ABD ve NATO güçlerinin 11 Eylül’e kadar askeri güçlerini çekeceği Afganistan’da çatışmalar sona ermedi. İktidarın Kabil Havalimanı güvenliğine gönüllü olması Batı’nın hoşuna gitse bile Taliban ikna değil.

Afganistan ısrarı zarara sebep olur

Yusuf Tuna Koç

Saray rejiminin Afganistan’da Kabil Havalimanı’nın güvenliğini alma önerisi bölgedeki hareketlilik açısından yeni çalkalanmalara gebe gözüküyor. Uzmanların, iktidarın ABD ile ilişkileri geliştirme hamlesi olarak yorumladığı öneriye Afganistan’daki taraflar sıcak bakmıyor.

BATI SICAK BAKIYOR

Son NATO zirvesinde Erdoğan ve Biden’in ilk kez yüz yüze görüşmesi sonrasında özellikle Libya ve Suriye konularında herhangi bir kesin çözüme varılamazken, Türkiye’nin Afganistan hamlesi ilişkiler açısından yeni bir başlık oluşturdu. ABD’nin asker çekmeye hazırlandığı ülkede, Türkiye’nin oluşacak güvenlik açığını doldurmak istediğini belirtmesine NATO zirvesinde kesin bir cevap verilmedi. NATO Genel sekreteri Stolenberg’in, Türkiye’nin müdahil olmak istediği Kabul Havalimanı konusunda ortaklaşa bir çözüme varacaklarını ve Türkiye’nin de rol oynayacağını açıklaması, üye ülkelerinin teklife sıcak baktığını gösteriyor. Almanya Savunma Bakanı Karrenbauer de Türkiye’nin teklifine sıcak baktıklarını açıklamıştı. ABD ise teklife karşı temkinli pozisyonunu korumaya devam ediyor.


TALİBAN KARŞI

Türkiye’nin Afganistan teklifinin ardından S-400 geriliminin üstesinden gelmek olduğu ifade ediliyor. İsmini vermek istemeyen bir Washington sözcüsü ise bu bağlantıyı reddetti. 20 yıldır ABD askeri varlığının sürdüğü Afganistan’da ise Taliban da Türkiye’nin askeri varlığını genişletme isteğinden hoşnut değil. Ülkede otuzdan fazla bölgeyi elinde tutan Taliban, Türkiye’nin havalimanının güvenliğini alma teklifini reddetti.

RUSYA RAHATSIZ

Kabil Havalimanı, ülkeye yönelik diplomat ve yardım uçaklarının merkezi olduğu için, ABD asker çektikten sonra güvenliğinin bir başka NATO ülkesi tarafından sürdürülmesine olumlu bakılıyor. Öte yandan Rusya ise Türkiye’nin Afganistan’da kalması konusunda rahatsızlığını belirtti. Türkiye’nin Libya ve Suriye gibi ideolojik ve politik hesaplarının olduğu ülkeler yerine Afganistan’ı gündemine almasının arkasında ise NATO ile 130 milyar dolarlık bir anlaşma ihtimali olduğu belirtiliyor. Saray’ın Afganistan ısrarını ve Türkiye’yi Afganistan’da bekleyenleri gazeteciler Aydın Sezer ve Barış Doster’e sorduk.

***

Aydın Sezer: Günü kurtarma derdi

Türkiye’nin Afganistan ısrarı ülkenin iç dinamiklerinden veya Türkiye’nin Afganistan politikasından kaynaklanmıyor. Türkiye Afganistan’a NATO kapsamında gitmişti. Yani, Suriye veya Libya politikası gibi ideolojik nedenlere dayanmıyor. Türkiye batı ittifakının bir parçası olduğunu kanıtlamak üzere, özellikle de ABD ile ilişkilerini geliştirebilmek için ısrarcı bir tutum sergiliyor Bu sayede özellikle ABD ile diyalogu sürdürmenin yollarını arıyor. Eksen kayması tartışmalarına son verip, tarafını belli etmek istiyor. Bu konuda zaten Ukrayna konusunda attığı adımlar belli. Risk veya ne getirip götüreceğini düşünmeden günü kurtarma derdinde savrulan dış politikasını düzene sokmak istiyor. Ancak Afganistan’da Türkiye’yi bekleyen ve buna sıcak bakan bir yapı söz konusu değil. Dolayısıyla NATO’nun başarılı olamadığı bir ülkede kendi başına nasıl görev icra edebilir?

afganistan-israri-zarara-sebep-olur-890490-1.

Türkiye, başbakanı ikna etme yolunda adımlar atsa bile, Afganistan’daki iç dinamikler ve gelişmeler karşısındaki riskleri sıfırlayamaz, belki öteleyebilir. Oldukça riskli bir göreve talip ve bunu yaparken en değerli ihraç kaleminiz “askerinizdir” sözünü hayata geçirme çabasında. Muhalefetin bu konuda çok sert ve net tavır koyması gerekiyor. Üstelik bunu ABD ve Batı nezdinde dillendirmesi gerekiyor. Kısaca AKP dış politikada da zamana oynuyor, fırsatçı yaklaşımlarla yapısal sorunlarını çözebileceğini zannediyor.

***

Barış Doster: Amaç ilişkileri iyileştirmek

Türkiye’nin Afganistan ısrarının temelinde NATO emperyalizminin 20 yıllık işgalinin sonunda hiçbir şey başaramaması ve iktidarın kendine buradan pay çıkararak ABD ile ilişkileri yumuşatmak istemesi yatıyor.

Türkiye ile Afganistan arasında, tarihsel bir bağ vardır. Dolayısıyla TSK normalde bölgede diğer yabancı ordular gibi görülmez. Fakat bugün geldiğimiz noktada ülkede Taliban da hükümet de Türkiye’nin havalimanının işletmesini de korumasını da istemiyor.

afganistan-israri-zarara-sebep-olur-890491-1.

Türkiye buna rağmen bu işe kalkışırsa geçmişten gelen bu saygınlığını yitirmiş olur. Bu şekilde Afganistan’da kalarak NATO ve ABD’ye bir mesaj verme çabası doğru değildir. Afganistan, Rusya, Çin ve Orta Asya açısından kritik ve stratejik bir bölgedir. ABD’nin önümüzdeki dönemde Orta Asya’ya çullanma girişimi düşünüldüğünde, bu ülkeye verilen önem normaldir. Dahası, Çin’in Kuşak Yol projesi de bu ülkeden geçtiği için, ABD burada kalarak buna engel olmak istemektedir. Bölgeyi karıştırmak için Afganistan’a önem vermektedir.

Bu yüzden de Türkiye’nin orada kalma talebine ses çıkarılmamıştır. Önümüzdeki dönemde de gerekli anlaşmalar yapıldığı takdirde maalesef TSK ülkede kalacaktır.