2021’de küresel beş çatışma bölgesi
Amerikan Time Dergisi 2021’deki küresel riskler listesinin 7. sırasına Türkiye’yi yerleştirdi. Ian Bremmer imzalı yazıda ekonomik krizin artan şiddetiyle birlikte içeride sıkışan Erdoğan’ın, taraftarlarının dikkatini dağıtmak için milliyetçiliği körükleyeceği ve yeni dış politika macerasına girişeceği ileri sürüldü. Ankara’nın Afrika’ya yönelik jeopolitik yaklaşımının değerlendirildiği Financial Times’taki ‘Türkiye’nin Afrika’ya dönüşü’ konulu analizinde de olası yeni maceranın rotasına dair ipuçları verildi. Bu vesileyle Alman Tagesspiegel’ın derlediği 2021’de küresel ölçekte krizin daha da tırmanacağı ve dünyayı meşgul etmeye devam edecek beş çatışma noktasına bakalım.
1) İran-Suudi Arabistan - Tehlikeli gerilim
Yeni yılın en önemli kriz bölgelerinin başında Ortadoğu’daki İran-Suudi Arabistan ve dolayısıyla ABD-İsrail eksenli gelişmeler. Katar ile Körfez Arap ülkeleri arasında sağlanan “uzlaşı”dan da anlaşılacağı üzere İran’ı her zamankinden de zor günler bekliyor. Savaş tehlikesi önemli ölçüde arttı. Uluslararası ilişkiler uzmanı Guido Steinberg, Körfez’de Savaş kitabında iki ülke arasındaki güç savaşını Ortadoğu’nun “çekirdek çatışması” olarak adlandırıyor. Biden’ın özel ilgi alanlarından olan Ortadoğu’da İran-Suud gerilimi ve silahlanması üzerinden bütün bir bölge domine edilecek. Buradaki gerilimden Türkiye de her yönüyle derinden etkilenecek.
2) Afganistan - Kırılgan barış
Taliban ile Kabil hükümeti ve ABD liderliğindeki uluslararası koalisyon arasında devam eden görüşme ve çatışmalar bu kadim ülkeyi on yıllardır olduğu üzere yine uluslararası gerilimin merkezine oturtacak. Doha anlaşması gereği iktidara ortak edilecek Taliban ile çatışmalar sürerken Trump’ın halefi Biden’ın asker çekip çekmeyeceği muamma. Tüm açıklamalara rağmen barış görüşmeleri ilerlemiyor, ateşkes çok uzak görünüyor. Taliban, Afganistan’ın büyük bir bölümünü yönetiyor. Bir barış gelecekse şayet bu da Taliban’ın lütfuyla ancak gerçekleşebilir.
3) Mali – Radikal İslamcı terör
Afrika’nın son dönemdeki en önemli çatışma bölgesine dönüşen Mali bütün bir Batı ve Kuzey Afrika’yı tehdit ediyor. Kolonyal güç Fransa’nın askeri varlığına ilaveten Alman askerlerinin de konuşlanacak olması ülkeyi en önemli kriz merkezine çevirecek. Radikal İslamcıların Sahel bölgesinde geniş bir alanı kontrol etmesi ve uluslararası güç merkezlerinin buraya asker çıkarması nedeniyle istikrarsızlık daha da büyüyecek. Fransız müdahalesinin başlamasından sekiz yıl sonra ülke büyük bir cenderenin içinde. Fransa ve G-5 ülkeleri olarak adlandırılan Mali, Nijer, Çad, Burkina Faso ve Moritanya’nın “Sahel İttifak’ı ile IŞİD’in bir kolu olan “Büyük Sahra İslam Devleti”nin savaşı bütün kıtayı etkileyecek.
4) Doğu Ukrayna - Dondurulan savaş
Neredeyse hiç kimse son dönemlerde Avrupa’nın merkezindeki bu savaştan bahsetmiyor. Kırılgan bir ateşkesin yürürlükte olduğu Ukrayna’nın doğusundaki savaşın her an yeniden nüksetme durumu yüksek. Ukrayna, Rusya, Almanya ve Fransa’nın oluşturduğu Normandiya Dörtlüsü arasında bulunan geçici formül sorunu sadece “dondurdu.” Her an ısıtılması gündemde. ABD ile Rusya arasında güç mücadelesine sahne olan ülkede Donbass Savaşı mevcut haliyle patlamaya hazır. Kiev yönetimi Biden yönetiminden beklenti içinde. ABD’nin müdahalesi işleri çığırından çıkarabilir.
5) Güney Çin Denizi - Issız adalar
Dünya ekonomisi için en önemli bölgelerden olan Güney Çin Denizi, küresel ticaretin yaklaşık üçte birini karşılıyor. İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana ABD’nin mutlak bir tahakküm kurduğu bölgede 2014’ten beri Çin de varlığını göstermeye başladı, “ıssız adalar”da askeri üsler inşa ediyor. Yapay adalar stratejik olarak önemli noktalarda. Pistler ve silah sistemleriyle donatıldı. Çin’in adalar üzerinden egemenlik hakkı ABD ve diğer ülkelerin tepkisini çekiyor. Pekin’in egemenlik talep ettiği adalar üç milyon kilometrekareden fazla bir alanı kapsıyor. En az yedi ülke Çin’e karşı: Tayvan, Vietnam, Malezya, Endonezya, Brunei, Filipinler ve Japonya. Son olarak Çin ile Vietnam arasında yaşanan kriz Asya-Pasifik bölgesinin patlaması için bir kıvılcımın yeterli olduğunu gösterdi.