50 yıldır çözülemiyor: Çin-Hindistan sınır geriliminde müzakerelerin 15. turu bugün

Çin ile Hindistan sınırında yarım asırdan uzun süredir devam eden sınır anlaşmazlığı çözülmeyi bekliyor.

Taraflar Haziran 2020’de Ladakh bölgesindeki Galwan Vadisi'nde çıkan sınır çatışmasının ardından gerilimi düşürmek üzere kolordu komutanları düzeyinde 14 tur görüşme yürüttü ancak süreçten somut sonuç alınamadı.

Komutanlar arasında 15. tur görüşmeleri başlayacak. Görüşme öncesinde iki ülkeden olumlu mesajlar verildi. En son 12 Ocak’ta yapılan 14. tur görüşmelerinde taraflar Himalayalar’daki sınırın batı bölümü konusundaki anlaşmazlıkları büyük ölçüde giderdiklerini duyurmuştu. Yeni görüşmelerde buradaki uzlaşmanın, sınırın tümüne uygulanması umuluyor.

TARAFLAR SIK SIK KARŞI KARŞIYA GELİYOR

Çin ile Hindistan arasındaki Himalaya Dağları'nın çevrelediği belirsiz sınır hattı, ülkeler arasında egemenlik tartışmalarına neden oluyor. Akarsular, göller, buzullar ve karlı zirvelerin bulunduğu 3 bin 500 kilometrelik sınır, tarafları sık sık karşı karşıya getiriyor.

Pekin yönetimi, "Güney Tibet" olarak adlandırdığı Hindistan'ın Arunaçal Pradeş eyaletindeki 90 bin kilometrekarelik toprakta hak iddia ederken Yeni Delhi ise Aksay Çin Platoları'nı kapsayan 38 bin kilometrekarelik alanın, Pekin yönetimince işgal edildiğini savunuyor.

İki ülke arasında yarım aşırı aşan egemenlik ihtilafı şöyle gelişti:

► 1949-1962 dönemi ve ilk Hint-Çin çatışması

Çin’de 1949’da iktidara gelen hükümet, Tibet’in batısı ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ni birbirine bağlayan 1200 kilometre uzunluğunda kara yolu inşa etti. Yolun 179 kilometrelik kısmı Hindistan'ın hak iddia ettiği Aksay Çin Platosu'ndan geçiyordu.

1960’ta Hindistan Başbakanı Jawaharlal Nehru ile Çinli mevkidaşı Cu Enlay arasındaki mutabakatın ardından her iki ülkeden de yetkililer sınır anlaşmazlığını çözmek için görüşmelerde bulundu.

Sınır konusunda anlaşamayan iki ülke, 1962’de savaşa girdi. Sınırdaki çatışmalarda 3 bin Hint, 700 Çinli asker öldü.

► 11 Eylül 1967 "Nathu La" ve "Cho La" çatışmaları

Çin Ordusu, Hindistan’ın Sikkim eyaletinin doğusundaki dağ geçidi olan Nathu La'daki Hint askeri noktasına saldırılar düzenledi ve iki ülke arasında burada ve Nepal ile Hindistan arasındaki komşu Cho La Geçidi'nde çatışmalar yaşandı.

► Ekim 1975

Hindistan'ın Arunachal Pradeş eyaletinin Tawang bölgesinde yer alan Tulung La'da iki ülke askerleri arasında yaşanan çatışmada 4 Hint askeri hayatını kaybetti. Olay daha sonra iki devriye aracının siste yollarını kaybetmesi sonucu oluşan bir kaza olarak tanımlandı.

► Nisan 2013

Hindistan, Çin birliklerinin iki ülke arasındaki Fiili Kontrol Hattı'ndan (FAC) 10 kilometre içeri girerek Daulat Beg Oldi’de kamp kurduğunu açıkladı. Daha sonra Hindistan, Çin birliklerinin 19 kilometre ilerlediğini öne sürdü.

Her iki ülkenin askerleri karşı karşıya gelecek şekilde kamplar kurarken yaşanan gerilim, askerlerin mayıs başında geri çekilmesiyle sona erdi.

