AKP ile sermaye doğayı istila ediyor
Doğanın üzerinde rantın ve talanın arttığı 2020’de direniş de bir o kadar büyüdü. Toprağını, suyunu ve havasını korumaya çalışan yaşam savunucuları ülkenin dört bir yanında mücadelelerini sürdürdü.
HAZIRLAYAN: GÖKAY BAŞCAN
İktidar 2020 yılında, enerji ile maden şirketlerine verdiği teşviklerle ve çevresel etki değerlendirme (ÇED) kararlarıyla doğa talanının önünü açtı. Ülkenin gündeminden termik, nükleer, jeotermal, hidroelektrik, biyogaz santralları ve maden projeleri düşmedi. Artan talana ve ranta karşı mücadele eden yaşam savunucuları ülkenin dört bir tarafında direnişin sesini yükseltti.
Yılın en ilginç olaylardan birisi İngiltere’de 9 yaşındaki Ella Kissi Debrah’ın ölüm nedeninin ‘hava kirliliği’ olduğuna karar verilmesi oldu. Verilen kararla dünyada ilk defa hava kirliliği, mahkemece ölüm nedeni olarak kabul edildi.
***
DELİNMEDİK DAĞ, TAŞ BIRAKMADILAR
2020’ye damgasını vuran doğa talanı maden projeleri oldu. İktidardan aldığı güçle talan yarışına giren sermaye, delik deşik edilmedik toprak bırakmadı. Projeler karşısında kayıtsız kalmayan iktidar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı aracılığıyla verdiği ÇED gerekli değildir, ÇED olumlu kararlarıyla doğa katliamının önünü açtı.
***
ENERJİYİ ŞİRKETLER ALDI
HES şirketlerine karşı doğasını, toprağını, suyunu savunan Doğu Karadenizlilerin direnişi 2020’de de sürdü. “Dereler özgür aksın” diye yaşam savunucuları birçok güne HES şirketlerinin araçlarıyla ve onları koruyan jandarma ekipleriyle uyandı.
***
MNG ÇAMUR TAŞIYOR
Kamilet Vadisi’nde HES yapan MNG Holding’in dereye döktüğü hafriyat nedeniyle 48 gündür çamur akıyor. HES inşaatının durdurulması için çağrı yapan çevre örgütleri, dereyi kirleten şirkete hiçbir yaptırım uygulanmadığını belirtti.
***
EVLER SULAR ALTINDA
Kars’ın Sarıkamış ilçesi Karakurt köyü, baraj suyunun yükselmesi nedeniyle sular altında kaldı. Köyde mahsur kaldıklarını belirten köylülerler evlerinin çatılarına çıkmak zorunda kaldı: “Evlerimizi, tarihimizi sular altında bıraktılar.”
***
VALİYE KARAR İŞLEMİYOR
Artvin’de valilik, Şavşat’ta ise kaymakamlık yapmış olan Selahattin Akyurt tarafından yapılması planlanan Hanlı HES projesi iptal edilmesine rağmen yeniden ÇED gerekli değildir kararı verildi. Bölge halkı kararı yeniden yargıya taşıdı.
***
DİRENİŞİN ADI: KİRAZLIYAYLA
Bu senenin en önemli olaydan biri de Bursa’nın Yenişehir ilçesi Kirazlıyayla köyünde madene karşı direniş oldu. Her zaman olduğu gibi kadınların öne çıktığı bu direniş, jandarma ablukalarına, gözaltılara ve baskılara rağmen sürüyor.
***
LİMAK’A BEDELSİZ ARAZİ
Sermayenin isteklerini geri çevirmeyen iktidar Hazine arazilerini ‘çok sevdiği’ şirketlere ‘bedelsiz’ bedelsiz verdi. Ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Limak’ın kalker ocağı projesi için başvuruda bulunduğu gün ÇED toplantısı kararı aldı.
***
ŞİRKETLERİN ÖNÜ AÇILDI
TBMM’ye Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi yasalaştı. Maden ve enerji şirketlerine kolaylık sağlayan kanun vergi muafiyeti, doğalgaz alt yapı giderlerinin belediyeler tarafından karşılanması, madencilik faaliyetlerinde ise ruhsatı dolan şirketlerin faaliyetlerine devam etmesine ve kamuya borcu olan firmalara kolaylık sağlayacak birçok değişiklik içeriyor.
***
FATSA’DAN TECRÜBELİYİZ
Ordu’nun Fatsa ilçesindeki altın madenin doğaya verdiği zararın en büyük tanıkları Ünye halkı, bölgelerinde yapılmak istenen sondaja karşı direnişe geçti. Haftalarca oturma eylemi düzenleyen Ünyelilere jandarma biber gazıyla müdahale etti. Çok sayıda kişi gözaltına alındı.
