318 yaşında ölmek!
Başlıktaki “ölmek” sözcüğünü küçücük bir müdahaleyle “olmak” da yapabilirsiniz. 318 yaşında olmak 1703 yılında doğmak demek. Bu yaşta bir insan olsa, “Maşallah” demek de az gelir. Bu yaşta bir insan ölse, dense dense vakti çoktan gelmişti denir.
BirGün’ün yaş günlerinde gazetelerin yaşını insan yaşıyla kıyasladığım yazılar yazdım. Emekleme yaşı geçti artık, ayakları üzerinde duruyor dedim. Şimdi güçlendi, değme gençlere toz yutturacak bir hızla koşuyor.
Ancak, geride kalan yıllarda onu susturma çabaları hiç eksik olmadı. Hâlâ öyle. Kimi zaman var gücüyle çığlık attı, kimi zaman ellerini dostlarına uzattı ve her zaman onu yoktan var eden okurunun dayanışmasıyla ayakta kaldı.
Biz göremeyiz ama dilerim 318’inci yaşını görenler de olur. Görenler, ulu bir habercilik çınarına, gerçeğin savunucusuna, sessizlerin sesi olan gazeteye “Maşallah” derken hangi koşullarla boğuşarak o yaşa geldiğini de okuyup öğrenirler bir yerlerden.
318 bir insan yaşı için olacak şey değil. Gazeteler ise ilk yıllarında insan yaşıyla kıyaslanabilse de, insan ömrünü defalarca katlayan bir zamanda kurumsallaşarak bu yaşlara ulaşabiliyorlar.
Alman yayıncı Johann Carolus’un 1605 yılında yayımladığı ve adını “Bütün Önemli Haberlerin Toplamı” diye çevirebileceğimiz Relation aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien kağıt üzerine basılı ilk gazete kabul edilir. Bugün artık hayatta değil.
Gazzetta di Mantova ise bugün hâlâ yaşayan dünyanın en yaşlı gazetesi. Yerel bir İtalyan gazetesi olarak 1664 yılından beri ayakta.
318 yaşında olan ise Avusturya’nın ulusal düzeyde yayımlanan dört ciddi fikir gazetesinden biri olan Wiener Zeitung. Doğum yılı 1703. Diğer ciddi fikir gazeteleri Die Presse 1848, Salzburger Nachrichten 1945, Der Standard ise 1988 doğumlu.
Wiener Zeitung’u diğerlerinden ayıran, bir tür kamu yayını olması. Avusturya’nın resmi gazetesi olması, resmi gazete Amtsblatt’ı haftalık bir ek olarak vermesi ve yaşamasını sağlayan gelirin önemli bir kısmının resmi duyurulardan gelmesi.
Avusturya hükümeti şimdi, Avrupa Birliği’nin 2019/1151 sayılı, resmi duyurularda dijital mecraların kullanımına dair yönergesine yaslanarak Wiener Zeitung’u diğer gazetelerden ayıran bu özelliğini sonlandırmak istiyor. Bu, gazetenin yıllık gelirinin yarısının yok olması ve “318 yaşında olmak”ın “318 yaşında ölmek” haline gelmesi demek.
Dünyanın en yaşlı ulusal gazetesini ölümün eşiğine getiren bir adımı atmayı planlayan Avusturya hükümeti, geçen yıl sadece ülkenin üç bulvar gazetesine; hükümet ve devlete yakın şirketlerle kurumlardan 60 milyon avro reklam geliri aktardı.
Wiener Zeitung kendisini, parti bağı olmayan ve hayatın her alanını kapsayan; parlamenter demokrasiye bağlı, düşünce çeşitliliğine saygı duyan; yüksek gazetecilik standardıyla adil ve bağımsız bir yayıncılık yapmayı ilke edinen; kişilerin, siyasi partilerin, şirketlerin, kamu kuruluşları, lobiler ve çıkar grupları ile dini ve ideolojik merkezlerin etkisine kapalı bir gazete olarak tanımlıyor.
Ne yazık ki, dev holdinglerin hâkim olduğu dünyanın yeni medya sahiplik yapısı 318 yıllık böylesi “resmi gazete” sıfatındaki yayınlara bile ölümü dayatıyor.
Avrupa Gazeteciler Birliği (AEJ) Avusturya’da bu 318 yıllık çınarın ölümüne izin vermemek için bir kampanya yürütüyor. Onun yaşatılmasını, ülkede canlı ve çoğulcu bir medya ortamı için zorunlu görüyor.
Bu yazı da, Hrant Dink gibi bir yazarı katledilmiş, sorunlar yumağı bir ülkenin sorunlarla boğuşan genç gazetesi BirGün’den dünyanın en yaşlı ulusal gazetesine uzatılmış bir dayanışma eli olsun.