Acil önlem şart

Dilara ŞİMŞEK

Covid-19 vakaları alarm veriyor. Mayıs ayında günlük binin altında izleyen vaka sayıları temmuzla birlikte günlük 8 bini aştı. 20-26 Haziran haftasında 26 bin 635 olan vaka sayısı 27 Haziran-3 Temmuz haftasında yüzde 114 artarak 57 bin 113 oldu. Halk Sağlığı Uzmanı Bursa Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala ile yeni bir dalga tehlikesini, test oranlarını ve aşılama durumunu konuştuk.

Prof. Dr. Pala, yaz ayları için bu kadar hızlı artışı beklemediklerini kaydederek altıncı dalganın yaşandığını vurguladı. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) belirlediği toplumsal bağışıklık hedefine ulaşılamadığını dile getiren Prof. Dr. Pala, şöyle konuştu:

“Bu aylarda bu kadar hızlı artışı beklemiyorduk. Eylülün sonu itibarıyla artış beklediğimizi dile getirmiştik. İki önemli etmenin varlığı söz konusu. DSÖ’nün geçen sene ortaya koyduğu ‘ülkelerin nüfusunun yüzde 70’inin tam bağışık olması hedefi’ne ulaşılamadı. Sadece 58 ülke bu hedefe ulaştı, geriye kalan 150 ülke ulaşamadı. Durum böyle olunca da virüs tüm dünyada küresel olarak kolaylıkla arttı. İkincisi ise Omicron’un endişe verici BA.4 ve BA.5 varyantları... Bu alt tipler hem aşıdan hem hastalığı geçirmiş olmaktan kaçan antikorlardan korunan bir yapıyı gittikçe karşımıza çıkarmaya başladı. Bu iki etmen birleşince yaz döneminde yeni bir dalga olarak çıktı. Artık bir altıncı dalgadan Avrupa başta olmak üzere birçok ülke için söz etmemiz mümkün görünüyor.”

Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kayıhan Pala, Halk Sağlığı Uzmanı

TEST YAPTIRMAK ZORLAŞTI TEST SAYISI OLDUKÇA AZ

Sağlık Bakanlığı’nın test sayılarını açıklamamasını ‘önlem almanın önündeki büyük engel’ olarak nitelendiren Prof. Dr. Pala, artık Covid-19 testlerinin kolay kolay yapılmadığını belirtti: “Mayısın sonundan itibaren Bakanlık günlük verileri yayımlamayı bıraktı. Haftalık verilerde de yapılan test sayılarını açıklamıyor. Dolayısıyla ne kadar test yapıldığına dair resmi bir bilgiye sahip değiliz. Sahadaki gözlemlerimiz test sayısının çok azaldığı yönünde. Kamu hastanelerine gidildiğinde hastalığa ilişkin bazı semptomlar söylenmiş olsa bile test yaptırmanın kolay olmadığına ilişkin gözlemler bize ulaşıyor. Bu nedenle de yurttaşlarımız mutlaka test yaptırmak isterse, özel sektörde 250-500 TL civarında bir para vererek bu testi yaptırmak zorunda kaldığını ifade ediyor. Sağlık Bakanlığı öyle anlaşılıyor ki test sayılarını açıklamayarak test yaptırmakla ilgili durumun tartışılmasının önüne geçmeye çalışıyor. Önlem almanın ilk yollarından birisi, kimin hasta olduğunu anlayabilmek. Bunun için de test yapmanız gerekiyor. Test sayısı sınırlandıkça bulaşıcı hastalığa karşı önlem almamız ortadan kalkacak.”

DÖRDÜNCÜ DOZ GÜNDEME ALINMALI

Prof. Dr. Pala, Biontech aşısında 3 dozun hâlâ koruyucu olduğunu ancak önümüzdeki aylar için 4’üncü dozların da gündeme getirilmesi konusunda uyardı:

“Türkiye’de 3 aşı yapılıyor. Bunların ne kadar yapıldığına ilişkin çok fazla bilgimiz yok. Özellikle başta İngiltere olmak üzere verilerini düzenli olarak sunan ülkelerden izleyebildiğimiz kadarıyla tam aşılı olmak, yani örneğin MRNA aşısı söz konusuysa 3 tane aşısını yaptırmış olmak hâlâ hastalığın daha az bulaştırılmasına ve kişinin hasta olsa bile hastalığı daha kolay geçirmesini sağlıyor. Bu nedenle aşılı olmak önemli. Bu aşıların özellikle önümüzdeki aylarda çocukluk çağı aşılamasını da içerecek şekilde gündeme getirilmesi uygun olacak. Başta risk grubunda olanlar için 4. doz aşılar öneriliyor. İngiltere, İsrail 4. doz uygulayan ülkelerden. Ayrıca şunu da söylemek gerekiyor, Turkovac aşısının ne kadar uygulandığı ne kadar etkili olduğuna ilişkin hiçbir bilimsel rapor yayınlanmış değil. Bu da bir eksiklik.”