***
DİRENİŞE 500 BİN TL CEZA
Kazdağları’nda 425 gün boyunca nöbet tutan yaşam savunucuları sabah erken saatlerde yapılan baskınla alandan çıkarıldı. Öte yandan nöbetçilere ve onlara destek olanlara pandemi kurallarına uymadıkları gerekçesiyle toplamda 500 bin TL idari para cezası kesildi.
***
YURTTAŞIN PAYINA KİRLİ HAVA DÜŞTÜ
Bu yıl termik santrala sahip şirketlerin payına teşvik düşerken, halkın payına kül, ve kirli hava düştü. Kül ve duman saçan söz konusu termik santralların 2020’de 13 santraldan 5’inin tamamen, 1’inin kısmi olarak kapatılması, diğer 7 santraldan 4’üne geçici faaliyet belgesi verilmesi, 3 santrala ise gerekli çevre izinlerinin verilmesi kararı alınmıştı. Ancak çalışmasına izin verilen santralların filtre ve baca gazı kükürt arıtma tesislerinin iyileştirilmesi-yenilenmesi ve gerekiyorsa azot arıtma sistemlerinin kurulması yönündeki çalışmalar tamamlanmadı.
***
RADYASYONLU GELECEK
Sinop’ta yapılması planlanan nükleer güç santralı için ÇED olumlu kararı verildi. Karar mahkemeye taşındı. Tüm tepkilere rağmen yapımı devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santralı’nın ilk ünitesinin büyük ölçekli ekipmanlarından olan reaktör gövdesi ve reaktör kapağının üretimi Rusya Atom Enerjisi Kurumu Rosatom tarafından tamamlandı.
***
İKLİM KRİZİ VE KURAKLIK
Ülkenin en büyük gündemlerinde biri de iklim krizine bağlı olarak artan kuraklık oldu. Ülkenin birçok yerinde barajlar kuruma noktasına gelirken yerel yönetimler su tasarrufu çağrısı yaptı. Ayrıca kuraklık ekosistemi de olumsuz etkiledi. WWF’in raporuna göre 1970’lerden bu yana tür popülasyonlarının yüzde 68’ini kaybettik.
***
EGE’NİN GÜNDEMİNDE JES VAR
Jeotermal santralı (JES) sahibi şirketlerle en çok Egeliler uğraşmak zorunda kaldı. Ege’de birçok JES projesi hayata geçerken birçok proje de bölge halkının direnişi sonucunda iptal edildi. Aydın’da bir JES’te sıcak su patlaması meydana geldi.
***
ŞİRKET SALDIRDI
Aydın’ın Beyköy ve Kuyucular mahallelerinde, Karadeniz Elektrik Üretim A.Ş tarafından açılmak istenen Jeotermal Santralı’na (JES) karşı direnen bölge halkına şirketin özel güvenlikleri saldırdı. Darp edilen bir köylü baygınlık geçirdi.
***
ÇAPAKLI DİRENİYOR
Manisa Salihli’nin Çapaklı Mahallesine yapılmak istenen Biyogaz Enerji Santralı’na karşı köylülerin direnişi sürüyor. Birçok kez kolluk kuvvetleriyle karşı karşıya gelen bölge halkı gözaltına alındı.
***
SALDA CAN ÇEKİŞİYOR
“Türkiye’nin Maldivleri” olarak bilinen ve 1. Derece Doğal Sit Alanı olan Salda Gölü‘ne iş makineleri girdi. Kamyonlar ve iş makinaları oluşumu yüz yıllara dayanan kumları taşımaya başlandı. Millet Bahçesinin ilk adımı olan bu gelişme büyük tepkilere neden oldu. Ardından bölgeye bungalov tarzı evler yerleştirildi.
***
GO-KART'A GEÇİT YOK
İzmir Güzelbahçe’de doğal sit alanı üzerine yapılmak istenen ‘Go-kart’ pistine karşı büyük bir direniş sergilendi. Alana gelen iş makinelerini durduran bölge halkı günlerce nöbet tuttu. Açılan davada ise İzmir 5. İdare Mahkemesi, ‘Go-kart’ pistini kapsayan yeni imar planına karşı açılan davada yürütmeyi durdurma kararı verdi.
***
CİĞERLERİMİZ YANDI
Yıla, damga vuran bir başka olay ise orman yangınları oldu. Ülkede 2020’de resmi rakamlara göre bin 702 adet orman yangını meydana geldi. Toplam 12 bin 806 hektar alan zarar gördü. Özellikle Hatay Belen’de meydana gelen yangın yürekleri ağza getirdi. Yerleşim yerlerine ulaşan yangın, 33 saat sonra kontrol altına alındı. Yangın bölgesinde maden projesi yapılacağı ortaya çıktı. Demokratik kitle örgütleri ve bölge halkı yaşam alanlarını yangınlara ve ranta teslim etmeyeceklerini söyledi.