AKP’nin müjdesi, yurttaşın kabusu

Mustafa BİLDİRCİN

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “müjde” olarak duyurduğu konut finansmanı paketleri, henüz uygulamaya dahi geçmeden fiyatların katlanmasına neden oldu. Dar ve orta gelirli için hayal olan konut sahipliği, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasının ardından yapılan fiyat artışıyla daha da ulaşılamaz hale geldi. Bu durumun kiraların artış hızını artırması bekleniyor.

Konut finansmanında devreye girecek üç yeni paket, “Bu paketten kimler yararlanabilir?” sorusunu da beraberinde getirdi. Konut finansman paketi kapsamında sağlanacak 10 yıla kadar vadeli ve aylık 0,99 faizli konut kredisinin taksit tutarları, dar ve orta gelirli yurttaşların destekten yararlanmasının mümkün olamayacağını gözler önüne serdi. Hesaplamaya göre, 1 milyon TL’lik bir konut için krediden yararlanan yurttaş, aylık 14 bin 277 TL taksit ödemek zorunda kalacak. Aylık kredi taksiti, 2 milyon TL’lik bir konut için ise 28 bin 55 TL olacak. Hesaplamaya göre, 1 milyon TL’lik ev almak isteyen bir asgari ücretlinin aylık taksiti yedi aylık maaşına karşılık gelecek.

Ekonomist Oğuz Demir, Erdoğan’ın 'müjde' açıklamasının alt ve orta gelir grubu için hiçbir anlam taşımadığını aktardı. Paketlerin parası olana fayda sağlayan Demir, şöyle dedi: "Hükümetinin bu adımı dar gelirli ve enflasyonun altında ezilmiş yurttaşlar yaşadığı kira ödeme sorununu da artıracak. Artık ekonomiyle ilgili çözüm üretemiyorlar. İnsanlar ev sahibi olursa toplarız diye düşünüyorlar. Ancak bu paket darı gelirlinin ev sahibi olmasını sağlamaz."

FİYATLAR KATLANDI

Aylık taksit tutarları müjdenin dar ve orta gelirli için lafta kalacağını ortaya koyarken fırsatçılar da finansman paketinin ardından harekete geçti. Türkiye’de popüler olan ilan sitelerindeki konutların fiyatları, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamalarının ardından birer birer güncellendi. İlan sitelerindeki konutları “favorilerine” ekleyen yurttaşlar, finansman paketi kararının henüz mürekkebi kurumadan yaşanan fiyat artışlarının ekran görüntülerini sosyal medya hesaplarından paylaştı. Paylaşılan görsellere göre, 750 bin TL’den satışa sunulan konutların fiyatı 1 milyon TL sınırının üzerine çıkarılırken 1 milyon TL ile 1 milyon 250 bin TL arasındaki konutların fiyatları da 1 milyon 500 bin TL oldu.

1. PAKET
İlk Evim Konut Finansman Paketi

İlk kez konut alacaklara, 2 milyon liraya kadar değere sahip birinci el satın almalar için, 10 yıla kadar vadeli ve aylık yüzde 0,99 faizle kredi verilecek.

2. PAKET
Genişletilmiş Konut Finansmanı

Birinci ve ikinci el konutları kapsıyor. Konut değerinin en az yarısı 1 Nisan 2022 tarihinden önce açılmış döviz tevdiat hesaplarının bozdurulması veya fiziki altınların Merkez Bankası’na satılarak karşılanması şartı ile alınacak konutlar için bu paketten yararlanılabilecek. Konut değeri 2 milyon lira ile sınırlı bu paket, 10 yıla kadar vadeli ve aylık yüzde 0,89 faizli konut kredisi içeriyor.

3. PAKET
İnşaat Sektörüne Özel Kredi

Bir yıl boyunca konut fiyatlarını internet sitelerinde duyurdukları fiyatta sabit tutma taahhüdü veren firmalar, belli rakama kadar ve 36 ay vadeyle bu finansmandan yararlanabilecek. 1 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla asgari yüzde 40’ı tamamlanmış ve yüzde 50’si satılmamış inşaat projelerinin tamamlanmasını desteklemek için 20 milyar liralık bir kaynak ayrılıp, belirli bir rakama kadar 36 ay vade imkânı sunulacak.

