AKP’liler kulaklarını depreme kapatmış

Hüseyin ŞİMŞEK

Önceki gün yaşanan depremlerle birlikte iktidarın bu konudaki kayıtsızlığı da tartışılmaya başlandı. Muhalefet, TBMM çatısı altında depreme karşı alınması gereken önlemlere ilişkin atmak istediği adımların tamamında iktidara takıldı. TBMM’ye sunulan çok sayıda araştırma, genel görüşme ve soru önergeleri, AKP milletvekilleri ve bakanlar tarafından dikkate alınmadı. Felaketten sadece 18 gün önce TBMM’ye sunulan araştırma önergesinde, depreme yönelik atılacak acil adımların belirlenmesi istenirken üç yıl önceki önergede Meclis’te genel görüşme ile sorunun çözümü için çalışma yapılması talep edildi. Bu önergeler, Meclis raflarına terk edildi. Bakanlar ise başta Hatay olmak üzere, depremden zarar görebilecek şehirlerle ilgili soru önergelerini yanıtsız bıraktı.

18 GÜN ÖNCE ARAŞTIRMA ÖNERGESİ VERİLDİ

CHP’li 21 milletvekili, depremden 18 gün önce, olası depremlerin zararlarının en aza indirilmesi için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla bir Meclis araştırması açılmasını istedi. Bu önerge, TBMM gündemine alınmadı. Önergede iktidara uyarılarda bulunan CHP, eksikliklerin derinlemesine araştırılmasını talep etti. 19 Ocak’ta TBMM Başkanlığı’na sunulan önergede özetle şu ifadeler yer aldı:

“Ülkemiz deprem kuşağında bulunması sebebiyle deprem konusunda ciddi önlemlerin alınması gerektiği su götürmez bir gerçektir. Deprem öncesi için binaların güvenilirliğini kontrol etmek zorunluluğu gibi sonrası için de çeşitli önlemler alınması gerekmektedir… Deprem toplanma alanları ile acil ulaşım yollarının, depremin sonuçlarının bir parça hafifletilmesine olanak sağlayacağı uzmanlarca vurgulanmaktadır. Deprem koruma alanlarının bir bölümünün başka amaçlar için kullanıldığı bilinmektedir. Aynı şekilde 562 acil ulaşım yolunun da bir kısmının korunmadığı uzmanların eleştirdiği başka bir sorunlu durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Hayati önem taşımakta olan deprem öncesi ve sonrası önlemlerin, gereksinimlerin, çalışmaların sağlıklı bir bizimde ilerlemesi için uzmanların da katkılarıyla TBMM çatısı altında bir komisyon kurularak konunun çok acil çözüme ulaşması gerekmektedir.”

ARŞİVLERE TERK EDİLEN ÖNERGELER

Muhalefet milletvekilleri, önceki yıllarda da depreme karşı önlem alınması için Meclis araştırmaları açılmasını talep etti. 29 Ocak 2021’de CHP, “deprem vergilerinin nerelere harcandığının tespit edilerek depremlerdeki can ve mal kayıplarını önleyecek tedbirlerin belirlenmesi” amacıyla Meclis araştırması istedi. 11 Şubat 2021’de yine CHP, “olası bir deprem karşısında yapı denetimlerinin ve müteahhitlerin mesleki sorumluluğu ile ilgili mevzuatların yeterli olup olmadığının incelenmesi amacıyla” Meclis araştırması talep etti. 23 Şubat 2021’de bu kez HDP, “olası depremlerin zararlarının en aza indirilmesi için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla” TBMM Araştırma Komisyonu kurulmasını istedi. Tüm bu talepler, iktidarın konuyu gündeme almaması nedeniyle Meclis arşivlerinde beklemeye alındı.

GENEL GÖRÜŞME AÇILMADI

İktidarın kulaklarını tıkamasına rağmen muhalefetin Meclis çatısı altında depreme hazırlık çalışması talepleri, araştırma önergeleri ile sınırlı kalmadı. CHP, 2020’de TBMM çatısı altında deprem konusunda genel görüşme yapılmasını talep etti. Meclis’in deprem gündemiyle Genel Kurul’u toplamasını talep eden CHP, önergede şunları vurguladı: “Belediyeler, bakanlıklar ve merkezi yönetim arasında eşgüdümü sağlayarak gerekli tedbirleri acilen almamız gerekmektedir. Deprem yönetmeliğine uygun olmayan, kalitesiz inşaat malzemeleriyle yapılan, işyerini genişletmek için kolonları kesilen, miadını doldurmuş, çürük binaların tek tek tespit edilip yıkılarak yeniden inşa edilmesi ya da güçlendirilmesi hayati derecede önemlidir. Yeni bir felaket kapıyı çalmadan, depreme dayanıksız bina konusunun Meclis gündemine alınarak genel görüşme açılması elzemdir."

