75’inci yılda yeni savaş politikaları

Haber Merkezi

Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinden oluşan Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO), kuruluşunun 75’inci yılı, ABD’nin başkenti Washington’da düzenlenen bir zirve ile kutlanıyor. Etkinlikte, ABD Başkan Joe Biden ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg açılış konuşması yaptı. ‘‘Hiç olmadığımız kadar güçlüyüz’’ değerlendirmesinde bulunan Joe Biden, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ‘‘Ukrayna’da durmayacağını’’ savunarak, ‘‘Ancak şunu bilin ki Ukrayna, Putin’i durduracaktır. Özellikle bizim kolektif desteğimizle’’ dedi.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre 3 günlük zirvede, “ittifak coğrafyasına yönelik meydan okumalar ve riskler karşısında teşkilatın, caydırıcılık ve savunma alanındaki gayretleri ile Ukrayna’daki durum ve bu ülkeye yönelik destek hakkında görüş alışverişinde” bulunulacak.

ERDOĞAN’IN NATO SEVDASI

NATO’nun Asya-Pasifik bölgesindeki ortakları Avustralya, Japonya, Güney Kore ve Yeni Zelanda’nın liderleri, Ukrayna Devlet Başkanı ve Avrupa Birliği temsilcileri de ilgili oturumlara katılım sağladı. Erdoğan da dün  Zirve’ye katılmak üzere gittiği Washington’daki temaslarına başladı. Açılış etkinliğinin ardından Erdoğan, Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile konakladığı otelde görüştü. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre görüşmede, Türkiye ve Macaristan ikili ilişkileri, Türkiye’nin AB’ye katılım süreci ile bölgesel ve küresel konular ele alındı. Zirve öncesi basın toplantısında konuşan Erdoğan,  NATO’nun gayretlerinin artırılmasının gerektiğinin altını çizeceğiz’’ dedi.

Bu yılki zirve gündeminde, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ana gündem maddesi olacağını anımsatan Erdoğan, ‘‘NATO savaşın bir tarafı haline getirilmemeli’’ dedi. Türkiye’nin NATO’nun misyonlarına ve harekatlarına en fazla katkı sağlayan ilk 5 ülkeden biri olduğunu söyleyen Erdoğan, ‘‘İmkân ve kabiliyetler açısından NATO’nun bel kemiği ülkelerin başında yer alıyoruz’’ ifadelerini kullandı. Öte yandan 75. yılını geride bırakan NATO’nun Sovyetlerin dağılmasının ardından tek egemen güç olarak kaldığı düşüncesi her geçen gün zayıflıyor. Bir yanda Şangay İşbirliği Örgütü Belarus’un da katılmasıyla genişlerken zirvenin gerçekleştiği saatlerde Hindistan ile Rusya’dan dikkat çeken görüşme hamlesi geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, uzun süredir ABD Başkanı Biden ile Beyaz Saray’da görüşme yapmak için çaba harcıyor. Erdoğan, NATO’nun bel kemiğiyiz mesajı verirken diğer yandan da Rusya ile temaslarını sürdürüyor.

∗∗∗

SAVUNMA HARCAMASI YÜZDE 2’YE ÇIKTI

NATO üyesi devletler, bir yandan kendi savunmalarını güçlendirmeye çalışırken, bir yandan da Rusya ile savaşan Ukrayna ordusunu güçlü tutmak için silah yardımını sürdürüyor. Geçen Mart ayında İsveç’in üyelik başvurusuna Macaristan Parlamentosu’nun da onay vermesiyle İskandinav ülkesi, Mart ayında NATO’ya katılan son ülke oldu. NATO, 4 Nisan 1949’da aralarında ABD, İngiltere, Kanada ve Fransa’nın da bulunduğu 12 ülke tarafından kuruldu. NATO’nun kurulmasına öncülük eden anlaşma ise, Washington’daki Mellon Oditoryumu’nda imzalandı.

