Afeti yönetmiyorlar, uzaktan izliyorlar

Gökay BAŞCAN

Ülkede yaşanan her doğal olay yıkım getiriyor. İktidarın almadığı önlemler ve afet yönetimindeki beceriksizlik; ekolojik tahribata, maddi zararlara, insanların hayatını kaybetmesine neden oluyor.

İstanbul’da yağan kar ve yaşananlar ülkedeki afet yönetimi beceriksizliğini bir kez daha gözler önüne serdi. Siyasiler birbirilerini suçlarken; yurttaşlar geceyi arabada geçirmek zorunda kaldı, trafik kazaları yaşandı. Yeni yılın ilk ayında kar yağışları konuşulsa da geçen yıl birçok doğal afet yaşandı. Yangınlar, hortumlar ve seller ülke gündeminden düşmedi. Göz göre göre yaşanan felaketler öncesi hazırlıksız ve yaşandığı andan itibaren afet yönetimindeki beceriksizlik, büyük can ve mal kayıplarına neden oldu.

İçişleri Bakanlığınca ‘Afet Eğitim Yılı’ ilan edilen 2021’in ilk aylarına İzmir Alaçatı’da yaşanan hortum felaketi damga vurdu. Çatıların uçtuğu, araçların taklalar attığı bölgede marinadaki pek çok tekne de kullanılamaz hale geldi.

Aşırı yağışların vurduğu Karadeniz’de ise neredeyse her ilde yaşanan sel ve toprak kaymaları, Kastamonu, Sinop ve Bartın illerini oldukça etkiledi, toplam 82 kişi hayatını kaybederken, 228 kişi ise yaralandı.

Antalya'nın Manavgat ilçesinde 28 Temmuz günü başlayan ve 10 gün sonra 220 saatte kontrol altına alınabilen Türkiye'nin en büyük yangın felaketinde, 60 bin hektar ormanlık alan zarar gördü. Ormanlar harici 59 mahalledeki yanan ev, ahır, depo, iş yeri, tarım alanları ve ölen hayvanlarla ilgili ekonomik kaybın en az 1 milyar TL olduğu hesaplandı. 2'si orman işçisi 7 kişi ile binlerce yaban hayvanı ve köylülere ait hayvanlar da yangında öldü.

DÜNYA DENEYİMLERİNDEN UZAK BİR YÖNTEM

Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nden emekli akademisyen Prof. Dr. Murat Balamir, “Türkiye risk yönetimini bilmiyor. Kurumları ve yasaları ile bu alandaki dünya deneyiminden çok uzakta. Son dönemlerde risk yönetiminin özellikle üç ilkesi dünyada giderek güçlenen bir görüştür” dedi.

AFAD’a ilişkin de konuşan Prof. Dr. Balamir, “Çadır, battaniye geleneği sürüyor. Risk yönetiminin başka bir şey olduğunu yıllardır anlatamadık.

Yerinden yönetim, saydamlık ve bütüncül yaklaşım ilkelerine dikkat çeken Prof. Dr. Balamir, yerinden yönetimin ilkesinin eksikliğinin İstanbul’daki kar yağışında olumsuzluklar yarattığını belirtti. Prof. Dr. Balamir, “AB yönetimlerinde başvurulan bu temel ilke, dünyada risk yönetimi için de öncelikli görülür. Tehlike kaynağının bulunduğu ya da tehlikenin vuracağı nokta hangi yerel yönetimin alanında ise, ilgili tüm yetki ve sorumlulukların bu yönetim elinde toplanması, bunun için gereken tüm desteklerin üst yönetimlerce bu yerel yönetime aktarılması ilkesidir. Bu tür alanlarda birden fazla yetkilinin yer alması sorunların çözümüne katkı sağlamadığı gibi, çok başlılık başarılı bir risk azaltma ya da acil durum etkinliği sağlamayı güçleştirir. İstanbul’da yoğun kar yağışı ile yolların açılması çabası, yol sisteminin farklı otoriteler elinde olması nedeniyle yetersiz kalmıştır” ifadelerini kullandı. Saydamlık ilkesine uyulmasının pek çok kaybın önüne geçeceğini belirten Prof. Dr. Balamir, “Tehlike kaynakları, korunmasızlıklar, riskler ve olası kayıplar konularına ilişkin gerçeklerin topluma açık, zamanlıca ve kolay erişilir bilgiler kapsayan bir iletişim kaynağı oluşturulması zorunludur. Bu yaklaşım, bireylerin alacakları kararlarla toplumda risklerin azaltılmasına yol açar. Acil durum etkinliklerinde de yerel yönetim ve vatandaşlar arasında iletişimin güçlü olması pek çok kaybın önlenmesini sağlayacak bir tutumdur” dedi.

Prof. Dr. Balamir: “Dünya örneklerinde olduğu gibi ‘platform’, öncelikle toplumda yerleşik kuruluş ve birimlerin temsilcileri ile kurulmaktadır. Bunlar, sanayi ve ticaret odaları, üniversiteler, ilgili STK’ler, medya, kültür, sağlık, turizm, ulaştırma, vb. kesimlerin kendi seçtikleri temsilcileridir.”

***

Çığ altında kalan 2 kişi öldü

Erzurum’un Horasan ilçesinde ki Çayanyurdu mezrasında üzerine çığ düşen 2 kişi hayatını kaybetti. Valilikten yapılan açıklamada Abdullah ve Cüneyt Aktaş’ın cansız bedenlerine ulaşıldığı belirtildi. Ekipler aşırı kar yağışı nedeniyle bölgeye ulaşmakta güçlük çekti. Meteoroloji 12. Bölge Müdürlüğü’nün uyarısına göre ise Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki çığ riskine işaret edildi.