‘GRİBE DÖNÜŞTÜ’ SÖYLEMİ BİLİMSEL DEĞİL

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, vaka sayısındaki artışı “Müsterih olun” cümleleriyle duyurmuştu. Ancak Prof. Dr. Pala, “Müsterih olmayalım, önlem alalım” çağrısında bulundu. ‘Covid mevsimsel gribe dönüştü’ cümlelerinin bilimsel gerçekliği yansıtmadığını dile getiren Prof. Dr. Pala, şöyle konuştu: “Belki ileriki dönemde mevsimsel gribe dönüşecek ancak şimdi bunu söylemek için erken. Sağlık bakanlığının açıkladığı sınırlı verilere rağmen ölüm sayılarında bir önceki haftaya göre artış eğilimi karşımıza çıkıyor.”

ATIKSULARDA YÜKSEK ORANDA KORONAVİRÜS!

Prof. Dr. Pala, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın paylaştığı atıksulardaki koronavirüsün dağılım haritasının Sağlık Bakanlığı'nın verilerinden daha fazla bilgi verdiğini ifade etti:

“Örneğin geçen hafta başta İzmir olmak üzere Antalya, Muğla, İstanbul, Bursa gibi turistik yerlerde atıksularda çok yüksek oranda SARS-CoV-2’ye rastlandı. Bu hastalığın ciddi şekilde hüküm gösterdiğini ortaya koyuyor. Bakanlık verileri saklamak yerine bütün açıklığıyla mutlaka paylaşmalı.”

***

SGK, YOĞUN BAKIM ÜCRETİ ÖDEMELİ

Covid-19 vakaları endişe verici boyuta ulaşırken Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) hastanelere ‘pandemi bakım ve yoğun bakım hizmeti’ ücreti ödemiyor. İstanbul Tabip Odası (İTO) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Güray Kılıç ve İzmir Tabip Odası (İTO) Üyesi Dr. Ergün Demir, iktidarın salgınla mücadeleyi geri plana atarak ekonomik ve siyasi kaygıları öne çıkardığını vurguladı. Dr. Kılıç ve Dr. Demir, şöyle devam etti: “Covid salgını insan hayatını ve toplumsal yaşantıyı tüm ciddiyetiyle tehdit etmeye devam ediyor. Oysa AKP iktidarı ve onun Sağlık Bakanı, ta başından itibaren salgını kontrol altına almak ve önlenebilir ölümleri engellemek için bilimsel kurallarla, şeffaf ve katılımcı bir yönetimle salgını yönetmekten kaçınmış, aksine on binlerce yurttaşımızın hayatına mal olacak olan pandemiden ‘başarı hikayesi’ çıkarma ve adeta rant sağlamaya yönelik çabası öne çıkmıştır. Vatandaşlar kamu hastanelerinde muayene olabilmek için sıra alamazken, özel hastanelere de para bulamazken salgının devam ettiği bu süreçte sorumluluk ve hastane faturaları havale ediliyor. SGK, hastanelere ‘pandemi bakım ve yoğun bakım hizmet’ ücreti yeniden ödemeli.”

***

YENİ VARYANTLAR ÇOK BULAŞICI

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Alpay Azap, yeni varyantların oldukça bulaşıcı olduğuna dikkat çekti: ‘‘Virüs evrimine devam ediyor ve Omicron varyantının alt tiplerinin neden olduğu yeni bir dalga başlamış durumda. Önlemlerin de bir kenara bırakılmasıyla virüsün toplumda hızla yayıldığını görüyoruz. İlerleyen günlerde risk altındaki kişiler arasında hastane yatışları ve ölümlerin de artması söz konusu olabilir.’’

***

NELER YAPILMALI?

Prof. Dr. Pala, vaka artışına karşı Bakanlığın ve iktidarın alması gereken önlemleri şöyle sıraladı:

1- Altncı dalganın hızla yükseldiği döneme tanıklık ediyoruz. Toplu taşıma araçlarında ve kapalı mekânlarda maske yeniden zorunlu hale getirilmeli.

2- Bakanlık ivedi olarak Covid’in seyrini ve durumunu tüm açıklığıyla toplumla paylaşmalı. Ortada bir sorun yokmuş gibi davranmaktan vazgeçmeli. Veriler günlük açıklanmalı

3- Risk grubundakilerin, sağlık çalışanlarının taranması gerekiyor ve semptom gösterenlerin kolaylıkla günün her saatinde test yaptırabilme olanağı tekrar verilmeli.

4- Hızlı test Türkiye’de bir türlü gündeme gelmedi, tekrar gündeme getirilmeli.

5- Kamuda ve özel sektörde çalışanlarının test sonucu pozitif olması halinde özlük hakkı kaybı olmaksızın evlerinde karantinaya alınabilmelerine yönelik düzenleme tekrar gündeme getirilmeli.

6- Süreç yakından takip edilmeli ve yurttaş doğru bilgilendirilmeli.