35,7 MİLYON YURTTAŞ KONUTSUZ

İktidarın "müjdesi" gözleri Türkiye’deki konut sahipliği oranlarına çevirdi. TÜİK’in 2017 yılı itibarıyla kayıtlarına aldığı, “Konut sahipliği istatistikleri” de Türkiye’de ev sahibi olabilenlerin sayısının giderek azaldığını ortaya koydu. Kayıtların ilk kez tutulduğu 2017 yılında kendilerine ait bir konutta oturanların oranı yüzde 59,1 olurken bu oran hemen her yıl düzenli olarak azaldı. 2021 yılında dibi gördü, yüzde 57,5’e indi. İlan sitelerindeki ev fiyatları bir anda yüzde 5 ila yüzde 20 aralığında zamlandı.

SAĞLIKSIZ KONUTLARDA YAŞAMAYA MAHKÛM

Türkiye’de konut sahibi olamama sorununun yanı sıra konutlardaki sağlıksız koşullar da resmi verilere yansıdı. Nüfusun yüzde 34,3’ünün konutunda izolasyon nedeniyle ısınma sorunu olduğu belirtilirken nüfusun yüzde 34’ü konutta sızdıran çatı, nemli duvarlar ve çürümüş pencere çerçeveleri gibi problemler yaşadı. Konutunda trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği ile çevre kirliliği ve diğer çevresel sorunlarla karşılaşanların oranı ise yüzde 23,4 olarak kayıtlara geçti.

***

MALİYETİ KAMU BÜTÇESİNDEN ÇIKACAK

Pof. Dr. Hayri KOZANOĞLU

Konut kredi paketi ekonomi yönetiminin gerçeklerden tamamen koptuğunun, günü kurtarma kaygısına düştüğünün en açık ilanı. Düşünün resmi tüketici enflasyonu yüzde 70’e üretici enflasyonu yüzde 122’ye yüklemişken Cumhurbaşkanı’nın kendisi enerji fiyatlarının 10 kat arttığını öne sürerken ayda yüzde 0,99, yüzde 0,89 ile bol kepçeden konut kredisi dağıtılacağı ilan ediliyor.

Bu belki elinde konut stoku birikmiş müteahhitler için gerçekten ‘müjde’dir. Ancak bu işin maliyeti sonunda kamu bütçesinden çıkacak. Kredinin böyle cazip bir hale getirilmesi konut fiyatlarını daha da yükseltecek, zaten dayanılmaz hale gelen kiraları daha da yukarı çekecektir.

HÜLLELİYE DAVETİYE

Döviz veya altınlarını bozacaklara yönelik paket daha da büyük sakıncalar içeriyor. Adeta şu ana kadar döviz tutmuş, yüklü parası olanlara rüşvet teklif ediyor. Üstelik bu program ikinci el konutları da içeriyor. Böylelikle akraba, dost arasında ucuz krediden mahrum kalmamak için ‘hülleli’ satışlar davetiye çıkarıyor. Yüksek enflasyon koşullarında müteahhitlerden 1 yıl fiyat garantisi istemek de gerçeklerle örtüşmeyen bir durum. Zaten bu uygulamayla normalde kişinin bir yıl bekleyip konutu reel anlamda iyice ucuzladıktan sonra alması beklenir. Muhtemelen ucuz kredi heyecanıyla eldeki stokların tamamen eritileceği düşünülüyor. Yoksa hiçbir müteahhit 1 yıl sonra bugünkü fiyattan konut teslim etmez. Bu program kamu bankaları tarafından yürütülecek. Onların karşılaşacağı zarar son tahlilde bütçeden, daha geçenlerde ‘0’ oranında bayram ikramiyesi zammı reva görülen emekliler, kamu çalışanları, tüm sade yurttaşlar tarafından ödenecek.