İran’da benzin fiyatlarına yapılan büyük zam sokakları ateşledi. Peki eylemler nasıl başladı, gelinen aşamada ne durumda. 6 maddede derledik

6 maddede İran’da ne oldu?

HABER MERKEZİ

İran'da benzin fiyatının 3 katına çıkarılması, halkın sokaklara inmesine neden oldu. Gelinen aşamada resmi açıklamalara göre ülkede durum ‘kontrol altına’ alındı.

Peki İran’da eylemler neden ve nasıl patlak verdi; ne oldu?

İşte 6 maddede İran’da yaşananlar:

BENZİN ZAMMI ATEŞLEDİ

1- İran’da eylemler 15 Kasım’da hükümetin benzin fiyatlarına yaptığı yüzde 300 zammın ardından patlak verdi. Benzinin litre fiyatı, devlet tarafından bir ay içinde sübvanse edilen 60 litreden fazla alınması halinde 1000 tümenden (50 kuruş) 3000 tümene (1,5 lira) yükseltildi.

İlk eylemler Ahvaz, Meşhed ve Sircan kentlerinde düzenlendi, ardından da ülke geneline yayıldı. Başkent Tahran, Tebriz, Meşhed, Ahvaz, Sircan, İsfahan, Şiraz, Kum, Yezd, Kirmanşah ve Kereç gibi kentlerde halk ile polis arasında çatışmalar yaşandı.

Sosyal medyada, eylemler sırasında polis şiddetiyle kimi İranlıların öldüğüne dair paylaşımlar yapılsa da resmi makamlar bunu kabul etmedi. Tahran ve Kirmanşah’ta ise 5 polis öldü. Önceki gün de biri Devrim Muhafızları komutanlarından olmak üzere 3 polis ve milisin öldüğü duyuruldu

İran’ın yarı resmi Fars Haber Ajansı’na göre, eylemler süresince bin eylemci gözaltına alındı.

6-maddede-iran-da-ne-oldu-651723-1.

EYLEMLERYAYILDI

2- Eylemlerin başlamasının ardından Tahran Büyük Çarşı esnafı kepenk kapattı. Üniversite öğrencileri de hükümeti protesto etti. Tahran ve Tebriz gibi köklü üniversitelerde ülkedeki hayat pahalılığı protesto edildi.

Eylemlerin yayılmasının ve kitleselleşmesinin ardından hükümet çareyi internet erişimini kesmekte buldu. Hükümet Sözcüsü Ali Rebii, internet kesintisinin “güvenlik sağlanana dek” süreceğini dile getirdi.

Devrim Muhafızları tarafından birkaç gün önce yapılan yazılı açıklamada ise eylemlerin sona erdirilmesi istendi, aksi takdirde göstericilerin “devrimci yöntemlerin kullanılacağı sert bir müdahaleyle” karşı karşıya kalacağı tehdidinde bulunuldu.

ÖNLEM: GELİRİN DAĞITILMASI

3- Ülke yönetimi, toplumsal tepkiyi dindirmek amacıyla benzin zammından elde edilen gelirin parçalar halinde halka dağıtılmaya başlayacağını açıkladı. İran Cumhurbaşkanı Ruhani, ‘yardım parası’nın en kısa sürede 18 milyon aileye dağıtılacağını duyurdu. Bu kapsamda dün (19 Kasım) zamdan elde edilen gelirlerin bir kısmı halka dağıtıldı. Yardımların ilk aşaması kapsamında, 55 bin tümen (27,5 TL) ila 205 bin tümen (102,5 TL) aile hesaplarına yatırıldı.

SİYASİ GERİLİM

4- Benzin zammı, ülke siyasetinde küçük çaplı tartışmalar çıkardı. Muhafazakârlar başta olmak üzere pek çok kesim zam nedeniyle Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye yüklendi. Reformistler ise konunun meclise getirilmemiş olmasını eleştirdi. Parlamentodaki reformist Ümit Grubu, zam kararının mecliste görüşülmesi için yasa teklifi hazırlığındayken, ülkenin dini Ali Hamaney’in zammın yapılmasından 2 gün sonra kararı desteklediğini açıklaması, reformistlerin tekliflerini geri çekmesine neden oldu. Dini liderin bu çıkışının ardından muhafazakârlar da yönetimi ve Ruhani’yi eleştirmekten vazgeçti.

ABD’DEN EYLEMLERE DESTEK

5- İran’daki bu gelişmeler en çok ABD’yi memnun etti. Halkın haklı zam isyanını kendi emperyalist hedefleri doğrultusunda değerlendirmek isteyen Washington, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo aracılığıyla eylemleri desteklediğini açıkladı. Bazı Avrupa Birliği ülkeleri de Tahran yönetimine ‘protestolara saygı duyma’ çağrısı yaptı. İran ise ABD ve AB’den gelen açıklamaları eleştirdi.

‘KONTROL ALTINA ALINDI’

6- İran yasal sözcüsü Gholamhossein Esmaili, dün yaptığı açıklamada, İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun hükümet karşıtı protestoların devam etmesi durumunda ‘ciddi’ önlemler alınacağı uyarısı sonrası, ülke genelinde durumun kontrol altına alındığını söyledi. Esmaili, “Ülkede yeniden barış sağlandı” ifadelerini kullandı.