ABD’nin, Suriye’nin kuzeyine kurmayı planladığı gözlem noktaları Ankara ve Washington arasında düşük perdeden bir gerilimin konusu. Diplomatik dile bağlı kalarak esas amaçlar açık edilmese de iki ülkenin de hedefi bölgedeki etkinliğini artırmak

ABD-Türkiye arasında gözlem noktası satrancı

POLİTİKA SERVİSİ

ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey’in önceki gün yaptığı Ankara ziyaretinin en kritik başlıklarından birini Suriye’nin kuzeyine kurulması planlanan ‘gözlem noktaları’ oluşturdu. ABD ve Türkiye, konu üzerinden diplomatik bir bilek güreşinin ortasında.

Jeffrey ile Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın yaptığı Suriye konulu 3. ortak çalışma grubu toplantısının ardından verilen mesajlar, toplantının en kritik başlıklarından birinin, ABD’nin Suriye’nin kuzeyinde kuracağını açıkladığı ‘gözlem noktaları’ olduğunu gösterdi. Türkiye tarafının basına geçtiği bilgilere göre Jeffrey ile görüşmesinde Akar, ABD’nin YPG ile ilişkisini sonlandırması ve gözlem noktalarından vazgeçilmesi gerektiğini ifade etti.

‘ENDİŞELERİ İLETECEĞİZ’
ABD temsilcisi Jeffrey ise, Fırat’ın doğusunda kurulacak gözlem noktalarına ilişkin bir soru üzerine, ABD Savunma Bakanı James Mattis’in bu konuyu yeterince açıkladığını belirtti. Gözlem noktalarının hedefinin, Türkiye’nin de güvenliği dahil olmak üzere, o bölgedeki güvenliği garantilemek olduğunu dile getiren Jeffrey, amaçlarını şöyle açıkladı: “(Gözlem noktalarının) Amacı, taciz ateşi açılmasından vazgeçirmek. Onlar ‘muharebe konuşlanması’ değiller. ‘Gözlem’ noktaları. Kimseyi kimseye ateş açmaktan alıkoymayı amaçlıyor değiller. Bir alanda gözlem yapabiliyorsak, o alanda yüksek ihtimalle daha az ateş açılacağı fikriyle, orada ne olup bittiğini anlamayı amaçlıyorlar.”

Jeffrey, sözlerinin devamında, “Bakan Akar, endişeleri konusunda açık ve netti. Endişelerin tamamını Washington’a taşıyacağız” dedi.

TÜRKİYE’NİN RAHATSIZLIĞI
ABD, konuyla ilgili bu açıklamayı yaparken Türkiye’nin tezi ise söz konusu gözlem noktalarının amacının Türkiye’nin operasyonlarını sınırlamak olduğu. Sınırın 1-2 km uzağında, Suriye tarafında kurulacak bu gözlem noktalarının yaklaşabilecek bir tehlikeyi haber vermek için geç kalacağı savunuluyor. Ankara yönetimine göre esas amaç, Türkiye’nin Fırat nehrinin doğusuna düzenleyebileceği bir operasyona engel olmak.

Türkiye’nin önerisi ise, gerçek amaç eğer tehlikelerden haberdar etmekse gözlem noktalarının sınırın 15-20 km içine kurulması gerektiği.

AKP’ye yakınlığıyla bilinen Yeni Şafak gazetesinde üç gün önce yayımlanan bir haberde, ismi verilmeyen ‘askeri kaynakların’ konuyla ilgili şu değerlendirmesi yer aldı: “Amerika’nın yaptığı gözlem noktası değil gözetleme noktası kurmaktır. Fırat’ın doğusunda PYD’ye koruma kalkanı oluşturulmaktadır. Amerika açıkça Türkiye’nin Fırat’ın doğusuna olası müdahalesini zorlaştırma planındadır ve ‘Bu bölgede faaliyet gösterirsen karşında beni bulursun’ mesajı vermektedir.”

DİPLOMATİK BİLEK GÜREŞİ
Ne var ki görüşmelerde iki ülke de diplomatik dile bağlı kalmaya gayret ederek tartışmayı sürdürüyor. ABD’nin “Amaç sizi korumak” söylemine karşılık, Türkiye de “Algı böyle olmaz” diyor. Gözlem noktalarına yönelik Türkiye’nin itirazlarını daha önce ABD Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford’a ileten Akar, “ABD askerleri tarafından Suriye sınırına kurulacak gözlem noktalarının ülkemizdeki algıyı son derece olumsuz etkileyeceğini, burada ‘ABD askerleri bir şekilde terörist YPG’lileri koruyor, onları perdeliyor’ şeklinde bir algıya sebep olabileceğini görüşmelerimiz sırasında dile getirdik” demişti.


ABD Savunma Bakanı Jim Mattis, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamada, Suriye’nin kuzey sınırı boyunca gözlem noktaları oluşturmayı planladıklarını, bunun Türkiye ile Washington’ın Suriye’deki Kürt müttefikleri arasındaki gerilimin azaltılmasına yardımcı olmasını hedeflediklerini söylemiş, kararın Türkiye ile yakın işbirliği içinde alındığını kaydetmişti.