Kurulduğunda NATO’nun hedefi, Sovyetler Birliği’nin Avrupa’da genişlemesini engellemek amacıyla bir blok oluşturmaktı. NATO, üye ülkelerden birinin saldırıya uğraması halinde diğerlerinin ona savunması için yardım etmesi ilkesine dayanıyor. NATO’nun kendine ait bir ordusu bulunmuyor ancak üye ülkeler ortak askeri tatbikatlar düzenleyebiliyor, krizlere yanıt olarak toplu askeri eylemler gerçekleştirebiliyor. NATO’nun Avrupa ve Kuzey Amerika’da 31 üyesi bulunuyordu. İsveç’in de resmen katılmasıyla bu sayı 32’ye çıktı.

Sovyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasından sonra Doğu Avrupa’da Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Romanya, Litvanya, Letonya ve Estonya da ittifaka katıldı. Ukrayna birliğe katılmak için çaba sarf ederken Filipinler, Yeni Zelanda gibi ülkeler de NATO’da olmadıkları halde NATO ile birlikte hareket ediyor. İsveç ve Finlandiya’nın katılımıyla NATO, 1990’lı yıllardan bu yana en büyük genişlemesini yaşıyor. NATO’nun saflarına yaklaşık 300 bin aktif ve yedek asker eklenecek. Ukrayna, Bosna Hersek ve Gürcistan da NATO’ya katılma talebinde bulundu. NATO, üye ülkelerden milli gelirlerinin en az yüzde 2’sini savunmaya harcamalarını talep ediyor. Bu ülkelerden 23’ünün 2024’te bu hedefi tutturacağı öngörülüyor. 2014’te ise yalnızca 3’ü bunu başarabilmişti. Türkiye’nin 2023 yılında savunmaya yönelik harcaması gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYH) yüzde 1,31 oranındaydı.

MODİ VE PUTİN BİR ARAYA GELDİ

ABD, Rusya ve Hindistan’ı köşeye sıkıştırmak isterken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Rusya’nın başkenti Moskova’da bir araya geldi. Kremlin Sarayı’nda gerçekleşen görüşmenin basına açık kısmında konuşan Putin, iki ülke arasındaki ticaret hacminin geçen yıl yüzde 66 arttığını vurguladı. Ticaret hacminin bu yılın ilk çeyreğinde de yüzde 20 arttığına işaret eden Putin, ‘‘İlişkilerimiz ayrıcalıklı bir stratejik ortaklık niteliğine sahiptir’’ dedi.

İki ülkenin BRICS, Şanghay İşbirliği Örgütü ve Birleşmiş Milletler nezdinde yakın işbirliği yürüttüğünü belirten Putin, ‘‘En kritik konulara gösterdiğiniz ilgiden, özellikle de Ukrayna krizini öncelikle barışçıl yollarla çözmenin yollarını bulmaya çalışmanızdan ötürü size minnettarım’’ diye konuştu. Modi ise konuşmasında dünyanın son 5 yıldır çeşitli sorunlarla mücadele ettiğine dikkati çekerek, ‘‘Roketler ve füzeler sorunların çözümüne yardımcı olmayacak. gerekli olduğuna inanıyoruz’’ ifadesini kullandı.

ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ GENİŞLİYOR

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) 24’üncü Devlet Başkanları Zirvesi de geçen hafta gerçekleşti. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in ev sahipliğinde Bağımsızlık Sarayı’nda düzenlenen toplantıya Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, İran Cumhurbaşkanı Muhammed Muhbir, Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar katıldı. Ülke liderleri toplantıda Belarus’un örgüte tam üyeliğine ilişkin belgeyi imzaladı. İmza töreninden sonra açıklama yapan Tokayev, Belarus Devlet Başkanı Lukaşenko’yu tebrik etti. Toplantı basına kapalı olarak devam etti. 2001 yılında kurulan ve Kazakistan, Hindistan, İran, Çin, Kırgızistan, Pakistan, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan’ın üye olduğu örgüte Belarus’un katılmasıyla toplam üye sayısı 10 oldu.