739-1.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü dünyanın dört bir tarafında coşkuyla kutlandı. Avustralya’dan Bangladeş’e, Endonezya’dan Almanya’ya meydanları dolduran kadınlar baskılara, eşitsizliğe, adaletsizliğe isyan etti. Tüm dünyada coşkuyla kutlanan 8 Mart Dünya Kadınlar Günü İstanbul‘da keyfi olarak yasaklandı. Taksim’de her 8 Mart günü geleneksel olarak yapılan Feminist Gece Yürüyüşü için toplanan binlerce kadına polis biber gazı ve plastik mermi sıktı. “Susmuyoruz, korkmuyoruz, itaat etmiyoruz” sloganları eşliğinde karşılık veren kadınlar ile polis arasında uzun süreli bir itiş kakış yaşandı. Çok sayıda kadın ezilme tehlikesi geçirdi.

NİSAN

  • Kadının yeri devrimdir

2019-u-saran-mor-dalga-667729-1.

Sudan’da Devlet Başkanı Ömer el Beşir’in 30 yıllık yönetimine karşı protestolarda, bir aracın üzerine çıkıp devrim manasına gelen ‘Thowra!’ sloganıyla şarkı söyleyerek etrafına toplanan, çoğunluğu kadın olan topluluğa tempo tutturan kadının görüntüsü, Sudan’daki protestoların simgesi haline geldi. Beyazlara bürünmüş bir protestocunun “Kadının yeri evidir” deyimi yerine “Kadının yeri devrimdir” sloganını attığı görüntüler dünyada ses getirdi.

MAYIS

  • Kadınların bitmeyen mücadelesi

2019-u-saran-mor-dalga-667740-1.

Mayıs ayının 3. haftasında ABD’de Alabama eyaletine en sert kürtaj yasa tasarısı olarak görülen ve kürtajı gerçekleştiren doktorlara 99 yıla kadar hapis öngören hatta tecavüz ve ensest durumlarında da istisna kabul etmeyen tasarı 27 erkek senatörün oyçoğunluğu ile kabul edildi. Ardından yasak dalgasına Georgia ve Missouri eyaletleri de katıldı. Bunun karşısında ise kadınların sosyal medyada başlattıkları #YouKnowMe (Sen beni tanıyorsun) hareketi başladı. Ve kısa sürede dünyanın dört bir yanından milyonlarca kadın “kürtaj hikâyelerini” paylaştı

HAZİRAN

  • Dünya Kupası’nda feminist marşı

Fransa'da düzenlenen FIFA Kadınlar Dünya Kupası’nda oynanan İsveç-Şili maçı öncesine Fransız feminist marşı damga vurdu.Karşılaşmayı izlemek için Roazhon Park’ı dolduran taraftarlar 1970’lerin sonunda ortaya çıkan feminist marşını hep bir ağızdan söyledi. 1971 feminist marşı, Kadın Kurtuluş Hareketi’ni (MLF) kuran Fransız bir yazar ve feminist olan Monique Wittig tarafından yaratıldı.

TEMMUZ

  • Eşit işe eşit ücre2019-u-saran-mor-dalga-667731-1.

2019 Kadınlar Dünya Kupası’nın finalinde ise ABD, Hollanda’yı 2-0 mağlup ederek dördüncü kez şampiyon oldu. ABD Ulusal Kadın Futbol Takımı’nın başarısı, ülkede uzun zamandır tartışılan cinsiyete dayalı ücret eşitsizliği sorununu yeniden ve güçlü biçimde gündeme getirdi. Fransa’nın Lyon kentinde yapılan final maçında tribünlerden yükselen ‘Eşit ücret’ sloganı, maç sonrası ABD gündeminin ana maddelerinden biri oldu. Takım kaptanlarından Megan Rapinoe’nin final maçı öncesi, Beyaz Saray’a davet edilirse gitmeyeceği yönündeki açıklamaları, ABD Başkanı Donald Trump’ın Rapinoe’ye yönelik eleştirileri ve takımın başarısını kutlamada gecikmesi, meselenin basındaki görünürlüğünü de üst seviyelere taşıdı.

