“AFAD’ın hesapları” kuşkulu

NURCAN GÖKDEMİR nurcangokdemir@birgun.net @nurcangokdemir

Türkiye ve yurtdışında yaşanan deprem, su baskını, sel, çığ gibi doğal afetlerin yanı sıra milyonlarca sığınmacının barındırılması hizmetlerini yürüten ve milyonlarca liralık bir fonu yöneten Afet ve Acil Durum Başkanlığı’nın (AFAD) hesapları ile ilgili kuşkulu tespitler yapıldı. Sayıştay’ın AFAD’ın 2016 yılı hesapları ile ilgili denetim raporlarında önemli uyarılarda bulunuldu.

Harcamalar kontrol edilemiyor
Başkanlık özel hesabından kamu kurum ve kuruluşları ile yerel yönetimlerin özel hesaplarına aktarılan tutarlardan kalanların AFAD’a iade edilmesi gerektiği belirtilen raporda, şöyle denildi: “Uygulamada, kurumlara gönderilen yardım tutarlarının takibine ilişkin bir sistem kurulmamıştır. İl müdürlüğü aracılığıyla talep eden kurumlara gönderilen yardım tutarlarının ne oranda hangi kuruma (hangi ilçe belediyelerine ne miktarda) aktarıldığını ve hangi tutarda hangi kurumdan iade edildiğini, kurumlar tarafından yapılan harcama tutarının ve kullanım amacı gerçekleştikten sonra arta kalan ve iade edilen tutarın doğruluğunun değerlendirileceği bilgi akışı sağlanmamaktadır. Başkanlık, iade edilen tutarın; il tarafından “il bazında” aktarıldığı ve kurum bazında bilgi sahibi olmadığı için artan para iadesinin doğruluğunu da ölçememektedir. Bu nedenle Özel Hesaptan yapılan harcamaların kontrolü sağlanamamaktadır.”

AFAD bu tespite, “Başkanlığın ödenekleri kısıtlı olduğundan genel olarak Başkanlık ile İl Afet Müdürlükleri arasında Başkanlık Acil Yardım Hesabından gönderilen acil yardım tutarlarının tamamının harcanmakta olduğu bu hesapların takibinin yapılacağı” yanıtını verdi.

Toplanan paralar kayıtsız
Sayıştay, ulusal ve uluslararası düzeyde yürütülen kampanyalarda toplanan bağışlardan yapılan harcamalarının da muhasebeleştirilmediğini belirledi. Sayıştay, AFAD’ın “ulusal ve uluslararası insani yardım hesabından” yapılan harcamaların izlendiği bir muhasebe sistemi kurmasını istedi.

Yurtdışına yapılan yardımlar
Yabancı bir ülkede meydana gelen afet ve acil durum karşısında yapılan yardımların da muhasebeleştirilmemesi Sayıştay’ın bir başka tespiti oldu. AFAD’ın “muhasebeleştiririz” yanıtına ilişkin Sayıştay denetçileri, bu durumun hem mevzuata hem de ilgili yönetmeliğin, “Bir ekonomik değer; yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir” hükmüne aykırı olduğunu vurguladı.

119 milyon liralık belgesiz harcama
Raporda ayrıca, doğal afet nedeniyle zarar gören belediye ve il özel idarelerine aktarılan ödeneklerin kullanılmasına ilişkin kontrolleri sağlayacak sistemin de olmadığını bildirdi.


Üst yöneticilerin kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımının sağlanması, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesi, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi görevi bulunduğunun altı çizilen denetim raporunda şöyle denildi: “Kurum mali tablosunda yer alan, Başkanlık tarafından 2016 yılı itibarıyla İl Özel İdaresi ve Belediyelere gönderilen yardım tutarı toplamı 119 milyon 716 bin TL olup Başkanlıkta bu tutardaki yardımın kullanılmasına ilişkin bilgi belge veya herhangi bir raporlama mevcut bulunmamaktadır.”
AFAD bu eleştiriye de “sistem kurarız” karşılığını vermekle yetindi.