4 ayda 368 yaşlı hak ihlali sonucu öldü

Yaşlılara yönelik hak ihlalleri izleme çalışması Senex İzleme, 2024’ün 3’üncü dönemine ilişkin raporunu yayımlandı. Eylül-Aralık döneminde basına yansıyan haberlerin izlem ve değerlendirmesi ile oluşturulan rapora göre yaşlılara yönelik şiddet, ihmal, istismar ve ayrımcılıklardan oluşan 709 hak ihlali vakası tespit edildi. Bu vakaların %52’si yani 368’i ölümle sonuçlandı.

Senex’in bulgularına göre, Türkiye’de son 48 ay içinde ölüm oranı en yüksek dönem oldu. Her 10 yaşlıdan 5’i yaşadığı hak ihlali sonucunda yaşamını yitirdi.

Antalya araştırmasına göre 2013, 2016 ve 2020 dönemlerinde yaş ayrımcılığı yüzde 3.5’ten yüzde 7’ye ve son olarak yüzde 10’a yükseldi.

BURSA İLK SIRADA

En fazla yaşlı hak ihlali 43 vaka ile Bursa’da yaşandı. Hak ihlallerine uğratılan yaşlıların yüzde 32’si kadın, yüzde 58’i erkek, yüzde 8’i yaşlı çiftlerden oluştu. Yaşanan şiddet, ihmal, istismar ve ayrımcılıkların %31’i 65-74 yaş grubundakilere, yüzde 38’i 75 yaş üzerindekilere uygulandı.

123  ŞÜPHELİ ÖLÜM

Yaşlılar, türlerine göre ihmalde 190 vaka ile trafik kazalarıyla karşılaştı. Yaşlıların yaya geçidi kullanırken yaşadığı trafik kazaların sayısı bir hayli yüksek. İkinci sırada şüpheli ölümler yer aldı. Üçüncü sırada ise kayıp vakaları yer aldı. Yangın vakaları da ilk beş hak ihlali arasında yer aldı.

Türkiye’de yaşlıların 410 vaka ile en fazla yaşam hakkı ve can güvenliği hakkının ihlal edildiğini görüldü. İkinci sırada, güvenlik, şiddet ve suçtan korunma hakkının ihlal edildiğini tespit edildi. (175 ihlal). Bununla birlikte, 41 vakada bakım hakkı, 35 vakada barınma hakkı, 27 vakada çevre güvenliği hakkı, 7 vakada iş sağlığı ve güvenliği hakkı ihlal edildi.

SORUMLULUK DEVLETİN

Raporda bir vaka paylaşılarak şu yorum yapıldı:  “Annesine bakım veren emekli  yaşamına son verdi. Annesi evlerinde üç gün boyunca yardım bekledi.” Bu vaka bakım veren aile üyelerinin desteğe ihtiyaç duyduklarını gösterdiği gibi, bakım alanların sorumluluğunun ailenin omzuna yüklenmemesi gerektiğini de bizlere gösteriyor. Bakım hakkı devletin sorumluğu. Derin bir yoksulluğun içinde eşlerine, çocuklarına, ebeveynlerine, yakınlarına bakım vermeye devam ediyorlar.

YANGINDA ÖLÜYORLAR

Direktörlüğünü Özgür Arun’un yaptığı raporda şu değerlendirme yapıldı:

• Yaşlı hak ihlallerinde bu dönem can kayıpları arttı.

• Şüpheli ölümlerin yaygınlaşma eğilimi izlendi.

• İhmal sonucu gerçekleşen kaybolma, yüksekten düşme, trafik kazası gibi nedenleriyle can kaybı devam etti.

• Cinayet vakalarında da yaşlının birinci derece yakını tarafından öldürüldüğü görüldü.

• Yangın vakaları yaşamı tehdit eden olaylar arasında yer aldı. Özellikle kırsalda yalnız yaşayan yaşlıların karşılaştığı yangın vakaları dikkat çekti. 57 yangında 22 yaşlı hayatını kaybetti, 35 yaşlı ağır yaralandı.

• Hak ihlali ile karşılaşanların neredeyse tamamı yoksul yaşlılardı.

• Yaş dostu çevre hizmetleri ile yaşlıların yüksekten düşme, çarpma, yangın ve benzeri vakaların önlenmesi mümkün.

• Yargı mensupları ve kolluk güçlerinin etkin soruşturma yürütmesi için yaş ayrımcılığı konusunda donanımlı olmalı. Şüpheli ölümlerin genelinde “Yaşlıydı, zaten yaşamını yitirecekti”  ön yargısı nedeniyle etkin soruşturma yapılmadığı yönünde duyumlar alındı.

∗∗∗

ŞİDDET, İHMAL, İSTİSMAR VAKALARINDA ARTIŞ VAR

2024’ün son dört aylık döneminde yaşlıların en fazla yaşadığı şiddet, ihmal ve istismarlar.

Trafik kazaları: 190

Şüpheli ölüm: 123

Kayıp vakaları: 74

Yangın: 57

Düşme: 33

Dolandırıcılık: 31

İhmal: 29

Fiziksel şiddet: 22

İş kazası: 22

Karbonmonoksit zehirlenmesi: 16

Hak ihlali: 14

İntihar: 13

Cinayet: 11

Ekonomik şiddet: 9

Başıboş hayvan saldırısı: 9

Diğer: 55 (cinsel saldırı, hırsızlık, gasp, zehirlenme, taciz ve bıçaklı saldırı)