AĞUSTOS

  • Emine Bulut’un çığlığı meydanları kapladı

Boşandığı erkek tarafından kızının gözü önünde vahşice öldürülen Emine Bulut ve uzaklaştırma kararıyla devlet ‘korumasına’ alınan fakat korunamayan Tuba Erkol cinayetleri ülke gündemine oturdu. Pek çok kadın örgütü, yurdun dört bir yanında “Ölmek İstemiyoruz” sloganıyla sokağa çıktı. AKP iktidarının kadın cinayetlerini önleyici politikaları hayata geçirememesi ve kadınları şiddete karşı korumada devletlerin üstüne düşeni yapmasını hedefleyen İstanbul Sözleşmesi gibi protokolleri tartışmaya açması eleştirilerin odağında yer aldı.

  • Dünya’dan kadın direnişleri

-Romanya'da öldürülen 15 yaşındaki Alexandra Macesanu için “Yabancıların arabalarına binmemesi gerektiğini bilmeliydi” diyen Eğitim Bakanı Ecaterina Andronescu görevden alındı.

-Meksika’da 17 yaşındaki bir kadın 4 polis tarafından cinsel saldırıya uğramasının ardından eylemler düzenlendi, kadınlar karakolun bir katını ateşe verdi.

-Brezilya’da çoğunluğu kadından oluşan 100 binden fazla kişi Brezilya Devlet Başkanı Bolsonaro’nun kadın düşmanı politikalarını protesto etmek için yürüyüş düzenledi.

-Suudi Arabistan’da yapılan yeni düzenlemeye göre kadınlar yurtdışına yanında bir erkek olmadan seyahat edebilecek, 21 yaş üzeri kadınlar bir erkeğin izni olmadan pasaport işlemlerini yaptırabilecek.

-İran'da 'Beyaz Çarşambalar' hareketiyle zorunlu başörtüsünü protesto eden 24 yaşındaki Saba 20 yıl hapis cezası aldı.

EYLÜL

  • Paris’te yaşam için ses var

-Fransa’da bu yılın başından itibaren kadın cinayetlerinin sayısı 100’ü geçerken, #NousToutes (Biz Hepimiz) adlı feminist örgüt, katledilen kadınların isimlerini taşıdıkları dövizlerle Paris’te cinsel şiddeti protesto etti.2019-u-saran-mor-dalga-667727-1.

-Fransa'da kadınlar boşandığı erkek tarafından tarafından kızının gözleri önünde bıçaklanan ve kaldırıldığı hastanede hayatını kaybeden Emine Bulut için Louvre Piramidi üzerine ve sokak duvarlarına #Ölmekİstemiyorum yazdı

-Güney Afrika'da kadınlar, ülke tarihinde rekor seviyeye çıkan kadına yönelik şiddeti protesto etmek için "vücudum senin suç mahalin değildir" sloganı ve “olağanüstü hal ilan edilmesi” istemiyle parlamentoya yürüdü.

-İran'da erkek kılığında stadyuma girdiği için hapis cezasıyla yargılanan Seher Hudayari kendini yakarak intihar etti. Sonrasında İran'da kadınlara da tribünde maç izleme izni çıktı.

-Endonezya’da medeni kanunda yapılan değişikliğe göre kadınlar için yasal evlilik yaşı 16’dan 19’a yükseltildi.

EKİM

  • Regl kanından değil, katledilen kadınların kanından utanın

Hijyenik ped markası Orkid, hem pedlerin ayıp bir şeymiş gibi gazete kağıdına sarılarak satıldığı Türkiye'de hem de dünyada; toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, damgalama ve ekonomik sorunlar nedeniyle hijyenik pede erişememe gibi önemli sorunlara dikkat çektiği bir reklam yayımladı.