***

FELAKET SORUSUNA YANIT BİLE VERMEDİLER

Muhalefetin elde kalan tek denetleme mekanizması olan yazılı soru önergeleri de iktidar tarafından dikkate alınmadı. Başta arama kurtarma çalışmalarının saatlerce başlamadığı Hatay olmak üzere, çok sayıda kentin deprem hazırlığı, önergelere yanıt verilmediği için öğrenilemedi. HDP’li Tülay Hatimoğulları Oruç, Hatay’da meydana gelecek olası bir depreme karşı alınacak önlemlere ilişkin 22 Aralık 2022’de TBMM Başkanlığı’na yazılı soru önergesi sundu. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, bu önergeyi yanıtlamadı. Bakan Kurum ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, sadece geçen yılın aralık ayında deprem konusunda kendilerine yöneltilen toplam yedi yazılı soru önergesine yasal sürede yanıt vermedikleri için önergeler iade edildi. Oruç, BirGün’e yaptığı açıklamada, "Daha önce TMMOB JMO’nun hazırladığı önemli bir rapor vardı, biz o raporu baz alarak soru önergesi verdik. Biz özellikle canlı fay hatları üzerinde şehirlerdeki alınmayan önlemlere dikkat çekmek istemiştik. Bu kadar kısa süre sonra bu depremin yaşanması doğal afet değil felakettir. Bina kontrollerinin hiçbiri yapılmadı. Sistemli bir hazırlık gerekiyordu. Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman’da ciddi hasar var. Samandağ’a hala bir ekip ulaşamadı. Halk kendi el yordamıyla enkaz altından insanları kurtarmaya çalışıyor. Tüm bu yaşananlar önergeye cevap vermeme sorumsuzluğuyla birleşiyor. Kahramanmaraş, Adıyaman ve Hatay gibi kentler kamusal hizmetlerden yoksun bırakılıyor. Şimdi arama kurtarma çalışmalarında da benzer bir durum yaşanıyor. Önergeyle dikkat çekmek istemiştik ama hiçbir adım atılmadı. Bu iktidar depremin altında kaldı" dedi.

***

3 MİLYON KİŞİ DIŞARIDA
Sercan MERİÇ

Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Zeydan Karalar: Adana’da 21 bina hasar görmüş, 9’u tamamen yıkıldı. Bunların hepsi 15, 14, 12 katlı apartman. Müdahale edilemeyen bina yok, hepsinde çalışma var. Üç milyon Adanalı dışarda. Şu anda 3 bina en ufak depremde yıkılacak durumda enkaz etrafında. O da çalışmayı zorlaştırıyor, her an deprem olabilir diye kurtarma ekipleri çok dikkatli çalışıyorlar. Hatay’la ilgili, dün Antalya Belediyesi’nden gelen yardımı, İzmir’den gelen yardımı, hepsini naklettik. 11 büyükşehir belediyesinin tamamı, ilçe belediyeleri de dahil, sadece bize değil, bütün şehirlere çok ciddi yardımda bulunuyorlar. Kadıköy, Manavgat, Çankaya belediyeleri gibi çok sayıda belediye bu işe çok ilgi gösteriyor.

Vali Bey başkanlığında bir koordinasyon merkezi var, benim başkanlığımda belediyemizin oluşturduğu bir koordinasyon merkezi var. Birlikte çalışıyoruz. Adana’ya gelen yardımların yüzde 80-90’ını Hatay’a yönlendiriyoruz. Çünkü orası çok daha facia. Biz biraz kendi kendine yeter bir durum yarattık. Bazı yardımları burada tutuyoruz. Geri kalanı gönderiyoruz.

***

HİÇBİR BİNAYA GİRİLEMİYOR
İsmail ARI

Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan: Kentte tipiye varan bir kar yağışı var ve bu nedenle arama kurtarma çalışmalarında güçlük yaşanıyor. Enkaz altında kalan vatandaşlarımız çıkarmak için mücadele ediyoruz. Malatya’nın tamamı dışarıda. Dışarıdaki vatandaşlarımızın yeme içme, su ve barınma ihtiyaçlarını giderme noktasında çalışmalarımız devam ediyor. Yollar kapalı olduğu için lojistik anlamında sorun yaşanıyor. Kentimizin merkez ilçeleri depremden yoğun bicinde etkilendi. Depremin şiddeti ve büyüklüğü yoğun olduğu için yıkım da büyük oldu. Binalarımızın hiçbiri oturulacak durumda değil. 500 civarında yıkılan binamız var. Enkaz altındaki yurttaşlarımızın çıkarılması için gayret ediyoruz. Tüm enkazlarda şu an çalışma var. Enkaz çalışmalarında ikinci büyük deprem olunca enkaz kaldıran vatandaşlarımız da enkaz altında kaldı. Enkaz kaldıranları enkazı içinden çıkarmak zorunda kaldık. Su, ekmek, çocuk bezi, elektrikli ısıtıcılara ihtiyacımız var. Özellikle yolların kapalı olması yardım malzemelerinin kente ulaştırılmasında sıkıntı yaratıyor. Okullarımız, hükümet binamızda zarar var. Hiçbir binamıza giremiyoruz. Tek katlı yapılarda kriz masamızı yönetiyoruz.