ABD’den diyalog teklifine yeşil ışık

DIŞ HABERLER SERVİSİ

Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın 17 Aralık'ta açıkladığı ABD ve NATO'ya önerilen güvenlik anlaşmasının yankıları sürüyor. Anlaşmanın taslak metninde, Ukrayna'nın NATO'ya olası üyeliğinin reddedilmesi ve NATO'nun Doğu Avrupa ve Kafkasya'daki askeri faaliyetlerinin sona erdirilmesi önerilerinin yer alması Kiev'i rahatsız etti. Washington ise Moskova'nın gönderdiği taslak metinde yer alan "ABD'yle en kısa zamanda ciddi müzakerelere başlanması" teklifine "Diyaloğa açığız" yanıtı verdi.

Ukrayna Dışişleri Bakanlığı'ndan Rusya'nın anlaşma önerisine karşı yapılan açıklamada, "Ukrayna ve NATO'nun ilişkilerinin seyrini yalnızca tarafların belirleyeceği" konusunda uyarı yapıldı. Bakanlık sözcüsü Oleg Nikolenko, Ukrayna resmi haber ajansı Ukrinform'a yaptığı açıklamada, Avrupa Atlantik bölgesindeki ana güvenlik sorununun Rusya'nın silahlı saldırganlığı olduğunu savundu. Nikolenko, ülkesinin yabancı devletlerle askeri işbirliği ilişkilerine Rusya'nın yön veremeyeceğini ifade etti. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitriy Kuleba ise önceki gün CNBC kanalına verdiği demeçte, Batı ülkelerinin Ukrayna krizi nedeniyle Moskova’nın SWIF sisteminden dışlanması da dahil olmak üzere Rusya'ya yönelik ekonomik yaptırım paketi üzerinde çalıştıklarını duyurmuştu.

DİYALOG ÖNERİSİNE ABD'DEN YEŞİL IŞIK

Ukrayna krizinde Rusya'ya yönelik baskıyı artıran ABD'den ise anlaşma önerisine yeşil ışık yakıldı. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Rusya'nın güvenlik anlaşması taslağını ABD'ye ilettiğini duyurmasının ardından yaptığı açıklamada "Rusya ile diyaloğa hazır olduğumuzu açıkça belirttik" dedi. Sullivan, "Rusya kendi endişelerini dile getirdi, biz de kendi endişelerimizi değerlendirmeyi önereceğiz. Bazı alanlarda ilerleme olacak, diğerlerinde fikir ayrılıkları" açıklaması yaptı.

Ancak ABD'nin Ukrayna'ya silah yardımları ülke basınında da tartışma konusu. Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, ABD'nin Afgan ordusuna göndermeyi planladığı askeri ekipmanları Ukrayna'ya göndermeye hazırlandığı yönünde önceki gün bir haber yayımlamıştı. Haberde, Ukraynalı askeri yetkililerin ABD Savunma Bakanlığı yetkilileriyle yaptığı görüşmede, aralarında Mi-17 tipi helikopterlerin de bulunduğu bir askeri yardım paketinde anlaşmaya varıldığı ancak Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi'nin bu planı henüz onaylamadığı ifade edilmişti.

SOFYA'DAN NATO'YA ARABULUCULUK TEKLİFİ

Avrupa Birliği'nden (AB) de Rusya'ya yönelik yaptırım tehditleri sürerken Bulgaristan'da kurulan yeni hükümetten ise "arabuluculuk" önerisi geldi. AB üyesi Bulgaristan'ın yeni Başbakanı Kiril Petkov, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'le görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, "Hükümetinin Ukrayna-Rusya kriziyle ilgili arabuluculuk gibi diplomatik rol üstlenmekten memnuniyet duyacağını" söyledi. "Petkov, NATO ve Avrupa Birliği ile Ukrayna konusunda tamamen aynı fikirdeyiz. Bu açıdan, yapabileceğimiz tüm katkılara da açığız. Tek çözüm yolu, diplomasidir" açıklaması yaptı.

DOKUZ MADDELİK TASLAK SUNULMUŞTU

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Rusya ile ABD arasındaki güvenlik garantileri sözleşmesinin ve Rusya ile NATO ülkeleri arasındaki güvenlik anlaşmasının taslaklarını 17 Aralık'ta paylaşmıştı. Bakanlığın taraflara ilettiği taslak metinde dokuz maddeye yer verilmişti. Taslakta, "Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü üyesi olan taraflar, Ukrayna ve diğer devletlerin katılımı da dahil NATO'nun daha fazla genişlemesini engelleyen yükümlülükleri kabul eder. Ukrayna'nın yanı sıra Doğu Avrupa, Kafkasya ve Orta Asya'daki diğer ülkelerin topraklarında askeri faaliyet yürütmeyi reddeder" maddelerinin yer alması Ukrayna kriziyle ilgili gerilimi körüklemişti. Ayrıca taslak metinde, ABD'nin Rusya'yla en yakın zamanda ciddi müzakerelere başlamasının temenni edildiği ifade edilmişti.

***

Rusya ‘açık semalar’ kararını uyguladı

Rusya, Açık Semalar Anlaşması'ndan tamamen çekildi. ABD'nin Kasım 2020'de Açık Semalar Anlaşması'ndan çekilmesiyle bu kararı alan Rusya, söz konusu anlaşmadan resmen çıktığını dün açıkladı. Rusya Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, anlaşmada kalmaya devam eden ülkelerin kararına saygı duyulduğu belirtilerek, "Onlara yapıcı ve verimli bir ortak çalışma diliyoruz. Ancak ABD ve Rusya olmadan anlaşmanın etkisinin ciddi şekilde azalacağı aşikar. Nitekim anlaşmanın uygulandığı alan yüzde 80 küçülecek ve 2022'de planlanan açık semalar misyonlarının sayısı keskin şekilde azalacak" denildi. Bakanlık, mayıs ayında yaptığı açıklamada Moskova'nın Açık Semalar Anlaşması'ndan çıkılmasıyla ilgili iç prosedürü başlattığını, prosedürler tamamlandıktan sonra diğer taraf ülkelere konuyla ilgili bir nota gönderileceğini ve Moskova'nın anlaşmadan çekileceğini duyurmuştu. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de 7 Haziran'da Açık Semalar Anlaşması’ndan çekilmeyi öngören yasayı imzalamıştı. Rusya ve ABD, "askeri faaliyetlerde şeffaflığı teşvik etmek, silah kontrolünü ve diğer anlaşmaları gözlemlemeyi kolaylaştırmak" amacıyla silahsız keşif uçuşlarına izin veren Açık Semalar Anlaşması'nı imzalayan 34 ülke arasında yer almıştı. 1992'de imzaya açılan Açık Semalar Anlaşması'nın tarafları arasında Türkiye de bulunuyor.