► Eylül 2014

Hindistan, Ladakh'taki sınır köyü Demchok’ta kanal inşa etmeye başladı ve bu durum Çin tarafından protesto edildi. Olayın ardından Çin, bölgeye birliklerini gönderdi ve 3 hafta sonra her iki tarafın askerlerinin söz konusu alandan çekilmesiyle gerilim sona erdi.

► Eylül 2015

Hint askerlerinin Çinli askerlerce inşa edilen nöbet kulübesini sökmesiyle iki ülke birlikleri, Ladakh’ın kuzeyindeki Burtse bölgesinde karşı karşıya geldi.

► Haziran 2017

Hindistan’ın Sikkim eyaleti ve Butan sınırı boyunca uzanan Doka La geçidi yakınındaki tartışmalı Doklam bölgesinde askeri bir anlaşmazlık meydana geldi.

Çin, bölgeye getirdiği ağır yol yapım araçlarıyla yol inşa etmeye başladı. Hindistan, Çin’in yol inşasına başlamasından iki gün sonra 18 Haziran’da buraya birlikleriyle müdahale etti.

► Ağustos 2017

Deniz seviyesinden 4 bin 350 metre yükseklikte yer alan Pangong Gölü’ndeki olaylarda her iki taraftan da çok sayıda asker yaralandı. Hindistan basını, 72 Hint askerinin yaralandığını ve bazılarının hastanelere kaldırıldığını duyurdu.

► 5 Mayıs 2020

Ladakh’tan Çin’in Tibet Özerk Bölgesi'ne uzanan Pangong Gölü çevresinde Hint ve Çin askerleri arasında bu yıl arbede yaşandı. Basına yansıyan görüntülerde askerlerin yumruk yumruğa kavga ettiği ve birbirlerine taş fırlattığı gözlemlendi.

► 10 Mayıs 2020

Sikkim eyaletinin Muguthang Vadisi’nde iki ülke askerleri karşı karşıya geldi. CNN’de yer alan habere göre, olaylarda 7’si Çinli, 4’ü Hint olmak üzere 11 asker yaralandı. Press Trust of India’daki haberde 150 askerin olaya karıştığı kaydedildi.

► 21 Mayıs 2020

Çin birlikleri, Hindistan’ın yol inşasına itiraz ederek Ladakh’taki Galwan Vadisi’ne girdi.

► 24 Mayıs 2020

Çin birlikleri "Hot Springs, Patrolling Point 14 ve Patrolling Point 15” bölgelerinde kamp kurdu. Söz konusu yerlerin her birinde 800 ila 1000 Çinli asker çadır kurarken bu bölgelere ağır araçlar sevk edildi ve gözetleme ekipmanları getirildi.

► 15 Haziran 2020

Ladakh bölgesindeki Galwan Vadisi'nde, Hint ve Çinli askerler arasında çıkan çatışmada 20 Hint askeri yaşamını yitirdi. Hint basını, 43 Çinli askerin öldüğünü veya ağır yaralandığını öne sürdü.

► 28 Haziran 2020

Haziran 2020'deki kanlı çarpışmanın ardından Hindistan, Himalaya Dağları’ndaki Ladakh’a karadan havaya füze savunma sistemi yerleştirdi.

► 30 Haziran 2020

Bölgede artan askeri hareketliliğin ardından Çin de Doğu Ladakh'a obüs ve tank konuşlandırdı.

► 11 Eylül 2020

Rusya'nın başkenti Moskova'da bir araya gelen Hindistan ve Çin'in savunma bakanları, tartışmalı birliklerin sınır bölgelerinden geri çekilmesi, uygun bir mesafenin muhafaza edilmesi ve Ladakh'ta gerilimin düşürülmesi konusunda anlaşıldığını açıkladı.

İki ülkenin askeri heyetleri arasında sınırdaki gerilimi düşürmek amacıyla kolordu komutanları düzeyinde görüşmeler başlatıldı.

► 22 Ocak 2021

Hint basınında yer alan haberlerde, iki ülke askerlerinin, 22 Ocak'ta Hindistan'ın Nepal ile Butan arasındaki Sikkim eyaletinin kuzeyindeki Naku La geçidinde çatıştığı, her iki taraftan da yaralıların olduğu ifade edildi.

AA