ABD ve İran’dan nükleer anlaşma konusunda 'dolaylı görüşme taktiği'

DIŞ HABERLER SERVİSİ

İran ve ABD’nin, 3 yıl önce terkedilen 2015 nükleer anlaşmasına her iki ülkeyi de tam uyumlu hale getirmek amacıyla bugün Viyana’da gerçekleştirilecek zirvede dolaylı olarak görüşmesi bekleniyor.

İran’ın, Washington'un 2018'de anlaşmadan çekilmesine ve ekonomisini felce uğratan yaptırımları yeniden uygulamasına yanıt olarak, anlaşmanın nükleer programına ilişkin sınırlarını düzenli bir şekilde aştığı iddia ediliyor.

Tahran yönetimi ‘doğrudan ve dolaylı müzakereleri’ sürekli reddetse de bunun iç kamuoyu oluşturmak niyetiyle yaptığı ifade ediliyor. Washington’dan bir yetkili ise Pazartesi yaptığı bir açıklamalayla İran ile anlaşmanın yeniden canlandırılması konusunda dolaylı görüşmelerin zor olduğunu beklediklerini söyledi. Her iki ülkenin de daha önce yaptığı açıklamalara göre, Viyana zirvesinde ilişkilerin iyileştirilmesi için erken bir atılım öngörülmese de uzmanlar iki ülkenin dolaylı olarak görüşeceğini belirtiyor.

MEKİK DİPLOMASİSİ BENİMSENECEK

Batılı bir diplomat Cuma günü Reuters'e Viyana'da mekik diplomasisi yaklaşımının benimseneceğini söyledi.

Diplomat,“Anlaşmanın diğer taraflarının yaptığı şey onların işi. Amerika Birleşik Devletleri ile nerede ve nasıl müzakere edecekleri onlara kalmış. İran Dışişleri bakanlığı sözcüsü Saeed Khatibzadeh ülke medyasına verdiği demeçte, İran heyetinin Viyana'daki ABD heyetiyle hiçbir görüşmesi olmayacak dedi” ifadelerini kullandı.

İranlı bir yetkili, Salı günü gerçekleştirilmesi beklenen bir atılım olasılığına ilişkin, "Viyana'daki toplantı sırasındaki gündemimiz, ABD'nin İran'a yönelik tüm yaptırımlarının kaldırılması olacak. Bundan daha azı Tahran tarafından kesinlikle kabul edilmeyecek" diyerek açık kapı bıraktı.

HAMANEY: YAPTIRIMLAR ASLA KABUL EDİLMEYECEK

ABD tarafından tamamen kaldırılması istenen yaptırımlara ilişkin İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, yaptırımların kademeli olarak kaldırılması asla kabul edilemeyecek dedi.

ABD Başkanı Joe Biden'in yönetimi İran ile anlaşmayı yeniden canlandırmak istese de bu durumun ciddi müzakereler gerektirdiği belirtiliyor.

The Guardian'ın aktardığına göre, ABD Dışişleri Bakanlığı da görüşmelere ilişkin bir açıklamasında, Viyana görüşmelerinin odak noktasının "İran'ın nükleer anlaşmaya uymak için atması gereken nükleer adımlar" olacağını kaydetti.

"2015 YILINDAN DAHA FAZLA URANYUM ÜRETİYORUZ"

İran Hükümet Sözcüsü Ali Rebii, zirve öncesi düzenlediği basın toplantısında ülkesinin uranyum faaliyetlerine ilişkin bilgi verdi

Sözcü Rebii, ülkesinin 2015 yılında imzalanan uranyum anlaşmasına göre daha fazla SWU (uranyum ayrıştırma birimi) ürettiğini söyleyerek, "Nükleer anlaşmadan önce 13 bin SWU üretiyorduk. Şu an bu rakam 16 bin 500'e çıktı.Natanz Nükleer Tesisi'nde 6 adet IR-2m (santrifüj) zincir sistemi, 2 adet IR-4 ve bir adet IR-6 zincir sistemi kuruldu" ifadelerini kullandı.

2015 NÜKLEER ANLAŞMALARI

İran ve altı ülke, nükleer silahlarının yayılmasını durdurmak ve Ortadoğu'da büyük bir yeni çatışmayı önlemek için tasarlanmış tarihi bir uzlaşmada, İran'a yönelik yaptırımları kaldıracak, ancak nükleer programına on yıldan fazla bir süre boyunca katı sınırlamalar getirecek bir anlaşma imzalamıştı.

Dışişleri bakanları arasında uzun süren görüşmelerin ardından bir Viyana’da imzalanan anlaşma, İran, ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve Çin'i uzun yıllara yayılan bir dizi girişime bağlamıştı. İran, nükleer altyapısının çoğunu ortadan kaldırırken, BM, ABD ve AB, son dokuz yılda İran’a uygulanan tüm yaptırımları kaldırma kararı almıştı.

2015 Anlaşmasında şu maddeler yer alıyordu:

- İran uranyum zenginleştirme kapasitesini üçte iki oranında azaltacak. Uranyum zenginleştirmek için Fordow'daki yeraltı tesisini kullanmayı bırakacak.

- İran'ın düşük oranda zenginleştirilmiş uranyum stoku% 96'lık bir azalma ile 300 kg'a indirilecek. Bu azalmayı ya seyrelterek ya da ülke dışına taşıyarak gerçekleştirecektir.

- Arak'taki ağır su reaktörünün çekirdeği kaldırılacak ve önemli miktarda plütonyum üretmeyecek şekilde yeniden tasarlanacak.

- İran, müfettişlerin beyan edilmemiş nükleer faaliyetin orada yürütüldüğüne inanmaları için gerekçeleri olduğunda, BM müfettişlerinin askeri tesisler de dahil olmak üzere tesislere girmesine izin verecek.

- Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), İran'ın programını küçültmek için adımlar attığını doğruladığında, BM, ABD ve AB yaptırımları kaldırılacak.

Ülkesinin Viyana'daki heyetine başkanlık eden İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, anlaşmayı mükemmel olmasa da "kazan-kazan" bir çözüm olarak nitelendirmişti.