2023 yılında değişen ödenek ve primler
2023 yılında asgari ücrete bağlı olarak değişen ve çalışanları yakından ilgilendiren bazı kalemleri her yıl olduğu gibi bu yılda bilgilerinize sunuyorum:
KIDEM TAZMİNATI
En yüksek devlet memuruna 1 yıl için ödenecek ikramiye tutarını aşamayacak şekilde güncellenen kıdem tazminatı tavanı bize 12 Eylül askeri cuntasının bir hatırasıdır. Çünkü kıdem tazminatına tavan o dönem yönetimde olan cunta marifetiyle getirilmiştir.
Buna göre 1 Ocak 2023 tarihi itibarı ile ücretlilere uygulanacak kıdem tazminatı tavanı 19.982.83 TL’dir. Bu giydirilmiş ücret toplamı üzerinden ödenen kıdem tazminatının ne kadar olursa olsun bu tutarı aşamayacağı anlamına geliyor.
İŞSİZLİK ÖDENEĞİ
Çalışırken işlerini kendi kusurları ve/veya istifa etmek gibi haller dışında bir nedenle kaybedenlere Türkiye İş Kurumu tarafından ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı kadar işsizlik maaşı ödeniyor. Bu oran yürürlükteki asgari ücrete göre belirleniyor en fazla işsizlik ödeneği ise aylık brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemiyor. Yeni asgari ücrete göre en düşük işsizlik ödeneği 4.003.20 TL. en yüksek ödenek de 8.006.40 TL.’ye yükseldi. İşsizlik maaşından binde 7,59 oranında da damga vergisi kesintisi yapılıyor.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMLERİ
4-b (eski Bağ-Kur) İsteğe bağlı sigortalılıkta ödenecek prim tutarını kişiler ödeme güçlerine göre kendileri belirliyor. Ancak ödenebilecek primin üst ve alt sınırı var. En az brüt asgari ücretin yüzde 20’si, en çok da brüt asgari ücretin 7,5 katının yüzde 20’si kadar prim ödenebiliyor. Mevcut asgari ücrete göre isteğe bağlı sigorta primi en düşük 2001.60 TL. iken en yüksek prim tutarı 15012 TL. oldu.
ASKERLİK VE DOĞUM BORÇLANMASI
Emekli olmak isteyen ancak prim gün sayısı yeterli olmayanlar için tanınan doğum ve askerlik borçlanması tutarı da asgari ücret zammı kadar arttı. Yeni asgari ücretle en düşük günlük prim 106.75 TL. En yüksek prim ise 800,64 TL.’ye çıktı.
YURTDIŞI HİZMET BORÇLANLANMASI
Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması olan ülkelerde çalışan işçilerin bu süreleri emeklilikleri için prim ödeyerek çalışmalarına eklemeleri mümkün. Borçlanılacak her gün için tahakkuk ettirilecek tutar şöyle olacak:
Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarının;
Alt sınırı: 333,60 TL x % 45 = 150,12 TL (30 Günlük= 4.503,60 TL)
Üst sınırı: 2.502,00 TL x % 45 = 1.125,90 TL (30 Günlük= 33.777 TL)
GENEL SAĞLIK SİGORTASI PRİMLERİ
GSS primleri de asgari ücret zammı kadar arttı. Geliri brüt asgari ücretin1/3’ünün altında olan kişilerin primlerini devlet karşılıyor. Geliri bunun üzerinde olanlar ise hiçbir işte çalışmasalar dahi primlerini kendileri ödüyor. Brüt asgari ücretin yüzde 3’üne göre hesaplanan GSS primi artan asgari ücretle birlikte 300.24 TL. oldu.
SİGORTASIZ İŞÇİ ÇALIŞTIRMA CEZALARI
Sigortalı işe giriş bildirgesi ile Genel Sağlık Sigortası giriş bildirgesinin yasal süre içerisinde verilmemesinin idari para cezası: 10.008 TL oldu. Sigortalı işe giriş bildirgesinin verilmediğinin mahkeme kararından, denetim elemanlarının tespitlerinden, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir bildirge için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır. Bu ceza da 20.016 TL’ye yükseldi.
ASGARİ ÜCRETLİNİN GÜNLÜK GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ
SGK hastalık, analık ve/veya iş kazasına uğrayıp raporlu duruma düşen çalışanlara çalışamadıkları bu günler için geçici iş göremezlik ödeneği ödüyor. Halk arasında rapor parası, doğum parası gibi isimlerle adlandırılan bu ödenek sigortalının ortalama günlük kazancına (matrah) göre tespit ediliyor. Buna göre asgari ücretli bir çalışan raporlu olduğu her gün için 222.40 TL oldu. Bu durumda örneğin doğum yapan bir kadın işçi 16 haftalık (112 gün) rapor süresi için SGK’den 222.40 X 112 = 24.908 TL geçici iş göremezlik ödeneği alacak.
EMZİRME ÖDENEĞİ
Sigortalı çalışan kadın ve/veya çalışmayan eşi doğum yapan sigortalı erkek işçiye SGK tarafından bir kereye mahsus olarak bir emzirme ödeneği veriliyor bu tutar 2023 yılı için 520.- TL. oldu.