Akdeniz’in endemik güzeli: Kum Zambağı
Nergis ailesinin nadide bir üyesiyle tanışmış olmanın mutluluğunu yaşıyorum. Evet, kum zambağından söz ediyorum. Türü tehlike altında olan bu zarif beyaz çiçek 2016’da Uluslararası Doğa Koruma Birliği tarafından koruma altına alınmış. Kum zambaklarını koparmak veya yayılışına zarar vermenin cezası 80 bin TL. Dilbilimcilerce, İncil’in Eski Ahit bölümünde “Sharon Gülü” olarak bahsi geçen çiçeğin kum zambağı olduğu inanılan bu çiçeğin geçmişinin binlerce yıllık tarihi birikimi, sahil kumlarının arasında müthiş bir zarafetle bizleri selamlaması kadar şaşırtıcı bir gizeme sahip. Özellikle yaz akşamları, denizden gelen rüzgarla yaydığı mis kokusunu hayatınızda bir kere olsun içinize çekin derim.
BİLİMSEL ADI
Latince: Pancratium Maritimum. “Pancratium” Latince’de hindiba anlamına geliyor,
“maritimum” ise denize ait demek, yani özetle Latince adının anlamı “deniz hindibası”.
Nam-ı diğer: Deniz nergisi, Aziz Nicholas zambağı, deniz hindibası.
Anavatanı: Akdeniz
ZAMBAKLI BİR ŞİİR
... Zambaklar en ıssız yerlerde açar
Ve vardır her vahşi çiçekte gurur
Bir mumun ardında bekleyen rüzgar
Işıksız ruhumu sallar da durur...
Monna Rosa, Sezai Karakoç
ZAMBAKLI BİR ŞARKI
“... Ben bir bal arısı, senin adın zambak
Sevmediğin güle konamazsın
Allar morlar içiçe geçince
Renklere çare bulamazsın...”
Cihan Mürtazaoğlu, Bitsin Bu Delilik albümünden “Senin Adın Zambak” şarkısı.
SANATTA ZAMBAK
Leonardo da Vinci’nin 1472-1475 yıllarında Floransa'da çevresinde bulunan San Bartolommeo kilisesi için tasarladığı, mezuniyet projesi olarak ve ilk defa imzasını atarak hazırladığı Annunciation/ Müjde isimli 78 x 219 cm ebatlarındaki Rönesans tablosu, hamile oluşunun ve İsa’nın doğumunun önünde diz çökmüş Haberci Melek Cebrail tarafından Meryem’e müjdelenmesini anlatır. Cebrail’in elinde bilin bakalım ne vardır? Evet, beyaz zambaklar... Bekaretin, saflığın, günahsızlığın, doğumun sembolü olan bu çiçekler “Hazreti Meryem’in çiçekleri” olarak pek çok eserde geçer.
BUNU BİLİYOR MUYDUNUZ?
Bartın, Datça gibi birçok yerde belediyeler nesli tükenmekte olan kum zambağına dikkat çekebilmek amacıyla her yıl Kum Zambağı Festivali düzenliyorlar. Ağustos aylarında gerçekleşen bu festivallerin birine katılarak bu nadide çiçekle tanışabilirsiniz.
ARASINDA ZAMBAK KURUMUŞ BİR KİTAP
Düşüncemin okşayıp ruhumun öptüğü güzel, insan çiçek! Ey benim zambağım! Hep böyle el sürülmedik hep sapının üstünde dik, hep ak, mağrur, hoş kokulu, yalnız zambak!
“Vadideki Zambak, Honore de Balzac
MİTOLOJİK HİKAYESİ
Mitolojide, Tanrı Zeus’un sadakatsizliklerinden birinde, Kraliçe Amphitryon ile birlikteliğinden dünyaya gelmiş olan yarı Tanrı oğlu Herakles’in (Herkül) tanrı olmasının yolu, Tanrıça Hera’nın göğüsünden süt emmesidir. Eşi Hera’nın gururu kırılmıştır, kabul etmez. Ancak Zeus, Hera derin bir uykudayken bebek Herakles’i onun yatağına bırakır, aç bebek de sütü emer. Bunu fark eden Hera hemen göğsünü çeker, o sırada saçılan süt damlacıkları Samanyoluna (Milky Way) ve yeryüzünde de beyaz zambaklara dönüşür.
SEMBOLİK ANLAMI
Yunan mitolojisine göre Hera’nın sütünden filizlenen bu beyaz çiçeklerin anneliğin, doğurganlığın sembolü olduğunu söylemem sizi şaşırtmayacaktır. Adem’in ilk eşi Lilith, Hera, Afrodit, Hazreti Meryem bir çok eserde beyaz zambaklarla simgelenmiştir.
YARARLANILAN KAYNAKLAR
http://bihterturkanergul.com/index.php/mis-kokulu-bilgiler/ciceklerin-mitolojik-hikayeleri/
http://www.agaclar.org/agac.asp?id=1148
http://maviulak.com/kum-zambagi-pancratium-maritimum/
https://www.arthipo.com/artblog/unlu-klasik-tablolar/leonardo-da-vinci-meryeme-mujde-tablosu.htm
http://siyahsuzambaklari.blogspot.com/2018/09/zambak-hikayeleri.html
https://blog.baruthotels.com/herkulun-agzindan-damlayan-sut-kum-zambagi