  • Nafaka haktır, korunmalı

Gerici yazarların ve siyasilerin diline dolayarak başlattığı ‘yoksulluk nafakası’ tartışmaları ‘ boşanmış mağdur babaların birden ortaya çıkmasıyla yapay bir şekilde gündeme geldi. Kadınların kazanılmış hakları üzerine yapılan bir saldırı olarak nitelendirilen tartışma, AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, tarafından yeniden harlandı. Erdoğan, yaptığı bir konuşmada ikinci yargı paketi içerisinde yoksulluk nafakasının da olduğunu söyledi.

KASIM

  • Mücadelemiz tüm dünyada2019-u-saran-mor-dalga-667733-1.

-Şili'de feministlerin 'Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü' nedeniyle hazırladığı dans performansı tüm dünyaya yayıldı. Fransa, İspanya ve Kolombiya'da kadınlar sokağa çıktı. 'Yolunda bir tecavüzcü' adını taşıyan Las Tesis, 25 Kasım’da Santiago’nun göbeğindeki Kadın ve Cinsiyet Eşitliği Bakanlığı’nın önüne taşındı.

-Uluslararası Kadına Yönelik Şiddeti Önleme Günü nedeniyle dünyanın her yerinde binlerce kadın meydanları doldurdu. Şili’de sanatçı Daniela Carrasco katıldığı bir eylemde polis tarafından gözaltına alındı ve cinsel şiddete uğradıktan sonra bedeni demire asılı halde bulundu. İstanbul’da Uluslararası Kadına Yönelik Şiddeti Önleme Günü nedeniyle Beyoğlu’nda toplanan kadınlara polis biber gazı sıktı. Avustralya Futbol Federasyonu ile Avustralya Profesyonel Futbolcular Sendikası arasında ülkenin milli takımında oynayan kadın ve erkek futbolcuların artık aynı maaşları alması konusunda bir anlaşma imzalandı.

ARALIK

  • Sonunda Şule için adalet

2019-u-saran-mor-dalga-667734-1.

Üniversite öğrencisi 22 yaşındaki Şule Çet’in geçen yıl Ankara’da bir plazanın 20. katından atılarak yaşamını yitirmesinin ardından başlayan ve katil zanlıları Çağatay Aksu ile Berk Akand’ın yargılandığı davanın 6. duruşmasında karar açıklandı. Davada kararını açıklayan mahkeme heyeti, sanık Çağatay Aksu'nun müebbet ve 12 yıl 6 ay hapsine, sanık Berk Akand'ın ise 18 yıl 9 ay hapsine hükmetti.

  • Genelge kadınları korumuyor

Adalet Bakanlığı’nın “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun Uygulanması” konulu genelgesi büyük tartışma yarattı. 6284’ü güçlendirmek için çıkarıldığı iddia edilen genelgenin 5. Maddesi, video, ses ve görüntülerin yayımlanmasının yasaklanmasını içeriyor. İktidar kamuoyunun sesini kısarak kadın cinayetlerinin ortaya çıkarılmasını engellemeye çalışıyor. Genelgenin 7. Maddesi ise faili engellemek yerine, kadını istemese bile kamusal alandan kopararak sığınma evine kapatmayı çözüm olarak görüyor.

  • Las Tesis bir tek Türkiye’de yasaklandı

2019-u-saran-mor-dalga-667738-1.

Kadıköy'de, Şilili kadınların dünyaya yaydığı 'Las Tesis' protestosu için toplanan kadınlara polis müdahale etti, iki kadın gözaltına alındı.Milletvekili kadınlar, Ankara ve İstanbul'da gerçekleştirilen ve polisin müdahale ettiği Las Tesis'in 'danslı protesto' eylemini bu kez dası ‘yasa dışı’ bulan Süleyman Soylu’nun karşısında Meclis’te düzenledi. Ankara Üniversitesi Cebeci Kampüsü’nde Las Tesis dansı yapmak isteyen kadınlara polis müdahale etti. Okula giren çevik kuvvet ekipleri 8 öğrenciyi gözaltına aldı.